Η Παναγία του Νόστου, η Μικρασιάτισσα

Η Παναγία του Νόστου, ξεριζωμένη και αυτή από τις προγονικές  εστίες του Μικρασιατικού Ελληνισμού, πεταμένη στη θάλασσα για να διασωθεί από τα βέβηλα χέρια των εικονομάχων, λεηλατηθείσα από τους αδίστακτους και αιμοδιψείς Σταυροφόρους της Δύσης και τέλος φορτωμένη στις πλάτες των δυστυχισμένων προσφύγων του 1922, που προσπάθησαν να διασώσουν ό,τι πιο πολύτιμο είχαν, την Παναγιά τους, έφθασε στην Ελλάδα και σήμερα στολίζει με την παρουσία της τους ναούς των προσφυγικών χωριών, πόλεων και μοναστηριών, χαρίζοντάς τους προστασία και ευημερία.

Είναι η Παναγιά μας, Παναγιά της Ελπίδας, της Προσδοκίας και της Νοσταλγίας, που η Παρουσία της διατηρεί στις μνήμες μας τις αδικοχαμένες Πατρίδες.

Είναι η Παναγία του Νόστου.

Παναγία Φοβερά Προστασία

Μονή Κουτλουμουσίου  Αγίου Όρους

Η σεπτή αυτή εικόνα της Παναγίας βρίσκεται στη Μονή Κουτλουμουσίου του Αγίου Όρους. Είναι έργο του 14ου αιώνα και έλαβε την ονομασία Φοβερά Προστασία από το γεγονός ότι προστάτεψε τη μονή από πολλές καταστροφές. Σύμφωνα με ιστορικές πληροφορίες, στη Μονή Παντοκράτορα της Κωνσταντινούπολης ζούσε ένας μοναχός, ονόματι Κοσμάς. Ο ταπεινός μοναχός Κοσμάς το 1308  εγκατέλειψε τη Βασιλεύουσα και αναχώρησε στην Ελλάδα με προορισμό την πόλη των Σερρών, όπου  σε μία όμορφη περιοχή έξω από την πόλη έκτισε ένα μικρό μοναστήρι και συνέχισε το μοναστικό βίο του.

Μαζί του πήρε και μια παλιά εικόνα της Παναγίας, που μέχρι τότε βρίσκονταν στο παρεκκλήσι της Μονής Παντοκράτορα της Κωνσταντινούπολης. Μετά πολλά χρόνια, η Θεοδώρα η Κατακουζηνή αγόρασε το μοναστηράκι και το 1330 το χάρισε στη Μονή Κουτλουμουσίου.

Η παράδοση αναφέρει ότι η εικόνα της Παναγίας μεταφέρθηκε σε ένα μετόχι της Μονής στην Κρήτη, το οποίο το 1848 καταστράφηκε ολοσχερώς από μια φοβερή πυρκαγιά.

Η εικόνα της Παναγίας διασώθηκε με θαυματουργό τρόπο και μεταφέρθηκε  στο τέμπλο του παρεκκλησιού του Καθολικού της Μονής Κουτλουμουσίου, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα.

Κάθε Τρίτη της Διακαινησίμου λιτανεύεται στο Πρωτάτο στις Καρυές, όπου ανταποδίδεται η  επίσκεψη της ιστορικής εικόνας της Παναγίας, που πραγματοποιείται την προηγούμενη  μέρα στο Κουτλουμούσι.

Ἀπολυτίκιον
«Μονὴ Κουτλουμουσίου τὴν Αγίαν Εἰκόνα Σου, Φοβερὰ Προστασία κεκτημένη ἀγάλλεται· ὡς δρόσος γὰρἐκ ταύτης μυστική, ἡ χάρις Σου προέρχεται ἀεί, καὶ εὐφραίνει τὰς καρδίας καὶ τὰς ψυχάς, Παρθένε τῶν βοώντων Σοι· δόξα τῇ Προστασίᾳ Σου ἁγνή, δόξα τῇ ἀντιλήψει Σου, δόξα τῇ πρὸς ἡμᾶς Σου προμηθείᾳ ἄχραντε».

ῶν δέ, πληροῦσα εὐφροσύνης, καρδίας Πάναγνε».

Παναγία Στυλαρινή

Μονής Κουτλουμουσίου Αγίου Όρους

Η Εικόνα της Παναγίας Στυλαρινής ή Γιάτρισσας είναι έργο του 14ου αιώνα και κοσμούσε με την παρουσία της ένα μετόχι της Ιεράς Μονής Κουτλουμουσίου, κοντά στο χωριό Στυλάρι Μαρμαρά  στην Προποντίδα, απ΄ όπου πήρε και την ονομασία της.

Οι κάτοικοι του νησιού τιμούσαν τη θαυματουργή εικόνα, η οποία θεράπευσε πολλούς αρρώστους από ανίατες αρρώστιες και γι΄ αυτόν το λόγο ονομάστηκε Γιάτρισσα.

Όταν γιόρταζε το μετόχι το Δεκαπενταύγουστο, πολλοί πιστοί έφθαναν στο νησί, για να την προσκυνήσουν.

Πλησιάζοντας το 1922, οι διώξεις των Τούρκων άρχισαν να πολλαπλασιάζονται και οι κάτοικοι, φοβούμενοι το βανδαλισμό της εικόνας, την παρέδωσαν στην Καλλιόπη Κατραμάδου, για να την προφυλάξει.

Για ν’ αποφευχθεί  το ενδεχόμενο να πέσει η ιερή εικόνα σε τούρκικα χέρια και να βεβηλωθεί, η ευσεβής κυρία Καλλιόπη  την εντοίχισε στο σπίτι της και κάλυψε με τοιχοποιία την πρόσοψή Της.

Τοποθέτησε μια κανδήλα ακοίμητη έξω από την έγκλειστη, μέσα στον τοίχο Παναγία, που όποτε συνέβαινε να σβήνει, ακούγονταν αόρατα χτυπήματα ως ειδοποίηση για ανανέωση της φλόγας.

Μετά την Έξοδο, η Καλλιόπη μετέφερε την εικόνα στη Χαλκίδα και την παρέδωσε στον Κουτλουμουσιανό Μετοχιάρη του Στυλαρίου, μοναχό Αγαθάγγελο, ο οποίος την παρέδωσε στη Μονή Κουτλουμουσίου στο Άγιο Όρος, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα.

 Η εικόνα εορτάζει στις 15 Αυγούστου και το Σάββατο του Ακάθιστου.

Παναγία Καστρέλλα

Πυργαδίκια Χαλκιδικής

Τη μαύρη περίοδο της χριστιανοσύνης, την περίοδο των εικονομαχιών, που οι οπαδοί του Θεόφιλου και των άλλων εικονομάχων αυτοκρατόρων, κατέστρεφαν κάθε τι ιερό και όσιο, οι πιστοί ορθόδοξοι  χριστιανοί προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να διασώσουν τις ιερές εικόνες που είχαν στην κατοχή τους και να τις σώσουν από την καταστροφή.

Η ιερή αυτή εικόνα βρίσκονταν στα χέρια κάποιων πιστών, οι οποίοι απελπισμένοι και έντρομοι για την τύχη της, την τύλιξαν με μεγάλη προσοχή και την πέταξαν από τα κάστρα της Κωνσταντινούπολης στη θάλασσα, για να διασωθεί.

Η εικόνα της Παναγίας που ονομάστηκε Καστρέλλα, διότι πετάχτηκε από τα κάστρα, ακολούθησε την πορεία της στη θάλασσα  και βρήκε λιμάνι στη θαλάσσια περιοχή Άσπρος Πούντος, κοντά στο χωριό Αφθόνη της νήσου Μαρμαρά.

Κάποιος βαρκάρης από την Αφθόνη έβλεπε κάθε βράδυ στον ύπνο του να παρουσιάζεται μια μελαχρινή γυναίκα, που κολυμπούσε απεγνωσμένα στη θάλασσα, αναζητώντας βοήθεια.

Δεν έδωσε σημασία, αλλά όταν το ίδιο όνειρο επαναλήφθηκε πολλές φορές, κατάλαβε ότι ήταν σημαδιακό και αποφάσισε να πάρει τη βάρκα του και να ψάξει στη γύρω θαλάσσια περιοχή.

Μια μέρα, ο βαρκάρης διέκρινε από μακριά να τον πλησιάζει ένα ξύλο, το οποίο, όταν πλησίασε πολύ κοντά του, κατάλαβε ότι ήταν μια πανέμορφη εικόνα.

Γεμάτος σεβασμό και με τρεμάμενα χέρια την ανέβασε στη βάρκα του, για να την προσκυνήσει και τότε βλέποντάς την, αναγνώρισε στο πρόσωπο της Παναγίας τη γυναίκα, που στο όνειρό του ζητούσε βοήθεια.

Αγκυροβόλησε τη βάρκα του στο λιμάνι και γεμάτος συγκίνηση τη μετέφερε στο χωριό και την παρέδωσε στον ιερέα του χωριού, ο οποίος την τοποθέτησε στην εκκλησία.

Ξεσηκώθηκε όλο το χωριό για το θείο αυτό δώρο και το ίδιο βράδυ έκαναν κατανυκτική παράκληση και δοξολογία δοξάζοντας το Θεό και την Παναγία.

Το νέο αυτό μαθεύτηκε στα γύρω χωριά και πολλοί πιστοί κατέφθαναν στην Αφθόνη να προσκυνήσουν την εικόνα της Παναγίας και να ζητήσουν την ευλογία της.

Σε συνεργασία με το μητροπολίτη αποφάσισαν να χτίσουν μία Μονή στο νησί και να εναποθέσουν σε αυτήν την άγια εικόνα. Στην αποπεράτωση της Μονής της Παναγιάς Καστρέλλας βοήθησαν και πολλοί επιφανείς άνθρωποι, οι οποίοι την περίοδο των εικονομαχιών είχαν εξοριστεί στο νησί.

Κάθε 8 Σεπτεμβρίου γίνονταν πανηγύρι, που συγκέντρωνε παρά πολύ κόσμο από τα γύρω νησιά, αλλά και από την ηπειρωτική χώρα. Οι ναυτικοί του χωριού κανόνιζαν έτσι τα ταξίδια τους, ώστε να βρίσκονται στο νησί τη μέρα του πανηγυριού.

Στο πανηγύρι έρχονταν και Τούρκοι, για να προσκυνήσουν την Παναγιά και να ζητήσουν τη βοήθειά της. Ήρθε όμως η μαύρη μέρα της Μικρασιατικής Καταστροφής και οι Αφθονιάτες, αφού πήραν πρώτα τη σεπτή εικόνα της Παναγιάς με άλλα λιγοστά πράγματα, επιβιβάστηκαν στο καράβι Πόλαντ, το οποίο τους μετέφερε στην Ελλάδα. 

Στα Πυργαδίκια Χαλκιδικής, όπου εγκαταστάθηκαν, έχτισαν πρώτα μία  εκκλησία, όπου εναπόθεσαν την εικόνα της Παναγίας Καστρέλλας και κάθε 8 Σεπτεμβρίου εξακολουθούν να κάνουν το πανηγύρι της, για να τιμήσουν τη Χάρη της.