MAVI VATAN 2019 μ.Χ. – ΜΑΝΤΖΙΚΕΡΤ 1071 μ.Χ. - Εφημερίδα Ημερήσια Ημαθίας

Συνέχεια...

Οι Στρατηγοί Νικηφόρος Βρυέννιος και Ιωσήφ Τραχανιώτης πρότειναν να οχυρωθεί ο στρατός στα φρούρια που κατείχε και ερημώνοντας την περιοχή να αναγκάσει τους Τούρκους είτε να αποσυρθούν, είτε να δώσουν μάχη σε έδαφος που συνέφερε τους Βυζαντινούς. Άλλοι Στρατηγοί πρότειναν στον Ρωμανό να προελάσει στα εδάφη του Τούρκων και να καταστρέψει το στρατό τους πριν αυτοί εισβάλλουν στην Αυτοκρατορία. Ο Ρωμανός αποδέχτηκε τη δεύτερη πρόταση και ο στρατός πήρε το δρόμο . Φτάνοντας στη Θεοδοσιούπολη (σημερινό Ερζερούμ) έστειλε ένα μέρος του στρατού του (περίπου 20.000 άνδρες) εναντίον του σημαντικού οχυρού Χλίατ με αρχηγό τον Μάγιστρο Ιωσήφ Τραχανιώτη ενώ ο ίδιος θα κινούνταν εναντίον του οχυρού της πόλης Μαντζικέρτ την οποία αφού καταλάμβανε θα ενώνονταν και πάλι με τις δυνάμεις του Τραχανιώτη στο Χλίατ πιστεύοντας ότι ο εχθρός θα εμφανίζονταν στα Νοτιοανατολικά του Χλίατ. Το Μαντζικέρτ έπεσε εύκολα αλλά ο Ρωμανός δεν είχε ιδέα για το γεγονός ότι ο Σουλτάνος Αλπ Αρσλάν κατευθύνονταν ταχύτατα εναντίον του μια και όταν έμαθε για την εισβολή των Βυζαντινών στην Αρμενία θεώρησε την κίνηση αυτή ως μεγάλη απειλή για το κράτος του.

Ξαφνικά μια μονάδα του στρατού δέχτηκε επίθεση από Τούρκους και σιγά-σιγά η σύρραξη γενικεύτηκε . Οι Στρατηγοί Νικηφόρος Βασιλάκιος και Νικηφόρος Βρυέννιος που στάλθηκαν ως ενίσχυση δεν κατάφεραν τίποτε μιας και ο ένας (Νικηφόρος Βασιλάκιος) αιχμαλωτίστηκε και ο άλλος (Νικηφόρος Βρυέννιος) τραυματίστηκε.

Δεν είχαν αντιληφθεί ακόμη ότι μάχονταν εναντίον ολόκληρης της εχθρικής στρατιάς. Στις 25 Αυγούστου του 1071 ένα μέρος των μισθοφόρων του Ρωμανού αποτελούμενο από Ούζους και Πετσενέγους αυτομόλησε προς τους συγγενείς φυλετικά Τούρκους , πράγμα που δημιούργησε ταραχή στο στρατόπεδο και πτώση του ηθικού.

Ο Ρωμανός όμως δεν έχασε το θάρρος του . αφού έστειλε αγγελιοφόρους στο Χλίατ να ειδοποιήσουν τον Τραχανιώτη και τον Νορμανδό Ουρσέλ ντε Μπαγιέλ αρχηγό των Νορμανδών μισθοφόρων να βαδίσουν άμεσα προς το Μαντζικέρτ. Επειδή όμως πίστεψε πως θα αργούσαν αποφάσισε την επόμενη ημέρα 26 Αυγούστου 1071 μ.Χ να συγκρουστεί με τους Τούρκους.

Δεν γνώριζε όμως ότι η πρώτη πράξη της προδοσίας είχε επιτευχθεί καθώς αυτοί από τους οποίους περίμενε βοήθεια , μόλις έμαθαν ότι ο Αλπ Αρσλαν κατευθύνεται προς το μέρος τους υποχώρησαν γρήγορα και άτακτα και μέσω της μεσοποταμίας επέστρεψαν σε βυζαντινά εδάφη.

Την Παρασκευή 26 Αυγούστου 1071 ο βυζαντινός στρατός παρατάχτηκε για μάχη. Η αριστερή πτέρυγα διοικούνταν από τον Νικηφόρο Βρυέννιο , ενώ η δεξιά από τον Καππαδόκη Θεόδωρο Αλυάτη . Εκεί κοντά στα στρατεύματα των πιστών του Καππαδοκών βρισκόταν και ο Ρωμανός με τη σωματοφυλακή των Βαράγγων.

Οι Τούρκοι παρατάχτηκαν σε σχήμα ημισέληνου και καθώς ο Βυζαντινός στρατός πλησίαζε , το κέντρο τους υποχωρούσε και οι δύο πτέρυγες με τους ιπποτιξότες παρενοχλούσε τις πτέρυγες του βυζαντινού στρατού. Παρόλα αυτά η προέλαση των Βυζαντινών συνεχίστηκε και πέρα από το εχθρικό στρατόπεδο το οποίο βρήκε άδειο.

Όταν έφτασε το στράτευμα κοντά στους πρόποδες των λόφων ο Ρωμανός σκέφτηκε πως έπρεπε να αναδιπλωθεί καθώς το στρατόπεδό του ήταν μακριά και ίσως ανυπεράσπιστο. Έδωσε λοιπόν το σήμα της επιστροφής. «Την βασιλικήν σημαίαν επιστρέψας νόστου επιμνησθήναι διήγγελλεν».

Από αυτό το σημείο αρχίζει η καταστροφή καθώς οι στρατιώτες βλέποντας το λάβαρο του Αυτοκράτορα να στρέφεται προς τα πίσω θεώρησαν ότι αυτός σκοτώθηκε και χάθηκε η μάχη . Άρχισαν τότε να υποχωρούν άτακτα και βαθμιαία η υποχώρηση έγινε άτακτη φυγή. Οι Τούρκοι βλέποντας την κατάσταση από τους λόφους επιτέθηκαν εναντίον του Ρωμανού και η μάχη γενικεύτηκε . Τότε εκτυλίχτηκε και η δεύτερη πράξη της προδοσίας καθώς η οπισθοφυλακή που διοικούσε ο Ανδρόνικος Δούκας αντί να συνδράμει τα αγωνιζόμενα τμήματα και να συγκρατήσει τους φυγάδες αφού διέδωσε πως ο Αυτοκράτορας σκοτώθηκε αποχώρησε χωρίς να πάρει μέρος στη μάχη.

Ο Ρωμανός περιστοιχισμένος από τους πιστούς του Βάραγγους πολέμησε με αυταπάρνηση και προς το βράδυ τραυματισμένος στο χέρι από βέλος συνελήφθη αιχμάλωτος και οδηγήθηκε στο Σουλτάνο Αλπ Αρσλάν. Αυτός αδυνατούσε να πιστέψει πως ο Βασιλιάς των Ρωμαίων , ο άρχοντας της οικουμένης βρίσκονταν μπροστά του ντυμένος με απλή στολή πολεμιστή. Πείστηκε όταν ο αιχμάλωτος Νικηφόρος Βασιλάκιος όταν τον είδε, έπεσε κλαίγοντας στα πόδια του. Αφού βεβαιώθηκε πλέον σηκώθηκε και έβαλε το πόδι του στο λαιμό του Ρωμανού «ώσπερ έθος» αλλά αμέσως ανασήκωσε τον πεσμένο Αυτοκράτορα « ψυχής αγαθής ένδειξην και τρόπων καλοκαγαθίας μεστων» και του είπε: « Μη δέδιθι ω Βασιλεύ , άλλ’ εύελπις έσο προ πάντων , ως ουδενί προσομιλήσεις κινδύνω σωματικώ , τιμηθήση δ’ αξίως της του κράτους υπεροχής. Άφρων γαρ εκείνος ο μη τας απροόπτους τύχας εξ αντεπίφορας ευλαβούμενος».

Οκτώ ημέρες έμεινε ο Ρωμανός αιχμάλωτος του Αλπ Αρσλαν. Ο Τούρκος Σουλτάνος φέρθηκε με μεγαλοψυχία στον αιχμάλωτο αυτοκράτορα και αφού έκλεισε συμφωνία μαζί του τον άφησε ελεύθερο αφού του έδωσε πολυτελή ρούχα ,πολυπληθή συνοδεία και απελευθέρωσε όλους τους αιχμαλώτους. Έτσι ο Ρωμανός πήρε το δρόμο της επιστροφής χωρίς βέβαια να γνωρίζει τις πολιτικές εξελίξεις στην Κωνσταντινούπολη,

Εκεί όταν έφτασαν τα νέα για την ήττα και την αιχμαλωσία του Ρωμανού συνεκλήθη το αυτοκρατορικό συμβούλιο όπου επικράτησε ο Μιχαήλ Ψελλός που πρότεινε την ανάληψη της εξουσίας από την Ευδοκία και τον Μιχαήλ Δούκα, ενώ ανακλήθηκε ο Καίσαρ Ιωάννης Δούκας και ανέλαβε τα καθήκοντά του,

Όταν όμως έφτασε στην Κωνσταντινούπολη επιστολή του Ρωμανού που εξηγούσε τι ακριβώς είχε γίνει ,ο Ψελλός ,o «Ύπατος των φιλοσόφων», επέβαλλε την έκπτωση του Ρωμανού από το θρόνο και διατάχτηκαν τα στρατεύματα που επέστρεψαν από το Μαντζικέρτ και το Χλίατ χωρίς να πολεμήσουν, προδίδοντας τον Αυτοκράτορα, να τον συλλάβουν και να τον οδηγήσουν στην Πόλη. Μετά από σύντομη αντίσταση ο Ρωμανός παραδόθηκε με τη συμφωνία να παραιτηθεί από το θρόνο χωρίς επιπτώσεις για τη ζωή του. « αποθέσθαι μεν την βασιλείαν τον Διογένην,συναοποθέσθαι δε και την τρίχα ,και ούτω τον βίον έλκειν άχρι βιότης απάσης τοις μοναχοίς συγκαταλεγόμενον».

Παρόλες όμως τις διαβεβαιώσεις παρουσία και Μητροπολιτών πάρθηκε η απόφαση ο τραγικός Αυτοκράτορας να τυφλωθεί βάναυσα κάτι που έγινε στις 29 Ιουνίου 1072 στο Κοτύαιον ή Κοτυάειον (η σημερινή Κιουτάχεια) και να οδηγηθεί σε μοναστήρι που ο ίδιος είχε κτίσει στη νήσο Πρώτη ,όπου μετά από λίγο άφησε την τελευταία του πνοή . Ακολούθησε πολυτελής κηδεία όπως άρμοζε σε Αυτοκράτορες την οποία οργάνωσε η Ευδοκία συντετριμμένη από τη δυστυχία που βρήκε τον άλλοτε κραταιό Αυτοκράτορα.

Τα αποτελέσματα;

Η Ευδοκία Μακρεμβολίτισσα περιορίστηκε σε μοναστήρι από το γιο της και ανακλήθηκε όταν αυτός εκθρονίστηκε από τον Νικηφόρο Βοτανειάτη.

Ο Μιχαήλ Ψελλός αφού γέμισε το μυαλό του Μιχαήλ Ζ’ με άχρηστες γνώσεις και πρωταγωνίστησε σε όλες τις ίντριγκες του παλατιού , εξορίστηκε και πέθανε ξεχασμένος από όλους.

Ο Καίσαρας Ιωάννης Δούκας στο τέλος στασίασε κατά του ανιψιού του , συνελήφθη και κλείστηκε σε μοναστήρι.

Ο Μιχαήλ Ζ’ Δούκας έμεινε στην ιστορία ως Παραπινάκιος , εκθρονίστηκε από το Νικηφόρο Βοτανειάτη και κλείστηκε σε μοναστήρι.

Οι Σελτζούκοι Τούρκοι; Αυτοί οι «Ρωμαίοι Τούρκοι» με την περσική κουλτούρα σε λίγα χρόνια θα φτάσουν στις ακτές του Βοσπόρου και θα ιδρύσουν το «Σουλτανάτο του Ρουμ. Ο περίφημος αρχηγός τους Αλπ Αρσλάν όμως μετά την τόσο ιπποτική συμπεριφορά που θα δείξει στον αιχμάλωτο Ρωμανό, την επόμενη χρονιά θα σκοτωθεί από έναν αιχμάλωτο Ιρανό τον οποίο είχε διατάξει να βασανίσουν μέχρι θανάτου.

Ο Ρωμανός Δ’ Διογένης παρά το ατιμωτικό του τέλος πέρασε στην αθανασία και στο πάνθεον των Ελλήνων ηρώων. Η αγωνιώδης προσπάθειά του εκτιμάται και θαυμάζεται από όλους και ο ίδιος τιμάται με το φωτοστέφανο του ήρωα και του πρόμαχου του έθνους.

Ο Ρωμανός Διογένης τελικά ηττήθηκε γιατί έλειπε από το κράτος η απαραίτητη εθνική ενότητα για την αντιμετώπιση του κινδύνου που ερχόταν από την Ανατολή, γιατί τα προσωπικά συμφέροντα και τα πολιτικά πάθη επικράτησαν και θόλωσαν την ορθή κρίση που πρέπει να έχουν οι κυβερνώντες.

Σήμερα πάλι από την Ανατολή έρχονται οι απόγονοι των Οθωμανών και με τη βία προσπαθούν να οικειοποιηθούν πόρους και εδάφη που δεν τους ανήκουν. Απαιτείται εθνική ενότητα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του νέου επιδρομέα.

Οι πολιτικές δυνάμεις οφείλουν να ομονοήσουν για το καλό του έθνους.

Αυτοί που απεργάζονταν το νέο εθνικό διχασμό πήραν τη θέση που τους αξίζει .

Αν δεν συμμορφωθούν τους περιμένει το χρονοντούλαπο της ιστορίας .

Οι καιροί ου μενετοί…..

Με τιμή

Γρηγόρης Γιοβανόπουλος

Δάσκαλος

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΗΓΕΣ

OSTROGORSKY GEORG, Ιστορία του Βυζαντινού κράτους .

ΤΑΜΑRA TALBOT RICE, O δημόσιος και ιδιωτικός βίος των Βυζαντινών.

Α.Α Βασίλιεφ , Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Απόστολος Καρπόζηλος, Βυζαντινοί ιστορικοί και χρονογράφοι.