breaking news Νέο

Ένα ταξίδι στην αντίπερα όχθη, στα Ελληνικά χωριά της Προύσας. Στους γραφικούς Ελιγμούς.

  • Ένα ταξίδι στην αντίπερα όχθη, στα Ελληνικά χωριά της Προύσας. Στους γραφικούς Ελιγμούς.
  • Ένα ταξίδι στην αντίπερα όχθη, στα Ελληνικά χωριά της Προύσας. Στους γραφικούς Ελιγμούς.
  • Ένα ταξίδι στην αντίπερα όχθη, στα Ελληνικά χωριά της Προύσας. Στους γραφικούς Ελιγμούς.
  • Ένα ταξίδι στην αντίπερα όχθη, στα Ελληνικά χωριά της Προύσας. Στους γραφικούς Ελιγμούς.

      «Ηλίου Βωμοί» ονομάζονταν οι Ελιγμοί από τους Βυζαντινούς και φαίνεται ότι η νέα ονομασία τους προέκυψε από παραφθορά της πρώτης Βυζαντινής ονομασίας. Κατ’ άλλους, η ονομασία της προήλθε από τον ελικοειδή δρόμο που οδηγεί από τους Ελιγμούς στην Κίο, που οι ντόπιοι τους αποκαλούσαν Λιγμούς.

Σύμφωνα με την παράδοση, στη σημερινή θέση των Ελιγμών, υπήρχε παλαιότερα μια αρχαία πόλη, η οποία είχε σαν προάσπισμα το Παλλαδάρι, κτισμένο στην κορυφή του βουνού. Το γεγονός αυτό αποδείκνυε η ύπαρξη παλαιών επιγραφών, κτισμάτων, τειχών, υπονόμων που βρίσκονταν διάσπαρτοι στην ευρύτερη περιοχή.

Σε μία από αυτές τις επιγραφές, που σήμερα βρίσκεται στη Βιέννη, αναφέρονται τα κάτωθι…

 

                  «Διογένης  Διογένους  Ελεκοσμίων»

 

Ο ιστορικός Ευαγγελίδης αναφέρει την επιγραφή αυτή ως απόδειξη πως στη σημερινή τοποθεσία του χωριού υπήρχε μια πόλη, της οποίας η αρχική ονομασία ήταν Ελεκοσμοί και με την πάροδο των χρόνων μετατράπηκε σε Ελιγμοί.

Πριν το 1914, στους Ελιγμούς κατοικούσαν χίλιοι τετρακόσιοι Έλληνες και διακόσιοι Τούρκοι, των οποίων η κύρια απασχόληση ήταν η γεωργία, η βαμβακοπαραγωγή, η παραγωγή κηπευτικών, οπωρικών και η αλιεία.

Στο πανέμορφο αυτό χωριό υπήρχαν τρεις εκκλησίες. Η Παναγία Παζαριώτισσα, κτισμένη δίπλα στο χώρο όπου γίνονταν το τοπικό παζάρι και η δεύτερη, αφιερωμένη στους Ταξιάρχες, βρισκόταν στο πάνω μέρος του χωριού.

Οι επίτροποι αυτών των δυο εκκλησιών, για την ευκολία των συναλλαγών τους, χρησιμοποιούσαν χαρτονάκια που έφεραν τη σφραγίδα τους και είχαν αξία δέκα με είκοσι παράδες. Στην αρχή, τα χρησιμοποιούσαν στην εκκλησία για την αγορά κεριών και σταδιακά άρχισαν να τα χρησιμοποιούν και στο παζάρι. Όταν οι επίτροποι απειλήθηκαν γι’ αυτή τους την ενέργεια, τότε τα αντικατέστησαν με άλλα, που έφεραν την επιγραφή «ΑΝΤΙΤΙΜΟΝ 1 ή 2 κεριών».

Στην παραλία των Ελιγμών ήταν κτισμένη η Βυζαντινή μονή του Αγίου  Αβερκίου. Πολλοί πίστευαν ότι στη θέση όπου βρισκόταν η εκκλησία του Αγίου Αβερκίου, υπήρχε παλιότερα η μονή Ηλίου Βωμοί ή Ελεοβωμητών ή Ελεοβώμων, από την οποία πήρε το όνομά του και το χωριό.

 Μέσα στον ιερό ναό, υπήρχε ο τάφος του Ανδρόνικου Κοντοστέφανου, ο οποίος ήταν μέλος της αυτοκρατορικής οικογένειας των Κομνηνών και υπηρέτησε στο μοναστήρι σαν μοναχός με το όνομα Αντώνιος.

 

 Η επιγραφή που βρίσκονταν στον τάφο του αναφέρει:

 

 «Ενταύθα κείται πορφυρόβλαστος κλάδος

 Κομνηνοφυής, αρετών πασών τύπος,

 Κοντοστέφανος Ανδρόνικος γεννάδας,

 και λοίσθον, Αντώνιος εν μονοτρόποις.

 Δουκός Μεγάλου του μυριαριστέως

 Υιωνός, εκσφράγισμα πατρομητρόθεν

 μυριονίκων προ γενών βασιλέων.

 Οι γουν ορώντες την σωρόν του κειμένου,

 εύχεσθε τούτω προς ψυχής σωτηρίαν:

 τη δωδεκάτην εύρεν ινδικτιώνα τέλος,

 την εικάδα τρίτην τε Φεβρουαρίου,

 ετών τρεχούσης εξάκις χιλιάδος

 επτακοσίων και δέκα συν επτάδι.»

 

 Ο Ανδρόνικος της επιγραφής πρέπει να είναι, σύμφωνα με τον Gregoire, γιος του Μεγάλου Δούκα Ανδρόνικου Κομνηνού, ο οποίος το έτος 1182, τυφλώθηκε μαζί με τα τέσσερα παιδιά του από τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Κομνηνό(1182-1185), διότι συμμετείχαν σε μια συνομωσία εναντίον του αυτοκράτορα.

Αυτός είναι και ο λόγος που ο Ανδρόνικος εξορίστηκε στο μοναστήρι του Αγίου Αβερκίου και πέθανε στις 23 Φεβρουαρίου της 12ης Ινδικτιώνος, το έτος 6717, πιθανώς το αντίστοιχο έτος 1209.

Η παράδοση αναφέρει επίσης, ότι οι Ηλίου Βωμοί, κατά τους Βυζαντινούς χρόνους, χρησιμοποιούνταν σαν τόπος εξορίας των μελών των αυτοκρατορικών οικογενειών.

 

Στους Ελιγμούς υπήρχαν δύο Αγιάσματα, αφιερωμένα στον Άγιο Ερμόλαο και στη Ζωοδόχο Πηγή.

Όσο για το δημοτικό σχολείο των Ελιγμών, με τους εκατόν σαράντα περίπου μαθητές του, είχε κτιστεί το 1885, επί αρχιερατείας Νικόδημου και το συντηρούσαν τα ταμεία των δύο εκκλησιών.

Στα 1914, από τους πρώτους κιόλας μήνες, οι Έλληνες κάτοικοι των Ελιγμών δέχονταν ενοχλήσεις από του Τούρκους συγχωριανούς τους.

Στις 24 Ιουνίου του 1915, δεχόμενοι διαταγές εκ των άνωθεν και με την κατηγορία ότι βοηθούν τα Εγγλέζικα υποβρύχια, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το χωριό τους, παίρνοντας μόνο τα απαραίτητα και να καταφύγουν στην Προύσα και στο Σουσουρλούκ.

Οι περισσότεροι από αυτούς αποδεκατίστηκαν από τις κακουχίες, τον υποσιτισμό και τον εξανθηματικό τύφο. Επέστρεψαν στην πατρίδα τους στις 20 Δεκεμβρίου του 1918, για να την εγκαταλείψουν οριστικά στις 28 Αυγούστου του 1922.

Οι περισσότεροι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Χαλκιδικής, αλλά βρίσκουμε και άλλους, διασκορπισμένους σε πολλά μέρη της Ελλάδας.

Παραθέτω δυο τραγουδάκια, τα οποία μου τραγούδησε ο φίλος Γιώργος από τη Βέροια. Οι παππούδες του κατάγονταν από τους Ελιγμούς και του τα μάθανε όταν ήταν μικρός, μαθητής στο δημοτικό σχολείο.

 

Ένα Σαββάτο βράδυ.

Ένα Σαββάτο βράδυ, μια Κυριακή πρωί

βγήκα να σεργιανίσω μες την Οβριακή.

Βλέπω μια Εβραιοπούλα όπου χτενίζοντο

με αργυρό κατρέπτη και φακιολίζοντο.

Γυρίζω τριγυρίζω να της το πω στ’ αυτί

-Μωρή Εβραιοπούλα να γίνεις χριστιανή,

να λούεσαι Σαββάτο, ν’ αλλάζεις Κυριακή,

και να μεταλαβαίνεις Χριστού και τη Λαμπρή.

-Στάσ’ να το πω στη μάνα μου, να διω τι θα πει.

Μάναμ Ρωμιός με λέγει να γίνω χριστιανή,

να λούομαι Σαββάτο ν’ αλλάζω Κυριακή

και να μεταλαβαίνω Χριστού και τη Λαμπρή.

 -Κάλλιο ‘χω θυγατέρα μου σε Τούρκικο σπαθί,

παρά Ρωμιό να πάρεις να γένης χριστιανή.

 

 Περιβόλιμ οργωμένο.

Περιβόλιμ οργωμένο, μαργαριταροσπαρμένο,

πόχεις γύρω-γύρω αλτάνες και στα πλάγια ματζουράνες.

Έχεις μια μηλιά στη μέση, που κοντολυγά να πέσει.

Πάει ο νιος να κόψει μήλο, κι αποκρίνεται το φύλλο.

-Κλέφτη μου μη κόψεις μήλα, μη κορφολογάς τα φύλλα,

τάχει αφέντης μετρημένα στο τεφτέρι περασμένα.

 

Μετά από μια φανταστική διαδρομή φθάσαμε στους Ελιγμούς ή Kursunlu, δηλαδή μολυβένιο. Το χωριό είναι κτισμένο ψηλά, απ’ όπου έχει κανείς πανοραμική θέα στον κόλπο της Κίου. Πήγαμε μονομιάς στο κέντρο του χωριού, όπου βρισκόταν και η εκκλησία των Ταξιαρχών.

Οι φιλόξενοι κάτοικοι του χωριού μας υποδέχθηκαν εγκάρδια και μας κέρασαν το πατροπαράδοτο τσάι. Η καταγωγή τους ήταν από την Κρήτη και καθ’ όλη τη διάρκεια της παραμονής μας εκεί, προσπαθούσαν να θυμηθούν φράσεις και μαντινάδες που είχαν μάθει από τους γονείς τους.

Λίγο πιο μακριά ύψωνε το ανάστημά της η εκκλησία των Ταξιαρχών, η οποία είχε μετατραπεί σε αποθήκη. Δε με άφησαν να μπω μέσα, ίσως να ντράπηκαν για την κατάστασή της και δεν ήθελαν να δω τα χειρότερα.

Ωστόσο, η θέα από εκεί ψηλά με αποζημίωσε.

 Θαύμασα το καινούργιο λιμανάκι που κατασκεύασαν οι Τούρκοι για να συνδέει τους Ελιγμούς με την Κωνσταντινούπολη και τα απέναντι παράλια. Στην παραλία, φαίνεται και η μονή του Αγίου Αβερκίου ή μάλλον ό, τι απέμεινε από αυτήν.

Θυμήθηκα τα λόγια ενός άλλου φίλου, του Γιώργου του Μιχαηλίδη από τα Μουδανιά. Ελιγμιώτης στην καταγωγή, γνώριζε πως τα τελευταία χρόνια προσπαθούν μέσω του Πατριαρχείου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αναστηλώσουν την ιστορική αυτή μονή και ελπίζουν παρά τις αντίξοες συνθήκες, να το καταφέρουν.

«Οι Ελιγμιώτες» ανέφερε επίσης ο Γιώργης, «είχαν καταλάβει ότι δε θα επέστρεφαν ξανά στην όμορφη πατρίδα τους και όταν έφευγαν για την Ελλάδα, έβαλαν φωτιά στα σπίτια τους και τα έκαψαν. Δεν ήθελαν να μείνει τίποτε στους Τούρκους».

Φθάσαμε στην παραλία, όπου βρίσκονταν ο Άγιος Αβέρκιος, ο οποίος έπρεπε να ήταν το καθολικό της παλιάς μονής. Φαίνεται ότι προσπαθούν να τον αναστηλώσουν, αλλά απαιτείται ακόμη πολύ δουλειά για να το καταφέρουν. Ο ναός είναι σε κάκιστη κατάσταση. Προσκύνησα στο ναό, τράβηξα αρκετές φωτογραφίες και έκανα νόημα στο Μουσταφά να κατευθυνθούμε για το Παλλαδάρι.

Αφήσαμε πλέον τον παραλιακό δρόμο και ανεβήκαμε προς το βουνό με κατεύθυνση την Προύσα. Το αυτοκίνητο μούγγριζε στον ανήφορο και οι πολλές στροφές έκαναν το ταξίδι ανυπόφορο. Ώσπου να φθάσουμε στο Παλλαδάρι, σταματήσαμε τέσσερις με πέντε φορές διότι αισθανόμουν ζαλάδες και ναυτία.


ΕΛΙΓΜΟΙ Ο ΑΓΙΟΣ ΑΒΕΡΚΙΟΣ
ΕΛΙΓΜΟΙ Ο ΑΓΙΟΣ ΑΒΕΡΚΙΟΣ
ΕΛΙΓΜΟΙ Ο ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ

Σύνδεση Συνδρομητή

Καλώς Ήρθατε! Συνδεθείτε στο λογαριασμό σας

Να με θυμάσε Ξεχάσατε τον κωδικό σας;

Δεν είστε συνδρομητής; Αίτηση Εγγραφής

Ξεχάσατε τον κωδικό σας

Αίτημα Εγγραφής