breaking news Νέο

Η παιδεία των υπόδουλων Ελλήνων στα χρόνια της Τουρκοκρατίας - Του Γαβριήλ Καούρη

Η παιδεία των υπόδουλων Ελλήνων στα χρόνια της Τουρκοκρατίας - Του Γαβριήλ Καούρη

Μέρος 32ο

 

Β. – ΤΑ ΖΩΠΥΡΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

1. – ΙΩΝΙΑ:

Σμύρνη: Κλείνοντας την αναφορά μας στη Σμύρνη παραθέτουμε την κρίση του λαμπρού Σμυρναίου Χρίστου Σολομωνίδη: «Η Ευαγγελική Σχολή» υπήρξε το καύχημα των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της Σμύρνης. Ήταν ο περίλαμπρος ναός της Γνώσεως, η πνευματική Ακρόπολις του μικρασιατικού Ελληνισμού, ο φαεινός φάρος της Θεόδοτης σοφίας και γι’ αυτό είχε στη μετόπη της σαν έμβλημα και σαν οικόσημο το «Αρχή σοφίας φοβος Κυρίου» (1).

Δεν θα αμφισβητήσουμε τα όσα λέει ο κ. Σολομωνίδης. Πρέπει όμως να τονίσουμε ότι η Ευαγγελική Σχολή υπήρξε το προπύργιο του συντηρητισμού από τη γέννηση ως το θάνατό της (2). Ενώ το «Φιλολογικό Γυμνάσιο» ήταν πρωτοπόρο, η έκφραση της αναγγενητικής εποχής. Κι όταν στα μέσα του 18ου αι. ο Κοραϊσμός απλώθηκε στην ελληνική παιδεία κι οι οπαδοί του Κοραή σκορπισμένοι σ’ όλη την Ελλάδα εισάγουν τη νέα επιστήμη, τις νέες ιδέες, η Σμύρνη παίρνει τη μερίδα του λέοντος σ’ αυτήν την κίνηση: Ο Νεόφυτος Βάμβας έχει αντικαταστήσει τον Πάριο, ο Κούμας και οι αδελφοί Οικονόμου ο Κων/νος και ο Στέφανος διδάσκουν, όπως είδαμε στο Φιλολογικό Γυμνάσιο. Έτσι κλονίζεται κάπως το προπύργιο του συντηρητικού πνεύματος.

 

2. – ΑΙΟΛΙΑ: Ο πρώτος που ιδρύει σχολείο στις Κυδωνιές είναι ο Ιω. Οικονόμος στα 1780. Τότε χτίζει ένα ναό της Παναγίας των Ορφανών και στον περίβολο του ναού χτίζει και ένα σχολείο για την στοιχειώδη εκπ/ση των παιδιών της (κάτω) συνοικίας ταυτόχρονα χτίζει άλλα δύο στους περίβολους των παλαιότερων ναών της πόλης. Παράλληλα στον περίβολο της Παναγίας των Ορφανών ο Οικονόμος ιδρύει Σχολή με αίθουσες διδ/λίας και πολλά δωμάτια για κατοικία δασκάλων και μαθητών (3).

Η Σχολή αυτή θα λειτουργήσει ως τα 1799. Έχει πολύ καλούς δασκάλους αλλά και σπουδαίους μαθητές, όπως τον Βενιαμίν Λέσβιο, το Θεόφιλο Καϊρη κ.α.

Στα 1800, όπως αναφέρει ο Κ. Κούμας, ιδρύεται η Ακαδημία των Κυδωνιών. Το κτίριό της θα κοστίσει 107.000 γρόσια. Και στην ίδρυση και στο χτίσιμο του οικήματος που στεγάζεται πρωτοστατεί ο Γεώργιος Σαράφης, πρώην δάσκαλος της Σχολής της Παναγίας των Ορφανών.

Η Ακαδημία διαθέτει βιβλιοθήκη και τυπογραφείο (σ’ αυτό εκδόθηκαν η Γραμματική του Γρηγ. Σαράφη, καθώς και το Συντακτικό του). Δυστυχώς, η Σχολή αυτή που πολύ σύντομα εξελίσσεται σε εφάμιλλη της Πατμιάδας, καταστρέφεται μαζί με την καταστροφή της Πόλης στα 1821.

Στην Ακαδημία των Κυδωνιών δίδαξαν δάσκαλοι περιωπής, όπως: Γρηγ. Σαράφης, Βενιαμίν Λέσβιος, Θεόφιλος Καϊρης, ο εξάδελφός του Εμμ. Ροϊδης, Νεόφυτος Δότος κ.α. Στα χρόνια του Καϊρη η Σχολή είχε πάνω από 500 μαθητές, ακόμα και ξένους. Η Ακαδημία επανιδρύεται ύστερα από λίγα χρόνια. Όχι όμως με την αλλοτινή της λαμπρότητα. Τώρα είναι ένα καλό Γυμνάσιο.

Η βιβλιοθήκη της Ακαδημίας περιελάμβανε 800 τόμους μεταξύ των οποίων πλήρη σειρά αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων. Υπήρχαν επίσης «όργανα Φυσικής και Χημείας εκ Παρισίων σταλέντα, ήταν το Χάρμα των μαθητών και των επισκεπτομένων το Γυμνάσιον εν ω εσφυρηλατήθηκαν γενναίοι χαρακτήρες, οίτινες μετά την αποκατάστασιν των πραγμάτων διασκορπισθέντες ανά το ελληνικό μεταλαμπάδευσαν την γλώσσαν και την θρησκείαν…» (4).

Το Γυμνάσιο αυτό που αντικατέστησε την αλλοτινή Ακαδημία (1828) αναβαθμίζεται: οι κάτοικοι καθώς και οι νέοι δάσκαλοί του κατέβαλλαν τεράστιες προσπάθειες για την πρόοδο του σχολείου τους που του έχτισαν και νέο συμπληρωματικό κτίριο. Ο αριθμός των μαθητών του ήταν πάντα μεγάλος (π.χ. στα 1841 είχε 250 μαθητές). Το 1884 αναγνωρίστηκε από την Ελληνική Κυβέρνηση ως ισότιμο με τα ελληνικά γυμνάσια (5).

Στις Κυδωνιές, επίσης, λειτούργησαν τα τρία στοιχειώδη σχολεία που λειτουργούσαν πριν από το 1800 και μέχρι το 1860 λειτουργούσαν άλλα τρία με την αλληλοδιδακτική μέθοδο που ήταν τότε σε χρήση.

 

Σημειώσεις:

  1. – Σολομωνίδη Χρ., Μνήμη Σμύρνης, Αθήνα 1963,
  2. – Ο Αδαμ. Κοραής ονόμασε την Ευαγγελική Σχολή για το συντηρητισμό της «ασκητικόν κοινόβιον».
  3. – Το κτίριο της Ακαδημίας των Κυδωνιών είχε διαστάσεις 140χ90 πόδια. Ήταν διώροφο. Κάτω αποθήκες, μαγειρεία, εστιατόρια και θάλαμοι οικοτρόφων. Επάνω αίθουσες διδασκαλίας, εργαστήριο Φυσικής, γραφεία και βιβλιοθήκη.
  4. – Αντωνόπουλου Σταμ., Μικρά Ασία, Αθήναι 1907, σελ. 196 και Τρύφων Ευαγγελίδη, ό.π., σελ. 258.
  5. Η αλληλοδιδακτική μέθοδος εφαρμοζόταν εκείνα τα χρόνια σαν πανάκεια, γιατί αντιμετώπιζε ως ένα βαθμό το πρόβλημα έλλειψης διδακτικού προσωπικού και το πλήθος των μαθητών (ένα αλληλοδιδακτικό σχολείο μπορούσε να έχει 100, 200 ακόμη και 500 μαθ. Ένας δάσκαλος δεν μπορούσε να τα βγάλει πέρα   έτσι υπήρχαν οι 2,3 5 «πρωτόσχολοι» μαθητές που βοηθούσαν το δ/λο στο έργο του. Κάθε πρωτόσχολος εποπτεύει μια ομάδα μαθητών. Το σχολείο αυτό ήθελε οργάνωση σωστή και μεγάλη αίθουσα. Ακολουθούσε μια προδιαγεγραμμένη πορεία, ως την τελευταία λεπτομέρεια. Η μάθηση ήταν μηχανική, μηχανική αποστήθιση, άκριτη αποδοχή της διδασκαλικής αυθεντίας.

 

ΓΑΒΡΙΗΛ ΚΑΟΥΡΗΣ

επίτ. ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

 

Συνεχίζεται


Σύνδεση Συνδρομητή

Καλώς Ήρθατε! Συνδεθείτε στο λογαριασμό σας

Να με θυμάσε Ξεχάσατε τον κωδικό σας;

Δεν είστε συνδρομητής; Αίτηση Εγγραφής

Ξεχάσατε τον κωδικό σας

Αίτημα Εγγραφής