Φίλε κ. Διευθυντή,
- Φιλομαθής Βεροιώτης, από την πόλη μας, δήλωσε (στο τηλέφωνό μου), ότι εντυπωσιάστηκε ευχάριστα, διαβάζοντας στην προηγούμενη επιστολή μου (βλέπε στο υπ' αριθμό 10.114 φύλλο της αγαπητής μου «Ημερήσιας», 26-27.10.2019, σελ. 3η), ότι η μητέρα του γνωστού πολιτικού Ηλία Ηλιού ήταν από τη Βέροια, δασκάλα στο επάγγελμα...
Μου ζήτησε δε να τον πληροφορήσω ποιός είναι ο συγγραφέας της (τελευταίας) βιογραφίας του, όπως και τι γράφει, ειδικά για το ζήτημα τόπου της καταγωγής του από την πλευρά της μητέρας του.
- Ικανοποιώ, λοιπόν, την επιθυμία του να αναδημοσιεύσω, όσα γράφει ο βιογράφος του, δηλαδή ο ομότιμος καθηγητής Ηλίας Νικολακόπουλος, ο οποίος δίδαξε στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, έγραψε αρκετά βιβλία και είναι περισσότερο γνωστός στους θεατές – ακροατές της τηλεοράσεως, ως εκλογικολόγος:
«Αντίστοιχα μακρά διαδρομή, μέχρι να εγκατασταθεί στη Λήμνο, είχε και η μητέρα του Ηλία Ηλιού, η Ευθαλία το γένος Ιωάννη Ζάννα (ή Ζάννου), γεννημένη στη Βέροια (γύρω στο 1880), η οποία, αφού σπούδασε στο Ζάππειο Διδασκαλείο της Κωνσταντινούπολης, διορίστηκε από το Πατριαρχείο δασκάλα στο Παντελίδειο Παρθεναγωγείο στη Λήμνο, όπου το 1903 γνώρισε και παντρεύτηκε τον πατέρα του που είχε ήδη επονομαστεί Ηλιού.
Στην διπλή μακεδονίτικη καταγωγή των γονιών του (από το Πράβι του πατέρα του) και τη Βέροια (της μητέρας του), αναφερόταν αργότερα ο Ηλίας Ηλιού, δηλώνοντας, σε ραδιοφωνική συνέντευξη στη Μαρία Ρεζάν, πως «ουσιαστικά είμαι Μακεδόνας».
Και συμπληρώνει, αναφερόμενος στην οικογένειά του: «Μεγάλωσα σε μια οικογένεια που δύο πράγματα μας απασχολούσαν, τα γράμματα (δασκάλα η μητέρα και “τέρας φιλομάθειας ο πατέρας”, και η πολιτική» (βλέπε στη σειρά «βιογραφίες πολιτικών α/α 6, Ηλίας Νικολακόπουλος, Ηλίας Ηλιού, έκδοση του “Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων», Αθήνα 2017, σελ. 2).
- Και μερικές προσθήκες μου:
Α' Ο Ηλ. Ηλιού υπήρξε, μεταξύ άλλων, και οξυδερκής πολιτικός:
Προανήγγειλε τον κίνδυνο στρατιωτικής δικτατορίας και προ-κατανόμασε, μάλιστα, δύο χρόνια νωρίτερα, ότι ο Γεώργιος Παπαδόπουλος προετοίμαζε τούτη. Αφορμή η δολιοφθορά 2 τζιπς (η Ε.Ρ.Ε., ή, τουλάχιστον εφημερίδα της, διέδιδε ότι υπήρχε τέτοια σε 17 τάνκς), σε στρατιωτική μονάδα του Έβρου.
Τέτοια διορατικότητα διέθετε και άριστη ενημέρωση, αλλά «φωνή βοώντος εν τη ερήμω» ή εν βασιλική Αυλή κ.τ.λ....
Β' Ήταν και ρήτωρ και διέθετε εξαίρετο, πνευματώδες χιούμορ:
α' Όταν παντρεύτηκε τη γυναίκα του, που έφερε το όνομα Ελευθερία, παρατήρησε γελώντας ότι χάνει ποιά την... ελευθερία του για μια... Ελευθερία.
β' Είχε σοβαρούς λόγους υγείας και το φθινόπωρο του 1984 εισήχθηκε στο Νοσοκομείο «Ο Ευαγγελισμός», λόγω επιπλοκών του διαβήτη του. Δεν έχανε, όμως, το σπινθηροβόλο και φιλοσοφημένο πνεύμα. Του έκαναν και (περισσότερους) ακρωτηριασμούς στο δεξί του πόδι (πέθανε την 25.1.1985 στο ΚΑΤ). Και όμως δήλωσε: «Πεθαίνω κατά τμήματα» (σελ. 255, όπου πιο πάνω αναφέρθηκε).
Γ' Θα κλείσω με έναν ενδιαφέροντα, νομίζω παραλληλισμό του έτους γεννήσεως της μητέρας του Ευθαλίας: «γύρω στο 1880», με την ίδια χρονιά γεννήσεως μιας άλλης βεροιώτισσας δασκάλας (στη Βέροια, Νάουσα, Γεγευλή και στην Προσκοπική Σχολή της Έδεσσας), της Καλλιόπης, κόρης του δάσκαλου Μερκούριου Δημητριάδη, που γεννήθηκε το 1880, επίσης. Άρα, πιθανότατα υπήρξαν συμμαθήτριες στα σχολεία της Βέροιας. Με υποτροφία του Δημητρίου Ρακτιβάν, τέλειωσε και το Παρθεναγωγείο της Θεσσαλονίκης και με υπόδειξη του Ελληνικού Προξενείου, ίδρυσε (με άλλες μαζί) «Φιλόπτωχες αδελφότητες», στην ιδιαίτερη πατρίδα της και στις άλλες πόλεις.
Κινδύνεψε με τη ζωή της και υπήρξε η πρώτη Βεροιώτισσα (και ανάμεσα στους άρρενες), που τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών, ως Μακεδονομάχος, εκπαιδευτικός και για την αρετή, το ήθος της.
Έχω γράψει για αυτήν στον τοπικό μας Τύπο και δύο μελέτες, στη «Μακεδονική: Ημερολόγιο». Σφενδόνη και στα Πρακτικά του 1ου Πανελλήνιου Συνεδρίου της Έδεσσας (το 1992). Χρησιμοποίησα το όποιο Αρχείο της, το οποίο είχα ως σύζυγος της ταυτώνυμης εγγονής της (από υιοθεσία της Μαρίκας, κόρης της αδελφής της), διότι η ίδια είχε «παντρευτεί» την παιδεία και την Ελλάδα, με λατρεία για την ιδιαίτερη πατρίδα της και την οικογένειά της...
(Ας μου συγχωρηθεί η τελευταία αναφορά, που έχει ως κύριο, αναγκαίο και ωφέλιμο, αυτονόητα, κίνητρο την παράλληλη μνημόνευση ατόμου που υπήρξε, επίσης, δασκάλα και μάλιστα συνομήλικη ακριβώς και οπωσδήποτε συμμαθήτρια της μητέρας του Ηλία Ηλιού, αφού γεννήθηκαν την ίδια χρονιά (1880) στην αυτή, ιδιαίτερη, πατρίδα τους, στην τουρκοκρατούμενη Βέροια...
Με την ευκαιρία σημειώνω για τους φιλομαθείς, ότι, πριν 50 χρόνια, περίπου, δημοσίευσα την πρώτη, ειδική, μελέτη, με τίτλο «Τα σχολεία της Βέροιας κατά τα έτη 1849 – 1912, βάσει ανέκδοτων εγγράφων», στο επιστημονικό περιοδικό της Θεσσαλονίκης «Μακεδονικά» στον 11 τόμο του 1971, στις σελίδες 1 έως 27 της «Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών» που γιόρτασε επίσημα, πριν μια εβδομάδα, τα 80 χρόνια από την ίδρυσή της, το 1939, αφού ανέπτυξε πολυσχεδές έργο.
