Άγιος Ανδρέας ο Ιεροσολομίτης
Αρχιεπίσκοπος Κρήτης
Γεννήθηκε στη Δαμασκό το 660, από ευσεβείς γονείς, το Γεώργιο και την Γρηγορία.
Σε ηλικία 15 χρονών, κατατάχθηκε στον κλήρο (αναγνώστης) του πατριαρχικού θρόνου των Ιεροσολύμων, από τον τότε Πατριάρχη Θεόδωρο, όπου διακρίθηκε στη γραφή εκκλησιαστικών ύμνων.
Στην Ιερουσαλήμ, ο Ανδρέας διακρίθηκε για τη μόρφωση και την αρετή του μεταξύ των αγιοταφιτών πατέρων, γι' αυτό και τον πρότειναν να πάει στην Κωνσταντινούπολη, για την έκτη Οικουμενική Σύνοδο κατά των Μονοφυσιτών.
Μετά το τέλος της Συνόδου, ο Ανδρέας παρέμεινε στη βασιλεύουσα, όπου διακρίθηκε για το κοινωνικό και φιλανθρωπικό του έργο σαν διευθυντής του ορφανοτροφείου Άγιος Παύλος.
Η σπουδαία του μόρφωση και οι διοικητικές του ικανότητες, τον ανέδειξαν, το έτος 711 Αρχιεπίσκοπο Κρήτης.
Αφοσιωμένος στα καθήκοντα της νέας του θέσης, αναδείχθηκε μέγας εκκλησιαστικός διοικητής, αλλά και λαμπρός διδάσκαλος και ρήτορας. Γι' αυτό και όλο του το ποίμνιο τον θεωρούσε πραγματικό πατέρα.
Έγραψε υπέροχους εγκωμιαστικούς λόγους, περίφημους ύμνους, έχτισε ναούς, ευαγή ιδρύματα, ενίσχυσε το μοναχισμό και έκανε πολλές φιλανθρωπίες, βοηθώντας φτωχούς και αδυνάτους.
Το 740 επισκέφθηκε την Κωνσταντινούπολη, για διάφορες υποθέσεις, αλλά στο γυρισμό πέθανε πάνω στο καράβι. Τον έθαψαν στην Ερεσό της Μυτιλήνης, στο ναό της Αγίας Αναστασίας.
Η μνήμη του τιμάται στις 4 Ιουλίου, στη δε Ερεσό μια εβδομάδα αργότερα. Η Κάρα του Αγίου βρίσκεται στη Μονή Βατοπεδίου Αγίου Όρους και αποτμήματα του Ιερού Λειψάνου του, στις Μονές Διονυσίου και Ξηροποτάμου, Υψηλού και Λειμώνος Λέσβου, Άνω Ξενιάς Αλμυρού Μαγνησίας και στον ομώνυμο Ναό Ερεσού Λέσβου.
Ο Άγιος Ανδρέας, υπήρξε ο καλύτερος ρήτορας της εποχής του, με έργα όπου αναπτύσσει λόγο πλούσιο, με ρητορικά σχήματα απαράμιλλου κάλλους. Αναγνωρίστηκε αμέσως σαν Άγιος και οι ύμνοι του πέρασαν στα λειτουργικά βιβλία της εκκλησίας, με κυριότερο το Μεγάλο Κανόνα.
Πρώτος αυτός παρουσίασε πλήρες σύστημα εορταστικών ομιλιών, από τις οποίες σώζονται περίπου 30, εκδιδόμενες και ανέκδοτες. Έγραψε αρκετά εγκώμια και λόγους.
Σώζονται περίπου 100 Κανόνες και πολυάριθμα ιδιόμελα τροπάρια. Ως μελωδός έγραψε όχι μόνο τα κείμενα, αλλά και τη μουσική τους.
Άγιοι Εμμανουήλ, Ανεζίνα και τα τέκνα τους Γεώργιος και Μαρία
εκ Μελισσουργού Κίσσαμου
Οι Εμμανουήλ, Ανεζίνα και τα παιδιά τους Γεώργιος και Μαρία, ήταν κρυπτοχριστιανοί και είχαν τα εξής τούρκικα ονόματα: «Ιβραήμ Ιβνί Αβδουλλάχ και Φατμέ Ιβνί Αβδουλλάχ οι γονείς και τα παιδιά Μουσταφάς και Χατιζιέ». Ο Εμμανουήλ ήταν 40 χρονών, η Ανεζίνα 38, ο Γεώργιος ήταν 18 και η Μαρία 16.
Ζούσαν σαν Μουσουλμάνοι στο χωριό Μελισσουργιό της Κισάμου και ζούσαν καλλιεργώντας τα χωράφια τους.
Μια μέρα, ένας γείτονας τους είδε να κάνουν το Σταυρό τους και τους κατέδωσε στους Τούρκους. Συνελήφθησαν αμέσως και οδηγήθηκαν στο δικαστήριο, όπου παραδέχθηκαν ότι ήταν χριστιανοί. Παρά τις πιέσεις που δέχθηκαν, δεν απαρνήθηκαν τη χριστιανική τους θρησκεία, με αποτέλεσμα να αποκεφαλιστούν.
Ως μόνα στοιχεία που βρέθηκαν για τους τέσσερις Νεομάρτυρες από το Μελισσουργιό Κίσσαμου είναι η παρακάτω απόφαση του δικαστηρίου.
Η ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ
Ενεφανίσθη ενώπιον εμού του ιεροδίκου Χανίων Ισμαήλ Χακή Χαφήζ Αλή Ογλού εκ Μελισσουργιού και μου κατήγγειλε τα εξής:
Προ οκτώ ετών παρουσιάσθη εις τον ιεροδίκην Κισσάμου ο Ιβραήμ Ιβνί Αβδουλλάχ και εδήλωσεν ότι είναι χριστιανός «Μανώλης του Γιώργη» και η σύζυγος του Φατμέ Ιβνί Αβδουλάχ «Μαρία» και επιθυμούν να γίνουν Μουσουλμάνοι ως και τα τέκνα του, εν θύλη και εν άρρεν, αυτοπροαιρέτως.
Με την ανωτέρω δήλωσιν εγένοντο Ισλάμιδες ως η επιθυμία των κατά τους κανόνας του Ιερού Δικαίου λαβόντες τα ανωτέρω Ιερά ονόματα οι γονείς και Μουσταφάς και Χατιζιέ τα τέκνα των και έζων Ισλάμιδες και οι τέσσαρες, θεωρούμενοι από τους πιστούς ως γνήσιοι Μουσουλμάνοι.
Ο γείτων των όμως Μουράτ αγάς τους είδε προ ενός μηνός εις το Πλακάλωνα χωρίον Κισσάμου μεσημέρι και εκάθισαν να φάνε και προτού αρχίσουν έκαμαν τον Σταυρό των χριστιανών. Τους παρηκολούθησε άμα απόφαγαν και έκαμαν πάλι Σταυρόν ως και τα παιδιά. Ήλθε αμέσως και μου το είπε δια να πεισθώ τους παρηκολούθησα με τους Γαλήπ, Μπαχρήν και Χασάν και τους είδομεν με τα μάτια μας την ώρα που ετοιμάζοντο να κοιμηθώσιν εις το αυτό αλώνι και έκαμαν και οι 4 Σταυρόν.
Έφερα και τους ανωτέρω μάρτυρας και τους 4 Χιγιανέτ δια να τιμωριθώσι όπως ο Ιερός Νόμος ορίζει. «Ισαλλάχ Βαλλαχή».
Διέταξα και παρουσιάσθησαν οι 3 Τούρκοι μάρτυρες και οι 4 Χιγιανέτ άπιστοι με δεσμά οκάδων 86 λαιμού και μέσης και αφού εξήτασαν τους πιστούς ενώπιον των κατηγορουμένων τους είπον να απολογηθούν. Ούτοι ηλικίας οι γονείς 38-40 ετών και τα παιδιά 16-18 ετών, απήντησαν: «Χριστιανοί εγεννήθησαν και χριστιανοί θα αποθάνουν».
Τους ηρώτησα αν έχουν Τουρκέψη και απήντησαν εις το σώμα, όχι εις την ψυχήν και δεν εννοούν να αρνηθούν πλέον το Χριστόν και να προσκυνήσουν τον προφήτην του Θεού Μωάμεθ, τον οποίον επί ολίγα έτη προς το θεαθήναι ελάτρευον ψευδώς. Ήμαρτον δια την φράσιν.
Λαβών υπ όψει τον Ιερόν Νόμον, τον υπ αριθμ. 28 Φετφάν του Ενδοξοτάτου Μουτφή Σεϊρουλλάχ εφένδη και τας καταθέσεις των 3 πιστών ως και τας απολογίας των κατηγορουμένων:
Καταδικάζω τους τέσσαρας απίστους Μανώλην του Γεωργίου ετών 40 Γιώργην του Μανώλη ετών 18, Ανεζίναν του Κωσταντή ετών 38 και την Μαρίαν του Μανώλη ετών 16, εις τον δι αποκεφαλισμού θάνατον, εκτελεθησόμενον υπό των γεναίωνΤζελάτιδων του Ορτά των Γιαννιτσάρων Χανίων εις το ύψωμα του Ανατολικού μέρους του φρουρίου Πεχλιβάνταμπιασί εντός της εβδομάδος μετά τα εσπερινά, τα δε βρωμερά πτώματα των να πεταχθώσι εις τους έξωθι του φρουρίου κοπρώνας (Χεντέκ).
Η περιουσία των εις το ΜπειτούλΜαλ.
Ο Θεός γνωρίζει κάλλιον.
Ο Ιεροδίκης Χανίων
Ισμαήλ Χακκή
Μετά την έκδοσιν της αποφάσεως και αφού το ήκουσαν οι κατηγορούμενοι εκλήθησαν και πάλιν υπ' εμού άνευ δεσμών ίνα μετανοούντες επανέλθουν εις την θρησκείαν του Ισλάμ σώζοντες και την παρούσαν ζωήν και την μέλλουσαν των ουρανών, απήντησαν πάλι: «Χριστιανοί εγεννήθησαν, Χριστιανοί ας αποθάνουν». Αριθμ. εκτελεστής αποφάσεως 67. 27 του Σεληνιακού μηνός ΤζεμάζιελΆχηρ 1092 την Εγίρας.
Προς τον Γενναιότατον Φρούραρχον Χανίων Χουσεΐν αγάν Τσαούσην του Ορτά των Γιαννιτσάρων 8 Χανίων.
Έγινε η εκτέλεσις ως αναγράφεται ανωτέρω, τα βρωμερά πτώματα τρώγονται από κόρακας και σκύλους.
(14 Ιουλίου 1861 – Χριστιανική χρονολογία).
Απολυτίκιο
«Νέοι μάρτυρες οι της Κισάμου, καταστρέψαντεςπλάνην της Άγαρ, Ορθοδόξων μαρτυρίανεκράτυναν, Εμμανουήλ, Ανεχήναν, Γεώργιον, συν τη Μαρία φαιδρώς επαινέσωμεν, και βοήσωμεν Χριστώ το Αυτούς δοξάσαντι, διδόνε και υμίνπίστηνακλόνητον».
Άγιοι Παρθένιος και Ευμένιος
εκ Πιτσιδιάς Γόρτυνας Κρήτης
Οι Όσιοι Παρθένιος και Ευμένιος κατάγονταν από τα Πιτσίδια Πυργιωτίσσης Γόρτυνας και ήταν παιδιά του Χαρίτωνα και της Μαρίας Χαριτάκη.
Ο Παρθένιος γεννήθηκε το 1829 και έλαβε το κοσμικό όνομα Νικόλαος, ενώ το 1846 γεννήθηκε και ο Ευμένιος, κατά κόσμον Εμμανουήλ.
Από τη μικρή ηλικία αισθάνθηκαν την ανάγκη να μονάσουν και το 1856, όταν πέθανε ο πατέρας τους, πήγαν στη Μονή του Αγίου Απεζανών και δυο χρόνια μετά στη Μονή της Οδηγήτριας, όπου μετά από τέσσερα χρόνια δοκιμασίας ο Νικόλαος εκάρη μοναχός και πήρε το όνομα Νέστωρ, στις 27 Αυγούστου 1862.
Έπειτα από 7 χρόνια δοκιμασίας, το 1865 έγινε μοναχός και ο Εμμανουήλ, παίρνοντας το όνομα Μεθόδιος.
Ο Νέστορας εστάλη από τον ηγούμενο της Μονής στο σπηλαιώδη Ναό του Μαρτσάλου, όπου έχτισε κελιά και μία δεξαμενή για τη συλλογή νερού. Τον ακολούθησε ο αδελφός του και οι δυο μαζί ζούσαν ήρεμα και ασκητικά.
Όταν κηρύχθηκε η επανάσταση του 1866, οι Τούρκοι, λεηλατώντας τα πάντα στο διάβα τους, έφθασαν μέχρι το Μάρτσαλο, όπου κατέστρεψαν ακόμη και τις εικόνες της εκκλησίας.
Τα δυο αδέλφια αποκατέστησαν τις ζημιές και ζήτησαν από τον ηγούμενο Γεράσιμο να τους κείρει Μεγαλόσχημους μοναχούς. Ο ηγούμενος πραγματοποίησε την επιθυμία τους, πήγε στο Μάρτσαλο και τους έκειρε Μεγαλόσχημους. Ο Νέστωρ ονομάστηκε Παρθένιος και ο Μεθόδιος Ευμένιος.
Τα δυο αδέλφια ζούσαν οσιακά και η φήμη τους είχε εξαπλωθεί σε όλο το νησί.
Ο Παρθένιος φορούσε αλυσίδες κατάσαρκα και τρίχινο ράσο ακόμη και τους θερινούς μήνες. Το 1868 ο Επίσκοπος Πέτρας Μελέτιος χειροτόνησε Διάκονο τον Ευμένιο στην Ιερά Μονή Οδηγήτριας και το 1870 ο Επίσκοπος Αρκαδίας τον χειροτόνησε Πρεσβύτερο. Δίπλα του πάντα ο μοναχός Παρθένιος, που αποτελούσε το στήριγμα της ζωής του.
Μετά από λίγο χρονικό διάστημα, ανέλαβε ηγούμενος της μονής ο ιερομόναχος Αγαθάγγελος, ο οποίος δεν έβλεπε θετικά την προσέλευση του κόσμου στο Μάρτσαλο και άρχισε να δημιουργεί προβλήματα στα δυο αδέλφια, τα οποία αναγκάστηκαν το 1874 να αποχωρήσουν από το μοναστήρι.
Πλέον ζούσαν σε σπηλιές στα Αστερούσια όρη και τους βοηθούσαν οι κάτοικοι της περιοχής. Στην περιοχή του Αγίου Ιωάννη συνάντησαν το Γέροντα Γεράσιμο και έμειναν μαζί του για λίγο χρονικό διάστημα. Αφού έμειναν για λίγο στη μεγάλη σπηλιά του Αγίου Αντωνίου, έφθασαν στον Κουδουμά, όπου υπήρχε ένα ερειπωμένο μοναστήρι, στο οποίο είχε ζήσει πολλά χρόνια ο Άγιος Κοσμάς ο Ερημίτης.
Άρχισαν να κτίζουν το Μοναστήρι, στο οποίο δεν υπήρχε παρά λίγο παλαιό τείχος στην Εκκλησία, όπως ο Όσιος Ευμένιος αναφέρει στον Επίσκοπο Αρκαδίας Βασίλειο στις 08/10/1915, λέγοντας «...ἱδρύσαμε ἐκ βάθρων τὴν Μονὴν, μὴ ἔχων τότε εἰμὴ ὀλίγον τεῖχος παλαιὸν ἐν τὴ ἐκκλησία...».
Σιγά - σιγά άρχισαν να έρχονται και άλλοι μοναχοί, συγκινημένοι από την οσιότητα των δυο αδελφών και έτσι η μονή έγινε κοινόβιο, με ηγούμενο τον Παρθένιο. Όταν πέθανε το 1905, τον διαδέχθηκε ο αδελφός του Ευμένιος, ο οποίος πέθανε 1920. Η μνήμη τους τιμάται στις 10 Ιουλίου.
Το έτος 2007 έγινε η επίσημη κατάταξη των Οσίων Πατέρων Παρθενίου και Ευμενίου από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, στο Αγιολόγιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας, κατόπιν εισηγήσεως, της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης, του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Γορτύνης και Αρκαδίας κ.κ. Μακαρίου.
Τα Ιερά Λείψανα του Οσίου Ευμένιου βρίσκονται στην Ιερά Μονή Κουδουμά Κρήτης.
Η Κάρα και Λείψανα του Οσίου Παρθενίου βρίσκονται στην Ιερά Μονή Κουδουμά Κρήτης.
Μια των πλευρών του Οσίου Παρθενίου βρίσκεται στον Ιερό Ναό της Αγίας Αικατερίνης Στρογγύλης Κορωπίου Αττικής.
Μέρος πλευράς του Οσίου Παρθενίου βρίσκεται στις Ιερές Μονές Μεταμόρφωσης Σωτήρος Σλατιοάρας Ρουμανίας και Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά Έτνα Καλλιφορνίας και στο Παρεκκλήσιο της Οσίας Ξένης της Ρωσίδος Μάνδρας Αττικής.
Ἀπολυτίκιον
«Κουδουμᾶ τοῦ σεμνείου τούς νέους κτίτορας, τούς αὐταδέλφους ὁσίους ἐν τοῖς ἐσχάτοις καιροῖς ἐγκρατείας καί εὐχῆς βολαῖς ἐκλάμψαντας, θεῖον Εὐμένιον ᾠδαῖς καί Παρθένιον σοφόν, τιμῶντες ἀξιοχρέως ὑπέρ ὑμῶν τάς ἐντεύξεις πρός τόν Χριστόν αὐτῶν αἰτούμεθα».
