Ημερίδα με ομιλήτρια την Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας, Αγγελική Κοτταρίδη, πραγματοποιήθηκε στο Πολυκεντρικό Μουσείο των Αιγών, το πρωί της Κυριακής, 30 Σεπτεμβρίου. Το θέμα της ημερίδας ήταν «Πόλεις: Ιδιωτικός, Δημόσιος και Οικουμενικός Χώρος» και είχε ως στόχο να παρουσιάσει στο κοινό την ιδέα της ίδρυσης των πόλεων κατά την αρχαιότητα, πως συνυπάρχουν οι πόλεις με τα βασίλεια, πως συμπεριφέρονται οι ηγεμόνες, τι σημαίνει πόλη, παράγωγα της οποίας είναι η πολιτική και ο πολιτισμός, οι πόλεις που χτίστηκαν και αναβίωσαν σε ολόκληρη την ελληνιστική οικουμένη, αλλά και η σχέση του ιδιωτικού με το δημόσιο.
Ξεκινώντας την ομιλία της με τίτλο «Οι πόλεις της Ελληνιστικής Οικουμένης Χωνευτήρι λαών, μήτρα πολιτισμού», η κ. Κοτταρίδη – όπως είπε- η ιδέα της συνύπαρξης του ηγεμόνα με τις πόλεις στο βασίλειο των Μακεδόνων ξεκίνησε στις Αιγές, που είναι και η μήτρα της αρχιτεκτονικής των Μακεδόνων, με το Φίλιππο Β’, πατέρα του Μ. Αλεξάνδρου.
Κληρονομώντας αρχικά μόνο ένα βασίλειο, που δεν του επιτρέπει να αναπτύξει ισχυρή οικονομική πολιτική, δημιουργεί νέες πόλεις και συνδυάζει την ιδέα των αυτόνομων πόλεων με εξουσίες και άρχοντες, οι οποίες αυτοδιοικούνται και παράγουν πλούτο με την ιδέα αλλά και την προστασία του τοπικού βασιλείου, οι οποίες δρουν περισσότερο αυτόνομα απ’ ό,τι σήμερα οι πόλεις με τους δημάρχους τους στα πλαίσια ενός κεντρικού κράτους. Αυτή η ιδέα της ενσωμάτωσης των θεσμών των διοικητικών των πόλεων στο βασίλειο θα αποδειχθεί πάρα πολύ γόνιμη, με την ενεργό συμμετοχή των πολιτών.
Γιατί, όπως ανέφερε η ομιλήτρια, αναπτύσσοντας έτσι το δεύτερο θέμα της ημερίδας, τη σχέση του ιδιωτικού με το δημόσιο, είπε πως : «Στην Αρχαία Ελλάδα η λατινική λέξη «idiot» σημαίνει ηλίθιος όπως και σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες. Γιατί στην Αρχαία Ελλάδα δεν νοείται να υπάρχει άνθρωπος, που να μην ενδιαφέρεται για τα δημόσια πράγματα. Ιδιώτης ήταν ο πολίτης που έμενε αδιάφορος για τα δημόσια πράγματα, μεριμνώντας μόνο για την εξασφάλιση των δικών του συμφερόντων και ήταν αποβλητέος από την τάξη πραγμάτων της αρχαίας ελληνικής πόλης».
Η ιδέα της συνύπαρξης πόλεων αυτόνομων και αυτοδιοικούμενων με την κεντρική εξουσία του ηγεμόνα που αναλαμβάνει την προστασία τους από εξωτερικούς κινδύνους και τη διεξαγωγή πολέμου, γίνεται ο βασικός στόχος και της οικουμενικής πολιτικής του Αλέξανδρου.
Ήδη από την αρχή της εκστρατείας του, μετά την πρώτη νίκη, θα αποκαταστήσει τους δημοκρατικούς θεσμούς των παλαιών ελληνικών πόλεων της Μικράς Ασίας και θα γίνει ο Μέγας κτίστης, 70 σύμφωνα με τον Πλούταρχο, 49 νέες πόλεις σύμφωνα με τις υπόλοιπες πηγές, οι περισσότερες με το όνομα Αλεξάνδρεια, διασκορπισμένες σε ολόκληρη την αχανή αυτοκρατορία του. Η πολιτική που ακολουθεί, δεν είναι αποικιοκρατική, δεν απομυζά τον πλούτο των λαών που έχει κατακτήσει, για να τα φέρνει στη Μακεδονία και να ζούνε πλουσιοπάροχα οι Μακεδόνες, κάτι που συνέβαινε στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Αντιθέτως υπάρχει ανταποδοτικότητα, καθώς η ίδρυση πόλεων αποτελεί μια δραστηριότητα με τεράστια οικονομική σημασία, παράγει έργο και τις καθιστά μοχλούς ανάπτυξης παραγωγής και εμπορίου, με μία σειρά από οχυρώσεις, κατασκευαστικά έργα, δημιουργία εμπορικών δρόμων κ.α. διασφαλίζοντας έτσι πολύτιμες προσόδους για την αυτοκρατορία του. Η τάση αυτή συνεχίστηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της ελληνιστικής περιόδου, από τους διαδόχους του Μ .Αλεξάνδρου, Σεύλευκο, Αντίοχο, Πτολεμαίο, ακολουθώντας και εδραιώνοντας το οικουμενικό όραμα του Μ. Αλεξάνδρου.
Μία τεκμηριωμένη ομιλία με πλούσιο φωτογραφικό υλικό από την κ. Κοτταρίδη, όπου αποδεικνύει ότι τα ελληνιστικά βασίλεια που ήταν εγκατεστημένα στις ασιατικές κατακτήσεις του Αλέξανδρου, ήταν κάτι περισσότερο από ελληνικές μοναρχίες. Μικρότερες και μεγαλύτερες πόλεις σε ολόκληρη την ελληνιστική οικουμένη αποτελούσαν μέρος στρατηγικού σχεδίου, που στόχο είχε την συνύπαρξη του διαφορετικού με την ανάμειξη του πληθυσμού, μέσω των μικτών γάμων, διαλύοντας τον μύθο περί καθαρότητας των λαών, και κατ’ επέκταση τη διατήρηση της ηρεμίας και τον εξελληνισμό των κατακτημένων περιοχών.
Δημιουργώντας πόλεις ο βασιλιάς, δημιουργεί πατρίδες για τους πολίτες του νέου κόσμου, η πληθυσμιακή σύνθεση είναι πολυπολιτισμική και δεν είναι τυχαίο που το όνομα των πόλεων θα γίνει συστατικό στοιχείο της ταυτότητας των κατοίκων τους, προτάσσοντας το δημόσιο συμφέρον, ακριβώς το αντίθετο από αυτό που συμβαίνει σήμερα, όπως είπε κλείνοντας την ημερίδα η κ. Κοτταρίδη.
Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ημαθίας, στο πλαίσιο του εορτασμού των Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2018 και κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον του κοινού στο συναρπαστικό αυτό ταξίδι.
Ε.Β.
