Ο Χρυσόστομος Καλαφάτης, τελευταίος και μαρτυρικός Μητροπολίτης Σμύρνης, πριν την  ενθρόνιση πριν από λίγες μέρες του διαδόχου του κ. Βαρθολομαίου, γεννήθηκε το 1867 στην Τρίγλια της Βιθυνίας, της επαρχίας Προύσας. Στις 23 Μαΐου του 1902 εκλέγεται Μητροπολίτης Δράμας, αναφέροντας τα εξής προφητικά στον ενθρονιστήριο λόγο του  «Εν όλη τή καρδία και εν όλη τη διανοία θα υπηρετήσω την Εκκλησίαν και το Γένος, και η μίτρα, την οποίαν αι άγιαι χείρες σου εναπέθεσαν επί της κεφαλής μου, εάν πέπρωται να απολέση ποτέ την λαμπηδόνα των λίθων της, θα μεταβληθή εις ακάνθινον στέφανον μάρτυρος ιεράρχου». Κατά την θητεία του στη Δράμα ο Άγιος Ιερομάρτυρας ασχολείται ενεργά με την προστασία του πληθυσμού από τους Βούλγαρους Κομιτατζήδες που λυμαίνονται την περιοχή. Στις 11 Μαρτίου του 1910 μετατίθεται στη Σμύρνη. Ξεκινώντας το πολύπλευρο έργο του επεκτάθηκε σε όλα τα επίπεδα της κοινοτικής ζωής -ποιμαντικό, εθνικό, κοινωνικό, εκπαιδευτικό, φιλανθρωπικό.  Δικό του δημιούργημα το στάδιο του Πανιώνιου με σύγχρονες εγκαταστάσεις και εξέδρες 7.000 ατόμων. Το  μικρασιατικό μέτωπο καταρρέει τον Αύγουστο του 1922.Παρά τις προτάσεις που του έγιναν να αποχωρήσει ασφαλής από τη Σμύρνη καθώς το μέτωπο κατέρρεε, ο Χρυσόστομος αρνήθηκε να εγκαταλείψει το ποίμνιό του. Ένας Τούρκος αξιωματικός μετέβη μαζί με δυο στρατιώτες στα γραφεία της Μητρόπολης και τον οδήγησε στον Νουρεδίν Πασά, τον Τούρκο Αρχιστράτηγο, ο οποίος παρέδωσε τον Μητροπολίτη στον όχλο «.Οδήγησαν τότε τον ιεράρχη εις τα άκρα των ευρωπαϊκών συνοικιών εμπρός σ’ ένα κουρείο. Εκεί του φόρεσαν άσπρη μπλούζα, ίσως για να διακρίνεται καλύτερα και εκεί διαδραματίσθηκε το φρικτό έγκλημα. Του ξερίζωσαν τα γένια, τον κτύπησαν με μαχαίρι πισώπλατα και στη συνέχεια λυσσασμένες ανθρώπινες ύαινες του έκοψαν μύτη κι αυτιά. Στο πλευρό των ανδρών συναγωνίζονταν μαινόμενες τουρκάλες πού ενθάρρυναν με άρες και κατάρες τους λυσσασμένους άνδρες τους. Αφού έριξαν χάμω τον ιεράρχη και τον καταπάτησαν ο επικεφαλής αξιωματικός διέταξε χαμάληδες να σύρουν το πτώμα και αφού το πρόσδεσαν σε μια σακαράκα το’ βαλαν μπροστά κι άρχισε να τρέχει σβαρνίζοντας το άγιο λείψανο του μάρτυρα ιεράρχη πού σήκωσε στους ώμους του τις αμαρτίες του ελληνικού διχασμού και την υπεροψία των λεγόμενων χριστιανικών δυνάμεων πού απεδείχθησαν και του Πόντιου Πιλάτου χειρότεροι!» (μαρτυρία εποχής).Στις 28 Αυγούστου με το παλιό ημερολόγιο ο Μητροπολίτης Σμύρνης μαζί με 342 κληρικούς του κατακρεουργείται από τα στίφη του Κεμάλ. 94 χρόνια μετά  δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στη Σμύρνη δεν υπήρξε συνωστισμός, μα μια στυγνή δολοφονία του ελληνικού και του αρμένικου πληθυσμού της. Γρηγόριος Μητροπολίτης Κυδωνιών, τον έθαψαν ζωντανό και μαζί του ένα πλήθος κληρικών και λαϊκών της περιοχής του. Ιερεύς Μελέτιος, τον σταύρωσαν στον κορμό ενός πεύκου. Αμβρόσιος Μητροπολίτης Μοσχονησίων, του πετάλωσαν τα πόδια και τον κατατεμάχισαν.  Χιλιάδες οι δολοφονίες, οι βιασμοί. Με αίμα αθώων είναι βαπτισμένη η μαρτυρική γη της Μικράς Ασίας. Οι μνήμες δεν σβήνουν. Δεν πρέπει να σβήσουν, γιατί τότε θα δικαιωθούν όχι οι νεκροί, αλλά οι σφαγείς τους.
Θόδωρος Ελευθεριάδης