Εισαγωγή
Κατά τον 20ο αιώνα, αναπτύχθηκε σε μεγάλο βαθμό η καλλιέργεια των νωπών καρπών (φρούτων) και ιδίως της ροδακινιάς και δαμασκηνιάς.
Αντίθετα υποβαθμίστηκαν αρκετά οι ξηροί καρποί. Θιασιώτες των νωπών καρπών αποκαλούσαν τους ασχολουμένους με τους ξηρούς καρπούς υπανάπτυκτους.
Οι διάφοροι ξηροί καρποί εξορίστηκαν σε μεγάλο βαθμό από το χώρο των τροφών και πήραν θέση συνοδού των αλκοολούχων ποτών. Ψημένοι και με άφθονο αλάτι διεγείρουν την όρεξη για ποτό, κυρίως ουίσκι.
Καταναλώνοντας με αυτό τον τρόπο μεγάλες ποσότητες ξηρών καρπών, απέβαιναν εις βάρος της υγείας των.
Τι τραγική σπατάλη ενός φυσικού προϊόντος πλούσιου σε θρεπτικά και βιοενεργά στοιχεία!
Προέλευση ξηρών καρπών
Για να χαρακτηριστεί ένας καρπός «ξηρός», πρέπει να πληρεί ορισμένες προϋποθέσεις. Να προέρχεται από δέντρα. Να συντηρείται με υγρασία μέχρι 7%. Να είναι πλούσιος σε λιπαρά οξέα, πάνω από 50%. Να χρειάζεται ενυδάτωση για να βλαστήσει.
Η αραχίδα (αράπικο φιστίκι) πληρεί όλους τους όρους εκτός από έναν. Δε προέρχεται από δένδρο αλλά από ποώδες φυτό. Ωστόσο εξετάζεται με τους ξηρούς καρπούς.
Τα κάστανα, αν και προέρχονται από δένδρα, δεν θεωρούνται ξηροί καρποί. Συντηρούνται με υγρασία 40-45% και δεν χρειάζεται να ενυδατωθούν για να βλαστήσουν, τα δε λιπαρά τους δεν ξεπερνούν το 5%.
Οι ξηροί καρποί και οι σπόροι στη διατροφή των ανθρώπων.
Οι ξηροί καρποί χαρακτηρίζονται ως οι καρποί της υγείας. Ολοένα και περισσότερες επιστημονικές μελέτες ανακαλύπτουν τις εξαιρετικές τους ιδιότητες.
Η υπηρεσία τροφίμων και ποτών των Η.Π.Α. (E.D.A.), έχει ανακοινώσει ότι όποιος τρώγει μιάμιση χούφτα καρπούς (42 γρ) την ημέρα, μειώνει τον κίνδυνο να εμφανίσει καρδιαγγειακά νοσήματα. Επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Harvard υποστηρίζουν ότι η κατανάλωση ξηρών καρπών μειώνει τις πιθανότητες ανάπτυξης διαβήτη (σακχάρου).
Η αποτελεσματικότητα είναι τόσο μεγαλύτερη, όσο πιο πλούσιος είναι ο καρπός σε L-αργινίνη.
Στο διεθνές διατροφικό συνέδριο που έγινε στην Αυστραλία, οι ανακοινώσεις για τα οφέλη των ξηρών καρπών κυριάρχησαν.
Παράλληλα το μοντέλο της Μεσογειακής διατροφής, του οποίου τα οφέλη στην υγεία των ανθρώπων είναι αναμφισβήτητα, προτείνει τους ξηρούς καρπούς ως μέρος του εβδομαδιαίου πλάνου. Σε πολλές, Αφρικανικές κυρίως χώρες, της Μεσογείου τα αμύγδαλα, τα λεπτόκαρα (φουντούκια) και τα κελυφωτά φιστίκια, που περιέχουν ελαϊκό οξύ (το οξύ του ελαιόλαδου) μπαίνουν σε πολλά φαγητά. Το Harvard αφού αναφέρει τις ευεργετικές επιδράσεις των ξηρών καρπών στα καρδιαγγειακά και στην πρόληψη του διαβήτη, διερωτάται ποιοι από τους ξηρούς καρπούς είναι οι καλύτεροι.
Στο ερώτημα αυτό η απάντηση δεν είναι εύκολη. Κάθε ξηρός καρπός και σπόρος έχει τα δικά του θετικά στοιχεία. Για το λόγο αυτό, ο γράφων διετύπωσε τέσσερις αρχές που πρέπει να διέπουν την κατανάλωση των ξηρών καρπών. Αρχίζουν με το γράμμα «Α».
Οι ξηροί καρποί πρέπει να τρώγονται:
- Άψητοι
- Ανάλατοι
- Ανοξείδωτοι
- Ανάμικτοι.
Με την ανάμιξη διαφόρων ξηρών καρπών αλληλοσυμπληρώνονται τα διάφορα θρεπτικά και βιοενεργά στοιχεία και το μίγμα καθίσταται πλήρες.
Αναφέρεται σαν παράδειγμα: τα καρύδια περιέχουν ω-3 λιπαρά και υψηλή αντιοξειδωτική δραστηριότητα.
Τα αμύγδαλα είναι πλούσια πηγή μονοακόρεστων λιπαρών οξέων, βιταμίνης Ε, ασβεστίου και στη φλούδα τους περιέχουν αντι-ιικές ουσίες που δρουν κατά των κρυολογημάτων και μερικώς κατά της γρίπης. Τα λεπτόκαρα (φουντούκια) ο κολοκυθόσπορος και τα κελυφωτά φιστίκια περιέχουν το αμινοξύ «αργινίνη», το οποίο με το μονοξείδιο του αζώτου (ΝΟ) που δημιουργείται κατά τον μεταβολισμό της αργινίνης στον οργανισμό, διευρύνει τα αιμοφόρα αγγεία και αποτρέπει τα καρδιαγγειακά επεισόδια.
Τα Βραζιλιανά ακρόδρυα (Brazil nut) έχουν σε πολύ υψηλό ποσοστό το στοιχείο «σελήνιο», το οποίο επιδρά στα καρδιαγγειακά και κατά το Harvard ασκεί προστασία κατά του καρκίνου του προστάτη. Η αραχίδα, (αράπικο φιστίκι), το οποίο χωρίς να είναι ξηρός καρπός εξετάζεται με αυτούς, περιέχει μεγάλη ποσότητα φυλλικού οξέος, καθώς και ιώδιο το οποίο αποτρέπει την εκδήλωση βρογχοκήλης.
Από τη δίαιτα Αυστραλοπίθηκα, τον προϊστορικό άνθρωπο, των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων, των χωρών της Μέσης Ανατολής, της Μεσαιωνικής Ευρώπης, τις φυλές της Νοτίου Αμερικής, των ιθαγενών της Βόρειας Αμερικής και των ορεσίβιων κατοίκων Hanzas, τα κάρυα υπήρξαν η κύρια τροφή των.
Οι ξηροί καρποί και οι σπόροι (καρύδια, λειοτριβημένος λιναρόσπορος, βραζιλιανά ακρόδρυα), που έχουν πολυακόρεστα λιπαρά, οξειδώνονται γρήγορα, ταγγίζουν και καθίστανται επικίνδυνοι. Έχει βρεθεί σχέση μεταξύ υψηλής κατανάλωσης ταγγισμένων προϊόντων και αύξησης καρκίνου του στομάχου.
Καλόν είναι, ιδίως τα καρυδιά να μην διακινούνται σε μορφή ψίχας. Μεγάλες εισαγωγές ψίχας από γειτονικές χώρες, περιεφέροντο σε λαϊκές αγορές της Θεσσαλονίκης, επάνω σε πάγκους, εκτεθειμένες στον ήλιο και στον αέρα, όπου η οξείδωσή τους ήταν βέβαιη. Αλλεπάλληλες αναφορές του γράφοντος στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα.
Οι ξηροί καρποί έχουν υψηλή περιεκτικότητα λιπαρών οξέων τα οποία έχουν πολλές θερμίδες. Ένα γραμμάριο λιπαρών οξέων έχει 9 θερμίδες, όταν οι πρωτεΐνες και οι υδατάνθρακες έχουν μόνο 4 θερμίδες.
Πολλοί άνθρωποι που έχουν τάση παχυσαρκίας, αποφεύγουν την κατανάλωση ξηρών καρπών. Είναι προτιμότερο όμως να περιορίσουν τις θερμίδες από άλλες τροφές και να καταναλώνουν κάποια ποσότητα ξηρών καρπών, γιατί με τους ξηρούς καρπούς θα πάρουν πολύτιμα θρεπτικά και βιοενεργά στοιχεία.
Δ.Κ. Στυλιανίδης,
Γεωπόνος, Επ.Δ/ντής Ινστιτούτου Φυλλοβόλων Δένδρων
