Άγιος Ιωάννης εκ Σφακίων
Ήταν αγρότης στην περιοχή Σφακίων, εξαίρετος και τίμιος χαρακτήρας και πολύ αγαπητός στους συγχωριανούς τoυ. Για να εξασφαλίσει τα προς το ζην, αναγκάστηκε να μεταναστεύσει στη Μικρά Ασία στη Νέα Έφεσσο, στο σημερινό Κουσάντασι. Σε ένα πανηγύρι του Τιμίου Προδρόμου στις 29 Αυγούστου του 1811, δυο συγχωριανοί του, με τους οποίους διασκέδαζε, διαπληκτίστηκαν με Τούρκους, που ήθελαν να τους καταβληθούν φόροι. Οι δυο κατάφεραν να ξεφύγουν, αλλά συνελήφθη ο Ιωάννης, ο οποίος φυλακίστηκε, βασανίστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο.
Του πρότειναν να αλλαξοπιστήσει, για να του χαρίσουν τη ζωή, αλλά ο Άγιος αρνήθηκε, με αποτέλεσμα να τον απαγχονίσουν στις 15 Σεπτεμβρίου του 1811. Μετά από τρεις ήμερες οι χριστιανοί παρέλαβαν το σεπτό ιερό λείψανό του και το ενταφίασαν με τιμές, στο προαύλιο του ιερού Ναού του Άγιου Γεωργίου της Νέας Εφέσου. Η μνήμη του «εν Νέα Εφέσω Κρητός μάρτυρος» τιμάται στις 15 Σεπτεμβρίου.
Όσιος Ιωάννης ο θεοφόρος
Εκ Σίβας Πυργιώτισσας Μεσσαράς Κρήτης
Γεννήθηκε το 970 στο χωριό Μακρά Σίβα Πυργιώτισσας, απ΄ όπου κατάγεται.
Την εποχή που αυτοκράτορας στην Κωνσταντινούπολη ήταν ο Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος ( 951-959 ), ασκήτευε στα βουνά της Κρήτης, ζώντας αυστηρά με άσκηση και προσευχή.
Στο όρος Ράξος ανακάλυψε σε ένα σπήλαιο τον τάφο των Επισκόπων Αρκαδίας, Ευτυχίου και Ευτυχιανού και στο μέρος αυτό έκτισε ναό στο όνομά τους.
Χειροτονήθηκε μοναχός και γύρισε όλη την Κρήτη, τονώνοντας το χριστιανικό φρόνημα των κατοίκων, κτίζοντας παντού ναούς και μοναστήρια. Στην κορυφή του όρους Μυριοκέφαλου έκτισε το ναό της Παναγίας Αντιφωνήτριας, στην οποία αφιέρωσε τρεις εκκλησίες και μια μονή που έκτισε με προσφορές των κατοίκων της επαρχίας Ρεθύμνου. Σχετικά με τη Μονή αναφέρονται τα εξής :
Η παράδοση και ο βίος του Οσίου μας αναφέρει για την ίδρυση της Μονής ότι ιδρύθηκε μετά από εντολή της Παναγίας. Ο ασκητής Ιωάννης πηγαίνοντας από τόπο σε τόπο έφτασε στην Τούρμα (τοπωνύμιο της περιοχής) Καλαμώνα, στο βουνό Μυριοκέφαλο.
Ο χειμώνας ήταν βαρύς και ο Ιωάννης έμενε σ’ ένα σπήλαιο, στη θέση Κούμαρο, προσευχόμενος και τρώγοντας αγριόχορτα. Μόλις μπήκε στο σπήλαιο, έμεινε τυφλός για 7 ημέρες, χωρίς να πάψει να προσεύχεται. Την 7η μέρα άκουσε μια φωνή να του λέει : «Ιωάννη, βγες έξω και κοίταξε ανατολικά».
Πειθαρχώντας λοιπόν σ’ αυτή τη φωνή, βγαίνοντας έξω και αφού στράφηκε στην ανατολή, επανήλθε το φως των ματιών του και τότε είδε ένα μεγάλο φως. Η φωνή συνέχισε : «Ιωάννη σε αυτόν τον τόπο να κτίσεις εκκλησία στο όνομα της υπεραγίας Θεοτόκου της Αντιφωνήτριας». Έφθασε λίγη απόσταση από το μέρος που έβλεπε το φως και εκεί κουρασμένο και διψασμένο τον πήρε βαθύς ύπνος.
Στο όνειρό του είδε άγγελο, ο οποίος του είπε : «Ιωάννη μη γυρίσεις πίσω, να κάνεις τον σταυρό σου προς την ανατολή και να θέσεις το χέρι σου στη γη και θα βγει νερό να πιείς, για να συνεχίσεις το έργο σου». Αμέσως έκανε το σταυρό του, έβαλε το χέρι του στη γη με τα 5 δάχτυλά του. Από τη θέση αυτή άρχισε να τρέχει νερό από 5 πηγές (σώζονται και σήμερα), πλύθηκε και ξεκουράστηκε. Άρχισε τότε να ψάχνει μέσα στους βάτους για την εικόνα, χωρίς αποτέλεσμα.
Τότε οι εργάτες έβαλαν φωτιά και ενώ καιγόταν το δάσος, ακούστηκε μια φωνή : «Εδώ είμαι». Ο Ιωάννης έτρεξε αμέσως και βρήκε την εικόνα της Παναγίας μέσα στις φλόγες, καμένη λίγο στην άκρη (έτσι σώζεται και σήμερα). Αγόρασε τότε το μέρος και με τη βοήθεια των χριστιανών έχτισε τη Μονή στ’ όνομα της Παναγίας της Αντιφωνήτριας (επειδή η φωνή τον πρόσταξε).
Ο Ιωάννης άφησε τότε το μοναχό Λουκά να συνεχίσει το χτίσιμο και αυτός πήγε σε διάφορα μέρη να κηρύξει το Λόγο Του Θεού. Όταν γύρισε, ο ναός δεν είχε τελειώσει και άρχισε εράνους σε μονές για την ολοκλήρωσή του. Το 1025 πήγε στην Κωνσταντινούπολη στον αυτοκράτορα Ρωμανό και στον Πατριάρχη Αλέξιο, για να εξασφαλίσει σταυροπηγιακή αξία (δηλαδή να υπάγεται στη δικαιοδοσία του Πατριάρχη), φέρνοντας εικόνες με ιερά σκεύη κ.ά. Υπάρχουν άλλες δυο εκδοχές για την εικόνα της Παναγίας :
Η μια αναφέρει ότι είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά και η άλλη αναφέρει ότι την εικόνα της Παναγίας την έφερε ο Όσιος Ιωάννης από την Κωνσταντινούπολη, την οποία λέγεται του παρέδωσε ο τότε Πατριάρχης Αλέξιος μαζί με το χρυσόβουλο χαρτί «σιγίλλιo», που του εξασφάλισε την ανεξαρτησία της Μονής.
Αργότερα αναχώρησε δυτικά των Χανίων και Σελίνου, όπου έκτισε ένα ναό και μία μονή, αποσυρόμενος στη συνέχεια στην επαρχία Κισσάμου σε ένα ησυχαστήριο, που έχτισε ο ίδιος κοντά στο χωριό Ακτή.
Όταν προαισθάνθηκε το τέλος του βίου του, πήγε στην Κωνσταντινούπολη και πήρε από τον Πατριάρχη Αλέξιο το Στουδίτη (1025- 1043) σιγγίλιο, σύμφωνα με το οποίο κατέστησε τη Μονή Μυριοκεφάλων μαζί με όλα τα μετόχια της σταυροπηγιακή, ώστε να είναι ανενόχλητη από εκκλησιαστικές ή πολιτικές παρεμβάσεις.
Στη συνέχεια επέστρεψε στο ησυχαστήριό του στην Ακτή, το οποίο εξελίχθηκε αργότερα στο μεγάλο κοινόβιο του Αγίου Ευσταθίου, όπου πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του.
Η μνήμη του τιμάται στις 20 Σεπτεμβρίου. Η Αγία Κάρα Του βρίσκεται στον Ιερό Ναό του Αγίου Κυρίου Ιωάννου του ομώνυμου χωριού της Επαρχίας Κισσάμου. Η επίσημη αναγνώριση του Αγίου Ιωάννου έγινε από την Εκκλησία επί της Πατριαρχίας του Κυρίλλου Λουκάρεως στις 29 Απριλίου 1632.
Όσιος Κοσμάς ο ερημίτης
εκ Κρήτης
Ο Άγιος Κοσμάς γεννήθηκε κατά το δεύτερο μισό του 6ου αιώνα μ.Χ. στην Κρήτη, άγνωστο όμως σε ποια περιοχή. Νέος έλαβε χριστιανική παιδεία και αντιτάχθηκε στην αίρεση των μονοθελητών. Αποφάσισε να ακολουθήσει τον ασκητικό βίο και πέρασε το βίο του μακριά από τον κόσμο, μέσα σε ερημιές και στα απόμερα σπήλαια της Κρήτης, κάνοντας νηστείες και προσευχές.
Πέθανε στις 9 Σεπτεμβρίου του 658 μέσα στο σπήλαιο που ασκήτευε και το σώμα του παρέμενε άταφο, μέχρι να το βρουν τυχαία περαστικοί. Το μετέφεραν στη Γόρτυνα και το εναπόθεσαν μέσα σε ένα ναό. Την εποχή εκείνη, μια μεγάλης διάρκειας ανομβρία έπληξε την περιοχή, με αποτέλεσμα να καταστραφούν οι σοδειές των αγροτών, οι οποίοι απεγνωσμένα έκαναν λιτανείες, για να σταματήσει το κακό.
Τότε ο Άγιος εμφανίστηκε σε κάποιον πιστό και ζήτησε να βγάλουν από το σκήνωμά του όλα τα πολύτιμα κοσμήματα και να το επιστρέψουν στο σπήλαιό του. Οι άνθρωποι φοβισμένοι παρέλαβαν το λείψανο του Αγίου και το επέστρεψαν στο σπήλαιό του. Χώρισαν ένα μικρό κομμάτι στο βάθος του σπηλαίου και αφού το τοποθέτησαν εκεί, το έκτισαν εξωτερικά.
Από εκείνη τη στιγμή άρχισε να βρέχει και να δίνει ζωή στην έρημη γη. Πέρασαν τετρακόσια χρόνια και οι περισσότεροι τον ξέχασαν, μοναχά οι ασκητές της περιοχής πήγαιναν στο σπήλαιό του, για να προσκυνήσουν, ώσπου το έτος 1058 μ.Χ. βενετοί έμποροι παραβίασαν την κρύπτη του Αγίου και έκλεψαν το λείψανο, που παρέμενε όπως την ημέρα που ο Άγιος είχε κοιμηθεί, άφθαρτο και ευωδιάζον.
Το μετέφεραν στη Βενετία και το κατέθεσαν στην Ιερά Μονή του Αγίου Γεωργίου του Μείζονος. Εκεί παραμένει ακόμα και σήμερα, τοποθετημένο στο παρεκκλήσι του Αγίου Βενεδίκτου,
Ο Άγιος τιμάται ιδιαίτερα στις 2 Σεπτεμβρίου στην Ι. Μονή Κουδουμά σεέ σπηλαιώδη Ναό (Αββακόσπηλιο) .
Όσιος Νικόλαος ο Κουρταλιώτης
Γεννήθηκε από ευσεβείς γονείς στο χωριό Ασώματος της Επισκοπής Λάμπης, στα τέλη του 16ου αιώνα. Από νεαρή ηλικία αποφάσισε να αφιερώσει τη ζωή του στον Κύριο, με αποτέλεσμα να εγκαταλείψει το χωριό του και να ασκητεύσει στις ερημιές της Μεσσαράς.
Μετά από λίγα χρόνια επέστρεψε στη γενέτειρά του και εγκατέστησε το ασκηταριό του μέσα στο φαράγγι του Κουρταλιώτη, που βρίσκεται δίπλα στο χωριό του, όπου με τη Θεία Χάρη του Χριστού επιτελούσε πολλά θαύματα.
Ερχόμενος έφερε μαζί του κάποιον Μεσσαρίτη, που, σύμφωνα με μία εκδοχή του βίου του, τον είχε πληγώσει κατά λάθος θανάσιμα, κυνηγώντας με το τόξο του και, σύμφωνα με την επιθυμία του αγίου, τον είχε μεταφέρει εκεί.
Για να καταπαύσει τη δίψα του συνοδοιπόρου του, όταν έφθασαν στο άνυδρο και απόκρημνο φαράγγι, ο όσιος προσευχήθηκε και έτεινε το δεξί του χέρι προς τους βράχους του λόφου Κεφάλι.
Αμέσως ανάβλυσε νερό από πέντε πηγές, που σχηματίσθηκαν κατά τον τύπο των πέντε δακτύλων του χεριού του, οι οποίες υπάρχουν ακόμη μέχρι σήμερα. Η παράδοση επίσης διασώζει ότι κτήτορας του ναΐσκου είναι κάποιος Οθωμανός, την εποχή της Τουρκοκρατίας, ο οποίος λοιδορούσε τη μνήμη του οσίου, τιμωρήθηκε από αυτόν.
Πέθανε ειρηνικά το 1670 και η μνήμη του τιμάται την 1η Σεπτεμβρίου. Σήμερα μέσα στο φαράγγι δίπλα στον Κουρταλιώτη ποταμό, υπάρχει το εκκλησάκι του Αγίου και την 1η Σεπτεμβρίου πολλοί πιστοί έρχονται να προσκυνήσουν και να ζητήσουν τη Χάρη του.
Αν και ο άγιος δεν είναι αναγνωρισμένος με επίσημη απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, περιλαμβάνεται στο Κρητικό Αγιολόγιο και η μνήμη του τιμάται με εξαιρετική λαμπρότητα την 1η Σεπτεμβρίου. Ακολουθία του Οσίου εκδόθηκε στην Αθήνα το 1879 μ.Χ.
