Μέρος 7ο
Α. ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
[ Στο προηγούμενο δημοσίευμά μας, τελευταία, αναφερθήκαμε στο ρόλο, τη βοήθεια που πρόσφεραν οι «συντεχνίες» στο έργο της παιδείας. Και στο σημερινό μας δημοσίευμα θα ολοκληρώσουμε αυτό το θέμα].
Η συντεχνία- μια απ’ τις πάνω από εκατό που είχε η Πόλη – των γουναράδων στην Κων/λη αποτελούσε είδος αυτόνομου τραπεζικού οργανισμού. Οι πόροι της, πλούσιοι για εκείνα τα χρόνια, προστάτευσαν και συντήρησαν ως τα μέσα του 19ου αι. τη Μεγάλη του Γένους Σχολή (αλλιώς Πατριαρχιακή Ακαδημία). Κατά το Μ. Γεδεών ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Νεκτάριος ήλθε στην Κων/λη και παρότρυνε το φίλο του Μανολάκη (Καστοριανό), πρωτομάστορα της συντεχνίας, για τη σύσταση – ίδρυση φιλοσοφικού τμήματος της Σχολής (1663), επιθυμία που πραγματοποιήθηκε. Το ενδιαφέρον της συντεχνίας των γουναράδων για τη Σχολή φαίνεται και από το γεγονός ότι μεταβίβασε στην κυριότητα της Σχολής τα κτήματά της (μέσα 19ου αι.).
Η δράση όμως των γουναράδων στον Παιδευτικό Χώρο δεν εξαντλείται μόνο στην Κων/λη. Σύσταση και συντήρηση σχολών στήριξε και εκτός της πρωτεύουσας. Έπρεπε το Γένος να αφυπνισθεί από το λήθαργο της αμάθειας στα προ του 1660 χρόνια. Με την πρωτοβουλία του πρωτομαϊστορα Μανόλη Καστοριανού που αναδείχτηκε σε Μαικήνα της Πνευματικής αναγέννησης των υποδούλων, πραγματοποίησαν έργο θαυμαστό. Αν και στοιχεία από τη δράση του θα παραθέσουμε στην επόμενη ενότητα, όμως εντελώς επιγραμματικά θα αναφέρουμε κάποια:
Η συντεχνία των γουναράδων:
Στα 1660 ιδρύει Σχολή στη Χίο.
Στα 1669 με προτροπή του Πατριάρχη Ιεροσολύμων ιδρύει ο ίδιος ο Μανολάκης Σχολή στην Άρτα. Την ίδια εποχή (1670) και πάλι ο ίδιος ο Μανολάκης προσφέρει από δικά του λεπτά 500 αργυρούς για να συνεχιστεί η λειτουργία της εκεί Σχολής. Στη συνοικία Παλίνου της Κων/λης αναλαμβάνουν από το 1715 τη λειτουργία σχολείου.
Τέλος, οι γουναράδες της Κων/λης, οι καταγόμενοι από τη Σηλυβρία (κωμόπολη της Ανατολ. Θράκης στα παράλια της Προποντίδας), διαχειρίζονται εξολοκλήρου την περιουσία των σχολείων που ιδρύθηκαν στα 1799 στην ιδιαίτερή τους πατρίδα τη Σηλυβρία (1). Σύμφωνα με το Σιγιλλιώδες γράμμα του Πατριάρχη Νεοφύτου Ζ’ η κοινή Σχολή των ελληνικών μαθημάτων και των ιερών εκκλησιαστικών γραμμάτων ανατίθεται στη συντεχνία αυτή.
Μετά τους γουναράδες οι φερμελετζήδες του Γαλατά Κων/πολης μνημονεύονται για τη δράση τους σχετικά με την παιδεία του Γένους. Οι φερμελετζήδες είχαν στην προστασία τους τα σχολεία της συνοικίας του Πέραν (συνοικία στη συνέχεια της του Γαλατά) και είχαν υποσχεθεί πως σε περίπτωση που τα έσοδα των σχολείων δεν επαρκούσαν για τη λειτουργία τους θα τα αναπλήρωναν αυτοί με δικά τους λεπτά. Για τα σχολεία αυτά συνεισφέρουν και οι κάπηλοι και οι μπογιατζήδες του Γαλατά.
Οι αμπατζήδες, εύρωστη συντεχνία, του Μοχλίου, όπως αναφέρει ο Τρύφων Ευαγγελίδης, συνέστησαν κοινό σχολείο και άλλο ελληνικό στη συνοικία τους.
Τέλος οι συντεχνίες των επαρχιακών κέντρων (είχαν) είχαν και αυτές δραστηριότητα ανάλογη στο χώρο της παιδείας (2).
Σημειώσεις:
- - Η Σηλύβρια είναι πόλη της Α. Θράκης στα παράλια της Προποντίδας την εποχή εκείνη ήταν έδρα μητροπολίτη. Από τον πληθυσμό της που έφτανε τις έξι με οκτώ χιλιάδες, οι 4.000 ήσαν Έλληνες.
- – Όλα σχεδόν, τα στοιχεία που αναφέρονται στις συντεχνίες στην παραπάνω ενότητα τα αντλήσαμε από το βιβλίο του Μιχαήλ Αθ. Καλινδέρη, «Αι συντεχνίαι και η Εκκλησία επί Τουρκοκρατίας», εν Αθήναις 1973, σελ. 127-154.
ΓΑΒΡΙΗΛ ΚΑΟΥΡΗΣ
επίτ. ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ
Συνεχίζεται
