Στο προηγούμενο κείμενο είχαμε αναφερθεί διεξοδικά στις σχέσεις που πρέπει να έχει η χώρα με τα υπόλοιπα κράτη της Μεσογειακής μας «γειτονιάς» και κυρίως  με τις χώρες που έχει  κοινά σύνορα. Οι σχέσεις αυτές επιβάλλεται να είναι άριστες  καθώς  μετά το τέλος των μεγάλων πολέμων του 20ου αιώνα (Βαλκανικοί, Α’ και Β’ Παγκόσμιοι πόλεμοι, Μικρασιατική εκστρατεία ) την δημιουργία αλλά και αποδοχή από τη συντριπτική πλειοψηφία των κρατών της Ευρώπης  αλλά και ολόκληρης της υφηλίου των μεγάλων συνθηκών ειρήνης (Συνθήκη της Λωζάννης, συνθήκη του Μοντρέ) και των ρυθμίσεων που επιβλήθηκαν στους ηττημένους του Β’ παγκοσμίου πολέμου, δημιουργήθηκε μια νέα εποχή στις σχέσεις των ευρωπαϊκών κρατών.

    Η  δημιουργία του ΝΑΤΟ , της Ευρωπαϊκής ένωσης (ΕΕ)  αλλά και η πτώση των κομμουνιστικών καθεστώτων άλλαξε  και πάλι τα δεδομένα στη Βαλκανική χερσόνησο.

  Οι σχέσεις Ελλάδας – Βουλγαρίας είναι πλέον άριστες  ενώ  εκκρεμούν  τα θέματα με τα Σκόπια και την Αλβανία. Πρόσφατα είχαμε την «περίεργη» Συμφωνία των Πρεσπών όπου έγινε μια  «βιαστική» προσπάθεια λύσης  του ονοματολογικού προβλήματος με το γειτονικό κράτος. Η λύση που δόθηκε ήδη δημιουργεί κλυδωνισμούς μιας και το ένα από τα κόμματα της Κυβέρνησης  (ΑΝΕΛ)  απειλεί να καταψηφίσει τη συμφωνία , αλλά όλως περιέργως παραμένει στην Κυβέρνηση και θα συμμετάσχει στη διαδικασία πρόσκλησης της  FYROM  στο ΝΑΤΟ καίγοντας το σημαντικότατο διαπραγματευτικό ατού της χώρας.

 Από την άλλη πλευρά οι Σκοπιανοί παρότι φέρονται να   εγκαταλείπουν τα αλυτρωτικά τους οράματα  αρχίζουν να χρησιμοποιούν τις φράσεις  «Μακεδονικός στρατός», «μακεδονική γλώσσα»   ωσάν να τους παραχωρήθηκε πλέον το όνομα της Μακεδονίας με την ελληνική συγκατάθεση.  Θα πρέπει εδώ να προσέξει η ελληνική πλευρά  και οι «υπέροχοι και αυτάρεσκοι» διαπραγματευτές  (με τα αμερικάνικα καπέλα), καθώς οι Σκοπιανοί φέρονται να απαρνιούνται το κιτς αρχαιοπρεπές παρελθόν που προέβαλε ο Γκρούεφσκι και να επιστρέφουν μάλλον στο «όραμα του Ήλιντεν» και ότι εκείνοι προπαγάνδιζαν ή πίστευαν τότε .

    Αλλά  ας αφήσουμε το θέμα των Σκοπίων και ας ασχοληθούμε με το θέμα του σημερινού κειμένου.

   Τό όνομα Αλβανία εμφανίζεται, για πρώτη φορά στο έργο του γεωγράφου  του β' μ.Χ. αί.  Πτολεμαίου.  Αυτός γράφοντας για την Ιλλυρία που τότε αποτελούσε μέρος της Ρωμαϊκής επαρχίας της Μακεδονίας , αναφέρει  φορά  πρώτη τούς «’Αλβανούς» καί «’Αλβανον πόλιν,ής τά ερείπια», κατά τον Hahn, «σώζονται παρά τήν Κρόϊαν, ονομαζόμενα  ένδεικτικώς ’Άρμπουνα». Από τότε δεν εμφανίζεται ξανά παρά  αναφέρεται από την Άννα Κομνηνή (1083-1148) στην «Αλεξιάδα» όπου εξιστορεί  την ιστορία του πατέρα της Αλεξίου Α΄ μεταξύ 1069 και 1118.

   Κατά την Βυζαντινή περίοδο υπήρξαν πολλές εγκαταστάσεις αρβανίτικων πληθυσμών στην ελληνική χερσόνησο και υπάρχουν αρκετά τοπωνύμια ανά την Ελλάδα που το επιβεβαιώνουν σώζοντας τα ονόματα των φυλάρχων που οδήγησαν αυτούς τους Αρβανίτες . (Γκιν Μπούα Σπάτα , Πέτρος Λιόσα κ.τ.λ.)

Δεν θα επεκταθούμε όμως σ’ αυτούς τους εποικισμούς καθώς αφενός έχουν μελετηθεί εκτενώς και αφετέρου για λόγους οικονομίας αυτού του κειμένου.

(Συνιστώ πάντως στους ενδιαφερόμενους το βιβλίο του Σαράντου Καργάκου «Αλβανοί , Αρβανίτες , Έλληνες»). 

      Η Τουρκοκρατία διαδραμάτισε σημαντικότατο ρόλο στην ιστορία της Αλβανίας καθώς μεγάλο μέρος των αρχόντων και του λαού θα εξισλαμισθεί για να διατηρήσει τα προνόμιά του περνώντας στην τάξη των κυρίαρχων ενώ όσοι κράτησαν την ορθόδοξη πίστη τους πέρασαν στην τάξη των «Ρε-αγιά». Οι Μουσουλμάνοι Αλβανοί έμειναν στη μνήμη του Ελληνικού λαού ως «Τουρκαλβανοί» ενώ οι ορθόδοξοι Αλβανοί ταυτίζονταν με τους Έλληνες και αυτοαποκαλούνταν Αρβανίτες ή Ρωμαίοι.

  Πολλά είναι τα περιστατικά που θα μπορούσαν να αναφερθούν σχετικά με τις σχέσεις Ελλήνων και Αλβανών κατά την Τουρκοκρατία, αλλά θα αναφέρουμε ενδεικτικά κάποια από αυτά που δείχνουν τις σχέσεις «αγάπης και μίσους» , «αποστροφής αλλά και εκτίμησης», «διαφορών αλλά και ομοιοτήτων» των δύο λαών.

  Η Αλβανία αποτέλεσε την δεξαμενή στρατολόγησης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και τα Τουρκοαλβανικά στρατεύματα πολέμησαν σε πολλά σημεία της Αυτοκρατορίας και διακρίθηκαν για την γενναιότητα αλλά και για την σκληρότητά τους . Πολλοί Αλβανοί αρχηγοί σταδιοδρόμησαν στον Οθωμανικό στρατό με κορυφαίους τους Αλή Πασά Τεπελενλή και τον Μεχμέτ Αλή της Αιγύπτου. Οι δύο αυτοί Αλβανοί πολέμαρχοι πρωταγωνίστησαν για πολλά χρόνια καθώς έγιναν ανεξάρτητοι και προσπάθησαν να δημιουργήσουν κρατικές οντότητες στα μέρη όπου διοικούσαν. Συμπτωματικά ίσως οι κυριότεροι συνεργάτες και των δύο (κυρίως του Αλή Πασά) ήταν Έλληνες.

  Υπήρχαν πολλές περιπτώσεις θανάσιμης εχθρότητας (Χριστιανών) Ελλήνων και (Μουσουλμάνων) Αλβανών , αλλά και περιπτώσεις αλληλοϋποστήριξης των δύο εθνοτήτων.

    Όταν στις 17 Φεβρουαρίου 1770 ο μικρός Ρωσικός στολίσκος των αδερφών Ορλώφ έφτασε στο Οίτυλο της Μάνης κηρύχτηκε η επανάσταση που έμεινε στην ιστορία ως «τα Ορλωφικά». Ήταν ένας αντιπερισπασμός των Ρώσων στον οποίο χρησιμοποίησαν ξεδιάντροπα τους Έλληνες και αφού πέτυχαν το σκοπό τους , τους εγκατέλειψαν και αποσύρθηκαν  στην ασφάλεια των καραβιών τους  σουλατσάροντας στο Αιγαίο μέχρι το 1774 και την υπογραφή της συνθήκης του Κιουτσούκ Καϊναρτζή.  Ας μας επιτραπεί εδώ να παραθέσουμε όχι το γνωστό δημοτικό τραγούδι που μιλά για το «ξανθό γένος» αλλά ένα άλλο που αποδίδει τη σκληρή πραγματικότητα.

(Οι στίχοι αυτοί του ιερέα Παπακυρίτση, που γράφηκαν το 1775, περιέχονται στη μελέτη του Ιωάννη Χασιώτη, Μεταξύ οθωμανικής κυριαρχίας και ευρωπαϊκής πρόκλησης, Θεσσαλονίκη 2001, σσ. 220-221).

    Στην Πελοπόννησο τώρα  στις 29 Μαρτίου 1770 στην Τριπολιτσά οι Έλληνες  επαναστάτες θα ηττηθούν από ισχυρές δυνάμεις Τουρκαλβανών οι οποίες κατέφθασαν ταχύτατα (σε 1,5 μήνα από την έναρξη της επανάστασης), καθώς ο Σουλτάνος είχε ειδοποιηθεί έγκαιρα από τους Άγγλους κατά τον Γ. Κορδάτο (πιθανότερα από τους Γάλλους),

Σύμφωνα με το Γιάνη Κορδάτο στο βιβλίο του «οι επεμβάσεις των Άγγλων στην Ελλάδα όπου παραθέτει απόσπασμα από το βιβλίο του Λεων. Βούλγαρη : Αποκαλυφθήτω η αλήθεια. Αθήνα 1878. « Κατά το 1769 , ότε ενεφάνησαν αι πρώται εταιρείαι , Κρεββατά , Μούρτζινου και Καρδαρά (στο Μωριά) κατεπροδόθησαν εις το Δουβλέτιον της Κωνσταντινουπόλεως υπό των Πρωθυπουργών της Αγγλίας Τζατάμ (Chatam) και Γράφτωνος. Ποία δ’ η συνέχεια των (επαναστατικών) εκείνων εταιρειών υπήρξεν; Η εν Πελοποννήσω τότε συμβάσα καταστροφή και σφαγή»).

Το ζήτημα βέβαια σύμφωνα με τον Απ. Βακαλόπουλο παρουσιάζεται διαφορετικά  καθώς : «Η αγγλική Κυβέρνηση του William Pitt,  αποβλέποντας στην δημιουργία ενός κοινού μετώπου με την Ρωσία , Πρωσία και με τις άλλες μικρότερες δυνάμεις του Βορρά εναντίον των Γάλλων και  Ισπανών όχι μόνο δεν είχε αντιταχθή στην κάθοδο του στόλου , αλλά επέτρεψε το 1769 στο Ναύαρχο Σπυριδόφ να χρησιμοποιήσει τη Μινόρκα ως βάση και έθεσε ακόμη στη διάθεση των Ρώσων Άγγλους αξιωματικούς  του Ναυτικού με επικεφαλής τον  Elphinstone» . (Ιστορία του νέου Ελληνισμού , τόμ. Δ’ Θεσσαλονίκη 1973)

Στο  « Ήλίας Παναγ. Γεωργίου, Ή γαλλική πολιτική κατά τάς ελληνικός εξεγέρσεις 1770 καί 1790, Άθήναι 1970» γίνεται ξεκάθαρα και με πολλές λεπτομέρειες γνωστή η γαλλική πολιτική η οποία ευθύνεται για τις σφαγές και τη βιαιότητα των Τούρκων καθώς τα ιδιαίτερα γαλλικά συμφέροντα στην οθωμανική Αυτοκρατορία έκαναν τη Γαλλία να είναι η πιο πιστή σύμμαχος των Τούρκων εκείνη την εποχή,

    Βέβαια κατά τη διάρκεια του πολέμου  οι Ευρωπαίοι αντιμετωπίστηκαν ως ενιαία ομάδα αλλοθρήσκων και ο   Άγγλοι, και όχι αβάσιμα, επέσυραν το γενικό μίσος. Παρόλα αυτά την ίδια  αντιμετώπιση υπέστησαν και  οι υπήκοοι  και  της φίλης Γαλλίας σε σημείο που  τόσο ό Γάλλος πρεσβευτής στην Κωνσταντινούπολη Saint Priest, όσο καί ό Peyssonnel,(Γάλλος Πρόξενος στη Σμύρνη ) εκφράζουν την πικρία τους για  τη «χωρίς διάκριση» επίθεση των «βαρβάρων» κατά τών ομοεθνών τους και  την  παραγνώριση  της  τεράστιας προσφοράς   της  Γαλλίας προς την  Πύλη·

 Αυτή η παρέκβαση έγινε για να γίνει γνωστή στους αναγνώστες  από τη μια η πολιτική των μεγάλων δυνάμεων που υπαγορεύεται από τα συμφέροντά τους και όχι από συναισθηματισμούς και από την άλλη η μυωπική αντίληψη Ελλήνων συγγραφέων και πολιτικών που για να υπηρετήσουν την κομματική τους γραμμή παραχαράσσουν την ιστορία και παραπληροφορούν τους πολίτες .

  Πάντως τα Αλβανικά άτακτα σώματα είτε επειδή ειδοποιήθηκε ο Σουλτάνος από τους Άγγλους όπως γράφει ο Γ. Κορδάτος (μάλλον λανθασμένα καθώς αυτοί μάλλον βοήθησαν τους Ρώσους ως αντίπραξη στη Γαλλία), είτε επειδή οι Γάλλοι ειδοποίησαν αλλά και προέτρεψαν το Σουλτάνο να κηρύξει πόλεμο , βρέθηκαν ταχύτατα στη Ρούμελη και την Πελοπόννησο και σκόρπισαν φωτιά και καταστροφή από όπου πέρασαν. Για εννιά ολόκληρα χρόνια κυρίως ο Μοριάς (Πελοπόννησος) ήταν έρμαιο στις διαθέσεις των άγριων αυτών επιδρομέων. Παρά τις λεηλασίες , τις καταστροφές και τις δολοφονίες οι Τουρκαλβανοί που είχαν αποφασίσει να εγκατασταθούν στην Πελοπόννησο άρχισαν να ληστεύουν και να απειλούν και τους Τούρκους ζητώντας τεράστιους μισθούς και φόρους. Ταυτόχρονα υποχρέωναν τους ραγιάδες να υπογράφουν πως  τους χρωστούσαν μεγάλα ποσά και μάλιστα με μεγάλο επιτόκιο και όταν δεν μπορούσαν να τα ξοφλήσουν τους πουλούσαν ως δούλους. Το πρόβλημα διογκώθηκε τόσο πολύ που ο Σουλτάνος αποφάσισε την εξόντωσή τους και διέταξε τον περίφημο Καπουδάν Πασά (Αρχιναύαρχο ) Χασάν Πασά Τζεζάερλη  (στον οποίο το Ελληνικό γένος σύμφωνα με τον Κ. Σάθα χρωστά τη σωτηρία του, μιας και αντιτάχθηκε στην απόφαση του Σουλτάνου για γενική σφαγή όλων των Ελλήνων , με το επιχείρημα «αν φονευθούν όλοι οι Έλληνες, ποιος θα πληρώνει το χαράτσι;» Κ. Σάθας, Τουρκοκρατούμενη Ελλάς· Ιστορικόν δοκίμιον περί των προς αποτίναξη του Οθωμανικού ζυγού επαναστάσεων του Ελληνικού Έθνους (1453-1821). Αθήνα, τυπ. τέκνων Ανδρέου Κορομηλά, 1869.)  να εκτελέσει την απόφασή του. Αυτός αφού συγκέντρωσε τα απαραίτητα στρατεύματα και έχοντας ως συνεργάτη και σύμβουλο τον Νικόλαο Μαυρογένη ο οποίος ήταν μέγας διερμηνέας του Οθωμανικού στόλου (Δραγουμάνος του στόλου , παππούς της Μαντώς Μαυρογένους)  , φτάνει τον Ιούνη του 1779 στο Ναύπλιο και στήνει το στρατόπεδό του στους Μύλους. Εκεί καλεί όλους τους καπετάνιους των Ελλήνων κλεφτών και τους υπόσχεται συγχώρεση αν τον βοηθήσουν εναντίον των Αλβανών. Πήγαν όλοι εκτός από τον Κωνσταντή Κολοκοτρώνη  (πατέρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη) και τον Παναγιώταρο Βενετσανάκη από τη Μάνη. Αυτοί δικαιολογήθηκαν πως κρατούσαν τα στενά για να μην διαφύγουν οι Αλβανοί από την Τριπολιτσά όπου ήταν μαζεμένοι . Εκεί έγινε η περίφημη μάχη που ονομάστηκε το «μακελειό της αρβανιτιάς» όπου από 12.000 αλβανούς σώθηκαν μόνο 700.

 Ο Χασάν πασάς Τζεζάερλης έχτισε στην Ανατολική πλευρά της πόλης ένα φρικιαστικό τρόπαιο από 4.000 κεφάλια σκοτωμένων Αλβανών , απειλώντας με ποινή θανάτου οποιονδήποτε τολμούσε να το χαλάσει. Στην επιχείρηση αυτή πρωταγωνίστησε ο Κωνσταντής Κολοκοτρώνης και στα απομνημονεύματά του ο «Γέρος του Μοριά» αναφέρει σχετικά: "... εις τον πατέρα μου έστειλε (ο Χασάν) χωριστό μπουγιουρτί, να ελθήτε να βγάλουμε τους Αρβανίταις και να ευρή ο ραγιάς το δίκηό του. Ο πατέρας μου εκίνησε με χίλιους στρατιώτας, και έπιασε τα Τρίκορφα, εις την Τριπολιτσάν. ... Είδανε ότι δεν ημπορούν να βαστάξουν οι Αρβανίταις μέσα εις Τριπολιτσά, διότι δεν ήτον τότε τειχογυρισμένη. ... Όταν τους επολέμησε ο πατέρας μου του έλεγαν, Κολοκοτρώνη δεν κάμεις νισάφι; Τί νισάφι να σας κάμω, οπού ήλθετε και εχαλάσατε την πατρίδα μου, μας πήρατε σκλάβους, και μας εκάμετε τόσα κακά; ... Τα κεφάλια των Αλβανών έφτιασαν πύργον εις την Τριπολιτσά".

Ο Πουκεβίλ όμως που πέρασε από εκεί το 1799 και είδε το κτίσμα που είχε αρχίσει να καταρρέει λόγω της αποκολλήσεως μερικών κρανίων, ονομάζει το κτίσμα «πυραμίδα».
Η πυραμίδα διατηρήθηκε μέχρι το 1806-1807.

Τότε οι αγάδες της Τριπολιτσάς την εξαφάνισαν εντελώς για να μην προσβληθεί ο Βελής, ο γιος του Αλή Πασά, που είχε διοριστεί τότε Μόρα Βαλεσή και κατέβαινε στην Πελοπόννησο.(Πηγή: Σαράντος Ι. Καργάκος, Αλβανοί-Αρβανίτες-Έλληνες, Δ’ έκδοση, εκδόσεις Σιδέρης, σελ.46-47).

Η ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΦΩΤΟ ΓΡΑΦΕΙ :
<<ΠΥΡΑΜΙΔΑ ΚΕΦΑΛΩΝ ΠΕΘΑΜΕΝΩΝ, ΤΡΙΑΝΤΑ ΠΟΔΙΑ ΥΨΟΣ ΚΑΙ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΕΚΑΤΟΝ ΤΡΙΑΝΤΑ ΠΕΡΙΜΕΤΡΟ>>

Φωτογραφία: Από το φωτογραφικό αρχείο του Προοδευτικού Συλλόγου Ναυπλίου "Ο Παλαμήδης"

Αλλά οι Έλληνες  είτε ήταν κλέφτες είτε αρματολοί αναγνώριζαν και εκτιμούσαν την παλικαριά και την «μπέσα» των Αλβανών είτε αυτοί ήταν Μουσουλμάνοι , είτε αυτοί ήταν Χριστιανοί. Οι Κολοκοτρωναίοι που ήταν η πιο σημαντική οικογένεια κλεφτών της Πελοποννήσου διατηρούσαν άριστες σχέσεις και με τους Μουσουλμάνους Αλβανούς και με τους Χριστιανούς Αρβανίτες.

  Όπως προείπαμε στο «μακελειό της Αρβανιτιάς» το 1779 πρωταγωνίστησε ο Κωνσταντής Κολοκοτρώνης αλλά αυτό δεν είχε σχέση με κάποια φυλετική εχθρότητα που έτρεφαν οι Έλληνες εναντίον των Αλβανών αλλά με το γεγονός ότι οι συγκεκριμένοι ήταν ληστές και πλιατσικολόγοι.

  Στο χωριό Λάλα της Ηλείας ζούσαν Μουσουλμάνοι Αλβανοί που φυσικά δεν θίχτηκαν από την επιχείρηση του Τσεζάερλη και που ο σημαντικότερος όλων ήταν ο Αλή Φαρμάκης.

 Διηγείται στα απομνημονεύματά του ο Στρατηγός Κολοκοτρώνης:  

«Ο πάππος του Αλή Φαρμάκη και ο πάππος ο ιδικός μου Γιάννης Κολοκοτρώνης ήσαν φίλοι και αδελφοποιτοί. Εσκοτώθηκε ο παππούλης μου, απέθανε και ο παππούλης του Αλή Φαρμάκη, και έμεινε η φιλία, η ίδια εις τον πατέρα μου και εις τον πατέρα του Αλή Φαρμάκη. Ως φίλοι πατρικοί ελάβομεν ημείς ανταπόκρισιν, δεν τον είχα ιδεί προσωπικώς . Επιστηριζόμενος λοιπόν εις την φιλίαν με έγραψε ένα γράμμα , μου έλεγε φίλε πατρικέ , ο Βελή Πασάς  ετοιμάζεται να με βαρέση και αν είσαι φίλος να έλθης να με βοηθήσεις ……………τότε με έγραψε ότι τα στρατεύματα εκίνησαν και αν είσαι φίλος τώρα φαίνεσαι. Λαμβάνωντας το δεύτερο του γράμμα ετοιμάσθηκα με 100 …. Επήρα μόνον 16 και εγώ 17».

   Ο Κολοκοτρώνης πολέμησε με τον Αλή Φαρμάκη εναντίον του Βελή Πασά ( που ήταν βέβαια Αλβανός) για 65 μέρες  περίπου και όταν ο Βελή Πασάς πρότεινε στον Αλή Φαρμάκη να του «χαρίσει όλα τα πταίσματα» αν παραδώσει τον Κολοκοτρώνη , τότε όλοι οι Αλβανοί είπαν με ένα στόμα «Χάσια , όλοι να χαθούμε μα αυτό δεν ειμπορούμε να το κάμωμε»

Μετά από όλα αυτά και αφού με έναν περιπετειώδη ο Κολοκοτρώνης ξαναγύρισε στη Ζάκυνθο όπου ήλθε και ο Αλή Φαρμάκης και εκεί κατάστρωσαν το σχέδιό τους για ίδρυση Ελληνοαλβανικού κράτους.

«Ερχόμενος εις την Ζάκυνθον , απεφασίσαμεν να υπάγωμε εις το Παρίσι διά να εύρωμε τον Βοναπάρτε και επήγαμε εις τους Κορφούς , και ο τότε γενικός διοικητής Δονζελότ μας εμπόδισε λέγοντάς μας ότι μείνετε εδώ και εγώ γράφω και θέλετε έχει απόκρισιν , μόνον ημείς να κάμωμε το σχέδιο έως ότου να έλθη η απόκρισις του Αυτοκράτορος.Το σχέδιον που εκάμαμε με τον Δονζελότ ήτον το ακόλουθον. Να μας δώση 500 κανονιέρους με φουστανέλαις ενδεδυμενους, 5.000 Έλληνες όπου ευρίσκονται εις την Γαλλικήν δούλευσι.  και μας έωσε γράσια διά να στρατολογήσουμε εις την Τζαμουριά και εκάμαμε 3.000 μισθωτούς Τζάμιδες και ήλθαμε εις την Πάργα και τους εμβαρκάραμε διά την Αγία Μαύρα . Η σύναξις έμελλε να γένη εις την αγία Μαύρα και ζάκυνθον………τον καιρόν αυτόν εις τα 9 ήλθανε οι Άγγλοι εις την Ζάκυνθο……..να μην έλθουν πλέον στρατεύματα διατί το σχέδιο εχάλασε με την παρρησίαν των Άγγλων. Το σχέδιον ήτον  ότι όλα τα κάστρα της Μεσσηνίας, της Πάτρας, της Μονεμβασίας, άμα εβγούμε να κηρυχθούν υπέρ ημών. Και ήλθαν όλοι οι Τούρκοι και Ρωμαίοι οι σημαντικοί και εμίλησαν εις την Ζάκυνθο, να κάμωμε μια κυβέρνησι, συνθεμένη από 12 Τούρκους και 12 Έλληνας να κυβερνούν τον λαόν. Οι Τούρκοι επίσης να καταδικάζωνται καθώς οι Έλληνες. Τους νόμους τους είχαμε εγγράφους εις τους Κορφούς από τον Δονζελότ… το σχέδιό μας ήτον, άμα επατούσαμε τον Μωρέα να κάμωμε αναφοράς εις τον Σουλτάνον και να του λέγωμεν, ότι ημείς δεν αποστατήσαμες εναντίον σου, πλην ενεντίον του τυράννου του Βελή Πασσά και ο Δονζελότ ηκούετο με τον Σεμπαστιάνι πρέσβυν εις την Κωνσταντινούπολιν, ώστε να εμποδίσουν τον Σουλτάνον δια κάθε κίνημα. Ο μυστικός μου σκοπός, αφού εμβαίναμε και επιάναμε όλα τα φρούρια, τότε το εκάμναμε εθνικώτερο και αχαλούσαμε τους Τούρκους, αι περιστάσεις ήθελον μας οδηγήσει τι έμελλα  να κάμω. Εις το σχέδιόν μας ήτον, ότι αν μας κάμη χρεία να εβγάνωμε έως 15.000 Επτανησίους. Δια τρεις ημέρας και νύκτας εγώ, ο Αλή Φαρμάκης και ο Δονζελότ  με ένα γραμματικό εκάμαμε το σχέδιο αυτό, και προετοιμάσαμεν όλα όσα έμελλαν να γίνουν».

  Έλληνες λοιπόν και Τούρκοι (Μουσουλμάνοι Αλβανοί) σχεδιάζουν να ιδρύσουν ένα νέο κράτος με δύο θρησκείες , 12 Υπουργούς Έλληνες και 12 Μουσουλμάνους Αλβανούς , με νόμους (ίσως κάτι σαν Σύνταγμα) και αρχικά με την επικυριαρχία του Σουλτάνου και με την προστασία της Γαλλίας. Αν το σχέδιο αυτό εφαρμόζονταν σίγουρα η ιστορία σήμερα θα ήταν διαφορετική.

   Σίγουρα όμως από τα παραπάνω γίνεται ολοφάνερο πως οι δύο λαοί προσπαθούν να αξιοποιήσουν τα κοινά τους χαρακτηριστικά και να απομακρύνουν τον Ασιάτη δυνάστη τον οποίο απεχθάνονται και οι Έλληνες και οι Τουρκαλβανοί.

 Βέβαια από το 1809 έως το 1821 έτος της ελληνικής παλιγγενεσίας οι δύο εθνότητες συνέχιζαν να ζουν υπό το καθεστώς της Οθωμανικής αυτοκρατορίας με διαφορετικούς στόχους . Οι Έλληνες προετοιμάζουν μέσω της φιλικής Εταιρείας την επανάσταση ενώ οι Αλβανοί( Μουσουλμάνοι) συνεχίζουν να στελεχώνουν τα στρατιωτικά σώματα των Τούρκων και να αποτελούν τα πιο αξιόμαχά τους στοιχεία.

 Έτσι οι Έλληνες υπό τον Κολοκοτρώνη  θα βρεθούν αντίπαλοι με τους Τουρκαλβανούς κατά την πολιορκία της Τριπολιτσάς . Η στρατιωτική ιδιοφυία του «Γέρου του Μοριά» τον οδηγεί να καταλάβει αυτό που οι αρειμάνιοι και σκληροί πολεμιστές δεν μπορούν να καταλάβουν. Ο Κολοκοτρώνης επιδιώκει να συνάψει ειδική συμφωνία με τους Τουρκαλβανούς έτσι  ώστε να εξασθενίσει η άμυνα της πόλης και να καταληφθεί ευκολότερα από τη μια , και από την άλλη να απομακρύνει από το Μοριά το πιο αξιόμαχο σώμα των Τούρκων. Το κατορθώνει τελικά ακόμη και με κίνδυνο της ζωής του.

« Εν ταυτώ άρχισαν οι Αρβανίταις να πραγματεύονται. Ήτον έναας γραμματικόςβμε τους Αρβανίταις , γραμματικός του Βελήμπεη και Αλμάσμπεη. Αυτός έκαμνε τον μεσίτη με τους Αρβανίταις να τους βγάλωμεν. …………έβαλα τελάλι να μη σκοτώσουμε τους Αρβανίταις , εβγήκαν ως 2.000 ………πηγαινάμενος εκεί δοκίμασαν οι Έλληνες να κτυπήσουν τους Αρβανίταις , εγώ τους είπα «εάν θέλετε να βαρέσετε τους Αρβανίταις σκοτώσετε εμένα πρώτα , ει μη και είμαι ζωντανός , όποιος πρωτορίξει εκείνονε πρωτοσκοτώνω πρώτα. Κ’ εμβήκα μπροστά με τους σωματοφύλακάς μου και εμίλησα των Αρβανιτών και ήρθαν ο Λιμάμπεης και ο Βελήμπεης οι δύο αρχηγοί των Αρβανιτών και τους εζήτησα 2 ενέχυρα και τους έδωσα το πράγμα τους 13 φορτώματα ………………….. Τον Κολιόπουλο τον ωρδίνιασα με 300  ανθρώπους να τους ξεβγάλη. Έτζι τους επήρε εις τα Καλαβρυτα και εις τη Βοστίτσα και ο Κολιόπουλος εγύρισε πίσω»

   Δυστυχώς καθ’ όλη τη διάρκεια της επανάστασης οι Μουσουλμάνοι Αλβανοί υπηρέτησαν με συνέπεια την τουρκική πολιτική .  Οι σημαντικότερες στρατιωτικές μονάδες που συμμετείχαν στις εκστρατείες κατά των Ελλήνων επαναστατών , αποτελούνταν από Αλβανούς. Ο Ομέρ Βρυώνης που ανασκολόπισε τον Αθανάσιο Διάκο και αναχαιτίστηκε στο Χάνι της Γραβιάς ήταν Αλβανός και Αλβανοί υπηρετούσαν στο σώμα του. Ο Μουσταή πασάς της Σκόδρας ο οποίος εκστράτευσε κατά το 1823 εναντίον των Ελλήνων είχε στο σώμα του Καθολικούς Αλβανούς τους λεγόμενους Μιρδίτες.  Αυτόν αντιμετώπισε σε νυχτερινή επίθεση στο Κεφαλόβρυσο ο Μάρκος Μπότσαρης όπου  τη νίκη των Ελλήνων  σκίασε ο θάνατος του αρχηγού τους.

Αλβανοί οπλαρχηγοί ηγούνταν του σώματος που κατανίκησε στην Αράχοβα ο Καραϊσκάκης  φτιάχνοντας και αυτός στα πρότυπα του Τζεζάερλη φρικιαστικό τρόπαιο από τα κεφάλια των σκοτωμένων.

   Όταν ο Ιμπραήμ Πασάς (από την Καβάλα) επιτέθηκε κατά της Πελοποννήσου, πολλοί Αλβανοί υπηρέτησαν υπό τις διαταγές του και στασίασαν βέβαια (με την προτροπή και των Ελλήνων)  τον Ιούνη του 1827 όταν  τους καθυστέρησε τους μισθούς τους.

   Οι Αλβανοί όπως προείπαμε υπηρέτησαν με συνέπεια τους Τούρκους όχι γιατί τους συμπαθούσαν αλλά γιατί ως επαγγελματίες πολεμιστές που ήταν, υπηρετούσαν όποιον τους προσλάμβανε και τους πλήρωνε.

   Βέβαια οι Αλβανοί είχαν και έχουν στην κοσμοθεωρία τους τη «μπέσα» την οποία τηρούσαν πάντοτε. Οι Τούρκοι όμως είχαν και έχουν άλλη αντίληψη.

Έτσι σύμφωνα με τον  μεγάλο μας   ιστορικό  Κωνσταντίνο  Άμαντο  στο  βιβλίο του «Οι  Βόρειοι Γείτονες της Ελλάδος» (Αθήνα, 1923, σελ. 149). «Ο Μέγας Βεζύρης Ρεσίτ Πασάς εκάλεσεν εις Μοναστήριον της Πελαγονίας τους αρχηγούς  των  πολεμησάντων  κατά  της  Ελλάδος  Αλβανών  διά  να  πληρώσει  εις  αυτούς  μισθούς  και  έξοδα.  Προσήλθαν  περίπου  400‐500  φύλαρχοι  και  άλλοι  Αλβανοί  πρόκριτοι.  Αφού  τους  υπεδέχθη  ο  Ρεσίτ  καλώς  και  προσέφερεν  εις  αυτούς  γεύμα,  διέταξε  κατά  τινα  παράταξιν  του  στρατού  να  τουφεκίσωσι  τους  θεωμένους Αλβανούς. Τοιαύτη  περίπου  ήτο  πάντοτε  η  αμοιβή των Αλβανών διά τας υπηρεσίας προς τους Τούρκους».

  Οι Έλληνες μετά από δεκαετή περίπου αγώνα  κέρδισαν την ανεξαρτησία τους με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου στις  3 Φεβρουαρίου 1830  και το 1832 σταθεροποίησαν τα σύνορά τους στη γραμμή Αμβρακικού – Παγασητικού κόλπου.

  Λίγο αργότερα μετά τη μνημειώδη αγόρευση του Ιωάννη Κωλέττη στη Βουλή στις 14 Ιανουαρίου 1844 η «Μεγάλη Ιδέα» θα γίνει το όχημα με το οποίο το ελεύθερο ελληνικό κράτος θα επιδιώξει να δημιουργήσει ένα νέο εδαφικά εκτεταμένο κράτος που θα περιλαμβάνει  όλους τους υπόδουλους Έλληνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.  Το νέο αυτό κράτος παρότι μικρό και φτωχό αποτέλεσε μια ελπίδα για τους υπόλοιπους υπόδουλους λαούς της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και φυσικά και για τους Αλβανούς (Μουσουλμάνους ,Ορθόδοξους ή Καθολικούς) . Έτσι στις 15 Αυγούστου 1847 , οι μπέηδες του Κουρλοβεσίου , του Δελβίνου , της Αυλώνας , της άνω και κάτω Μαλακάστρας , συνολικά 55 αλβανικών χωριών συντάσσουν ένα υπόμνημα προς τον τότε Βασιλιά Όθωνα και ζητούν την ενσωμάτωση της περιοχής τους στην Ελλάδα. (Μιλτιάδης Σεϊζάνης ,Η πολιτική ιστορία της Ελλάδας και η επανάσταση του 1878 , εν Μακεδονία  Ηπείρω  και Θεσσαλία ).Δυστυχώς οι περιστάσεις αλλά και  η στάση των μεγάλων δυνάμεων δεν επέτρεψαν την πραγματοποίηση του εγχειρήματος.  Έδωσε όμως την ευκαιρία σε πολλούς πολιτικούς , διανοούμενους , στρατιωτικούς και των δύο πλευρών να συζητήσουν την προοπτική  της ίδρυσης ενός Ελληνοαλβανικού δυαδικού κράτους στα πρότυπα της Αυστροουγγαρίας. Έτσι τον Ιούλιο του 1877 έγιναν συζητήσεις μεταξύ της ελληνικής Κυβέρνησης και  Αλβανών προυχόντων με στόχο τη δημιουργία αυτού του δυαδικού κράτους ,όπου ο Βασιλιάς Γεώργιος θα ανακηρύσσονταν «Βασιλεύς Ελλήνων και Αλβανών» και οι Αλβανικοί πληθυσμοί θα είχαν πλήρη αυτονομία . Οι Αλβανοί προύχοντες υπό την επιρροή του σκληροπυρηνικού Αμπντούλ  Φράσερι ζήτησαν τη δημιουργία αυτόνομης αλβανικής ηγεμονίας με τη βοήθεια της Ελλάδας , η οποία θα ήταν φόρου υποτελής στην Ελλάδα και θα περιλάμβανε όλη την Ήπειρο. Φυσικά οι συνομιλίες διακόπηκαν καθώς η Ελλάδα δεν μπορούσε να δεχθεί μια τέτοια πρόταση.

  Εκείνα τα χρόνια έκανε την εμφάνισή  της στην περιοχή η προσφάτως ενοποιημένη Ιταλία (1861) η οποία επιχειρώντας να επεκτείνει την επιρροή της στα Βαλκάνια αυτοανακηρύχθηκε προστάτης των Αλβανών. Με πολλούς τρόπους και αξιοποιώντας τους Ιταλοαλβανούς (Arbëreshët)  πέτυχε σιγά-σιγά, κυρίως στο Βορρά όπου υπήρχαν οι καθολικοί Μιρδίτες να αποκτήσει σημαντικά ερείσματα.

Με τη βοήθεια του Βατικανού προσπάθησε και το κατόρθωσε τελικά να καθιερώσει το λατινικό αλφάβητο για την αλβανική γλώσσα. Το συγκεκριμένο στοιχείο αποτελεί κατά την άποψή μου μια σημαντική ήττα του Ελληνισμού στην περιοχή ,καθώς όλοι οι Αλβανοί διανοούμενοι που συντέλεσαν στην Αλβανική αναγέννηση ήταν Έλληνες ή είχαν ελληνική παιδεία μιας και μορφώθηκαν κυρίως στην Ελλάδα.

   Σημαντικοί εκπρόσωποι της αλβανικής αναγέννησης υπήρξαν ο Ναούμ Βικιλχάρτζι από την Κορυτσά ,ο Βιτσέντζο Ντόρσα, ο Κωνσταντίνος Χριστοφορίδης , ο Γιάννης Βρεττός , ο Αμπντούλ Φράσερι , ο Μεχμέτ Αλή Βρυώνη και πολλοί άλλοι κυριώς ελληνομαθείς.

    Τον Ιούνιο του 1878 θα εμφανιστεί η πρώτη σοβαρή εθνική αλβανική κίνηση. Συγκροτείαι η «Λίγκα της Πρισρένης»  από 80 περίπου άτομα μεταξύ των οποίων ο Αμπντούλ Φράσερι , ο Μεχμέτ Αλή Βρυώνη, ο Ναούμ Βικιλχάρτζι , ο Κ. Χριστοφορίδης , ο Β. Ντόρβα κ.α.  Με τη συγκρότησή της δημιουργούνταν για πρώτη φορά ένας οργανισμός ο οποίος αναφέρονταν στο όνομα όλων των Αλβανών και παρουσιάζονταν ως ένα αντιπροσωπευτικό τους όργανο που διεκδικούσε την υπεράσπιση των δικαιωμάτων του αλβανικού έθνους.

 Η λίγκα έστειλε υπόμνημα στο συνέδριο του Βερολίνου το οποίο όμως δεν λήφθηκε καθόλου υπόψη από τους συνέδρους . Πάντως η Λίγκα αυτή συγκροτήθηκε εν γνώσει και μάλλον με την υποστήριξη της Υψηλής πύλης.

 Ο Αμπντούλ Φράσερι και ο Μεχμέτ Αλή Βρυώνη θα αποστείλουν σε έγκριτες εφημερίδες της Ευρώπης , αλλά και στην Κωνσταντινούπολη άρθρα με τα οποία αναφέρουν τις απόψεις των Αλβανών και πλέον διαχωρίζουν πλήρως τη θέση τους από την Ελλάδα διεκδικώντας όλη την Ήπειρο , χρησιμοποιώντας κείμενα του Στράβωνα , του Θουκυδίδη και του Ηρόδοτου ( τα οποία βέβαια εντέχνως είχαν διαστρεβλώσει) , διεκδικώντας σχεδόν όλους τους Έλληνες ήρωες από τον Μ. Αλέξανδρο έως τους ήρωες της επανάστασης Θ. Κολοκοτρώνη , Γ. Καραϊσκάκη , Μ. Μπότσαρη , Κ. Τζαβέλα , Κουντουριώτηδες  κ.τ.λ. Επίσης κατ’ αυτούς οι Έλληνες οφείλουν την ανεξαρτησία τους στους Αλβανούς καθώς ο Αλβανός Αλή πασάς «επί τρία όλα έτη εμόχθησεν διά το Ρωμέικον».

Στην Ελλάδα πάντως συνεχίζονταν οι προσπάθειες για ίδρυση δυαδικού κράτους στα πρότυπα της Αυστροουγγαρίας και οι ΄Έλληνες πολιτικοί Χαρίλαος Τρικούπης , Γεώργιος Θεοτόκης , Στέφανος Σκουλούδης εργάστηκαν με ζήλο προς αυτήν την κατεύθυνση . Πάντα όμως κάποιος Ιταλικός δάκτυλος , ή κάποιος αντίστοιχος Οθωμανικός θα οδηγούσε τις διαπραγματεύσεις σε αποτυχία . Σ ‘ αυτήν την κατεύθυνση  εντάσσεται και η ίδρυση το 1899 του « Ελληνοαλβανικού εθνικού συνδέσμου»  ο οποίος καθοδηγούνταν από τον Στρατηγό Ι. Σέχο Μπότσαρη και εξέδωσε μια προκήρυξη με τίτλο  « ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΤΟΥ ΑΡΒΑΝΙΤΙΚΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΑΔΕΡΦΟΥΣ ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ ΤΗΣ ΑΡΒΑΝΙΤΙΑΣ (1899)»  την οποία υπογράφουν οι Στρατηγοί Σέχος , Μπότσιαρης, Τζαβέλλας  και ζητούν από τους Αλβανούς διμερή συννενόηση , πολιτική ένωση και αποφυγή του διαμελισμού των εδαφών της Αλβανίας από Σλάβους , Ιταλούς και Αυστριακούς με την ενσωμάτωση τους στην Ελλάδα.

Βέβαια οι Αλβανοί είχαν ήδη δείξει την προτίμηση τους στους Τούρκους καθώς στον πόλεμο του 1897 πολλά Αλβανικά τάγματα ανήκαν στον Οθωμανικό στρατό .

Ο ατυχής εκείνος πόλεμος που κάποιοι ονόμασαν «ψευτοπόλεμο» (μάλλον απολύτως  δίκαια) επέβαλλε στην Ελλάδα τον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο (1898) και φυσικά ανέβαλλε για αρκετά χρόνια τις ενέργειες για την υλοποίηση της «Μεγάλης ιδέας» . Παρόλα αυτά η αντίληψη της προσέγγισης Ελλήνων και Αλβανών  συνεχίζει να υφίσταται καθώς η αποσύνθεση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας θεωρούνταν βέβαιη και όλοι οραματίζονταν  τα Βαλκάνια μετά την «έξωση» των Τούρκων.

Στις 25  Σεπτεμβρίου 1893 ιδρύθηκε στην Αθήνα από μια ομάδα σημαντικών Ελλήνων πολιτών ένα πατριωτικό σωματείο με το όνομα : «Εταιρεία ο Ελληνισμός» .  Κύριος σκοπός της σύμφωνα με το καταστατικό ήταν η "εξερεύνηση και θεραπεία των δικαίων του Ελληνισμού. Τούτο δ΄ επιδιώκεται δια της ακριβούς δι΄ επιτοπίου και πάσης άλλης θρησκευτικής και επιστημονικής μελέτης, γνώσεως του σύμπαντος Ελληνισμού πραγμάτων ως και δια καταλλήλου προς βελτίωσιν και ανόρθωσιν αυτού ενεργείας".

 Την ηγεσία της εταιρείας αναλαμβάνει στις 10 Οκτωβρίου 1894 ο καθηγητής της Νομικής στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας Νεοκλής Καζάζης ο οποίος εγκαινιάζει μια μεγάλη προσπάθεια εξάπλωσης της εταιρείας απανταχού του Ελληνισμού προώθησης αλλά και υπεράσπισης των δικαίων του Ελληνισμού . Στα πλαίσια αυτά .

   Ο Νεοκλής  Καζάζης θα προσεγγίσει τον φιλέλληνα  μπέη της Αυλώνος Ισμαήλ Κεμάλ Βλώρα, ο οποίος είχε αποφοιτήσει από τη Ζωσιμαία Σχολή των Ιωαννίνων και γνώριζε άπταιστα τα ελληνικά. Ο  Ισμαήλ Κεμάλ  το 1901 ενώ βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη πληροφορήθηκε ότι σχεδιαζόταν η σύλληψή του από τους Τούρκους εξαιτίας των θέσεών σχετικά με την αλβανική αυτονομία , θα καταφύγει αρχικά στην Αθήνα  όπου θα έχει επαφές  με τον Καζάζη και θα συντονίσουν τις ενέργειές τους προς την κατεύθυνση της ελληνοαλβανικής συνεργασίας .

     Αργότερα θα μεταβεί  στις Βρυξέλλες, όπου και με ελληνική χρηματική συνδρομή θα εκδώσει  μία εφημερίδα με τον τίτλο «ΣΩΤΗΡΙΑ – ΑΛΒΑΝΙΑ», η οποία εκδίδονταν στα ελληνικά εκτός από την τελευταία σελίδα της, που ήταν γραμμένη στα αλβανικά από το δεύτερο φύλλο και εξής. Η εφημερίδα «ΣΩΤΗΡΙΑ- ΑΛΒΑΝΙΑ» θα εκδώσει μόνο 5 φύλλα από τις 15/28 Σεπτεμβρίου 1901 και θα ασχοληθεί με θέματα αλβανικού, ελληνοαλβανικού αλλά  και οθωμανικού ενδιαφέροντος, όπως ήταν η παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και η προοπτική διατήρησης ή διάσπασης της Αυτοκρατορίας, και η προσέγγιση του ελληνικού και του αλβανικού παράγοντα. 

 Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον εδώ να παραθέσουμε δύο άρθρα του Ισμαήλ Κεμάλ που αφορούν τον Ελληνισμό .

    Το πρώτο κείμενο έχει τον τίτλο «ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ» και δημοσιεύτηκε στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας «ΣΩΤΗΡΙΑ-ΑΛΒΑΝΙΑ» στις 21 Νοεμβρίου 1901. Αν ο αναγνώστης του κειμένου δεν γνωρίζει τον συγγραφέα θα νομίσει μάλλον πως κάποιος μεγαλοϊδεάτης Έλληνας το υπογράφει. Τόσος είναι ο θαυμασμός του Ισμαήλ Κεμάλ για τον Ελληνισμό και τον ρόλο που αυτός πρέπει να επιτελέσει στην περιοχή.

    Το δεύτερο κείμενο τιτλοφορείται «ΤΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΝ ΖΗΤΗΜΑ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΣ» και δημοσιεύτηκε στις 19 Δεκεμβρίου 1901 στο 4ο φύλλο της εφημερίδας στη δεύτερη σελίδα και δίνει την πραγματική οπτική του ζητήματος που δημιουργήθηκε από τους Βούλγαρους με συγκεκριμένη στόχευση. Επίσης σχετικά με το «Μακεδονικό» ζήτημα που όπως προείπαμε  δημιούργησε ο σλαβικός παράγοντας (Βουλγαρία , Ρωσία) αξιοσημείωτη είναι μια αναφορά του Ισμαήλ Κεμάλ στην3η σελίδα του 3ου φύλλου της εφημερίδας με τίτλο «ΚΡΗΤΙΚΟΝ ΚΑΙ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΝ ΖΗΤΗΜΑ».

   Πριν παρατεθούν  τα κείμενα  θα πρέπει να αναφερθεί εδώ πως οι κινήσεις και οι πρωτοβουλίες της εταιρείας «Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ» θα έχουν ως αποτέλεσμα  να υπογραφεί τον Μάρτιο του 1907  η «Δήλωσις της Ελληνοαλβανικής Συνεννοήσεως» από τους Καζάζη και Πεταλά από ελληνικής πλευράς και του Ισμαήλ Κεμάλ από αλβανικής. Μαζί με την «Δήλωση» υπογράφηκε και ένα  «Ειδικό Πρωτόκολλο» στο οποίο αναλύονταν οι όροι της  συμφωνίας και περιγράφονταν ο τρόπος με τον οποίον θα επιτυγχάνονταν οι  στόχοι της συμφωνίας. Το πρωτόκολλο αυτό το συνυπέγραψαν και πολλοί Ηπειρώτες προύχοντες όπως οι Βότσαρης , Σάρογλους κ.α.

   Πριν από αυτές τις υπογραφές και συγκεκριμένα στις 18 Φεβρουαρίου 1907  ο Ισμαήλ Κεμάλ μαζί με τον Αλβανό Τζαφφέρ ήλθαν σε επαφή με τον Ν. Λεβίδη Πρόεδρο της Βουλής και τον Πρωθυπουργό Γεώργιο Θεοτόκη ενημερώνοντάς τους για τις φιλελληνικές τους προθέσεις αλλά και τις απόψεις που αυτοί είχαν σχετικά με τις ελληνοαλβανικές σχέσεις.

 Βέβαια μια  συμφωνία μεταξύ μιας επίσημης κυβέρνησης και ενός ιδιώτη φυσικά δεν θα μπορούσε να έχει δεσμευτικό χαρακτήρα, πράγμα που η ελληνική πλευρά αντιλαμβάνονταν πλήρως , αλλά πίστευε πως το γεγονός ότι  ένας τόσο σημαντικός Αλβανός προύχοντας με ελληνική παιδεία, υπέγραφε μια διακήρυξη όπου περιγράφονταν η συνεργασία Ελλάδας Αλβανίας , θα μπορούσε να επηρεάσει προς μια ευνοϊκή στάση απέναντι στην Ελλάδα όταν θα ερχόταν η ώρα της νέας ρύθμισης των συνόρων.

    Δυστυχώς οι εξελίξεις, που ακολούθησαν μέσα και έξω από την Οθωμανική Αυτοκρατορία καθώς και η πολιτική που επικράτησε στην Αλβανία επιδιώκοντας την ανεξαρτησία της σε απόσταση από την Ελλάδα , αλλά και τα υπόλοιπα βαλκανικά κράτη είχαν μεγαλύτερη δυναμική από την ελληνοαλβανική συνεννόηση. Έτσι οι Αλβανοί κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων θα είναι ο μοναδικός λαός που δεν θα συμμετάσχει στην προσπάθεια εκδίωξης των Τούρκων και μάλιστα στην περίπτωση της πολιορκίας της Σκόδρας από τους Μαυροβούνιους θα ενισχύσουν την Τουρκική φρουρά.

  Ο Ισμαήλ Κεμάλ Βλώρα στις 28 Νοεμβρίου 1912 στην πόλη Βλώρε   (Αυλώνα) επικεφαλής μιας  83μελής συνέλευσης ανακήρυξε την Αλβανία ανεξάρτητο κράτος και σχημάτισε προσωρινή κυβέρνηση που ορκίστηκε στις  4 Δεκεμβρίου 1912.

     Ήταν δεκαμελής υπό τον Ισμαήλ Κεμάλ μέχρι την παραίτησή του στις 22 Ιανουαρίου 1914. Η Συνέλευση ίδρυσε επίσης τη Γερουσία (Αλβανικά: Pleqësi), με ρόλο συμβουλευτικό της κυβέρνησης, αποτελούμενη από 18 μέλη της Συνέλευσης.

Η ανεξαρτησία της Αλβανίας αναγνωρίσθηκε από τη Διάσκεψη του Λονδίνου, στις 29 Ιουλίου 1913 με την απαίτηση της Ιταλίας και της Αυστρίας και την καταλυτική επέμβαση του Προέδρου των ΗΠΑ Woodrow Wilson. 

  ΑΡΘΡΑ ΙΣΜΑΗΛ ΚΕΜΑΛ ΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟ ΚΑΙ  ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ

1ο Άρθρο:Εφημερίδα «ΣΩΤΗΡΙΑ-ΑΛΒΑΝΙΑ» 21 Νοεμβρίου 1901, 1η σελ. «ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ»

Έθνος έχον αναμφισβήτητον μεγαλείον παρελθόν και δικαίωμα προσδοκίας μεγάλου μέλλοντος εν ανατολή είναι το Ελληνικόν. Αφίνομεν κατά μέρος τας υπηρεσίας τας οποίας το μέγα τούτο έθνος έκαμεν εις όλην εν γένει την ανθρωπότητα , διαδίδον εις τα απώτερα μέρη της υφηλίου τον πολιτισμόν και την επιστήμην ως ουσίαν ευεργετικήν και δικαίως αποκτών τίτλους διά την ευγνωμοσύνην της ανθρωπότητος. . Αλλά τοιούτον ως υπάρχει την σήμερον,  το Ελληνικόν έθνος αποτελεί τον κυριώτερον και σπουδαιότερον στοιχείον της Ανατολής. Εν πρώτοις ως πληθυσμός η Ελληνική φυλή μετά τους Τούρκους και Άραβας υπερτερεί όλας τας άλλας της Ανατολής φυλάς. Γεωγραφικώς δε κατέχει την πρώτην και πρώτιστην θέσιν εν Ανατολή. Το ωραιότερον μέρος της Μεσογείου είναι θάλασσα Ελληνική, η Προποντίς είναι σχεδόν όλη Ελληνική , όλαι αι νήσοι του Αρχιπελάγους , του Αιγαίου , του Ιονικού κόλπου , της Προποντίδος είναι Ελληνικαί. Η Ιλλυρική χερσόνησος , υφ’ όλας τας εισβολάς των ξένων εθνών και ορδών διετήρησεν όλας τας προς τας δύο θαλάσσας χώρας , από του στομίου του Δουνάβεως μέχρι του Αμβρακικού κόλπου , Ελληνικάς.

   Έθνος ως το Ελληνικόν , έχον ένδοξον μέλλον κατέχον τας σπουδαιοτέρας χώρας της Ανατολής , δικαιούται ενεργώς να μεριμνά περί της τύχης της Ανατολής , ης είναι ιστορικώς και γεωγραφικώς ο πολυτιμότερος συγκύριος. Είμεθα βέβαιοι ότι πας Έλλην έχει συνείδησιν του δικαιώματος τούτου  , όπερ αποτελεί τον προορισμόν του Ελληνισμού , και εν ταυτώ της συνεπαγομένης υποχρεώσεώς του.

   Όταν λέγομεν Ελληνισμόν δεν εννοούμεν τους εν τω Ελληνικώ Κράτει ευρισκομένους Έλληνας, εννοούμεν όλους τους Έλληνας, ων πληθυσμός υπερβαίνει τους εν τη Ανατολή ευρισκομένους λαούς ,των Τούρκων και Αράβων εξαιρουμένων. Ημείς , οι μη Έλληνες επιθυμούμεν και από καρδίας ευχόμεθα να ίδωμεν τον Ελληνισμόν ως τον ισχυρότερον παράγοντα του μεγαλείου της Ανατολής. Η Ελλάς οία είναι και υπάρχει σήμερον δεν προσωποποιεί παρά τον κατακερματισμόν του Ελληνισμού.Αν σχηματισμός Ελληνικού κράτους , περικλείοντας όλας τας Ελληνικάς χώρας , είναι αδύνατος , πά