breaking news Νέο

Η παιδεία των υπόδουλων Ελλήνων στα χρόνια της Τουρκοκρατίας - Του Γαβριήλ Καούρη

Η παιδεία των υπόδουλων Ελλήνων στα χρόνια της Τουρκοκρατίας - Του Γαβριήλ Καούρη

Μέρος 14ο

 

Β. – ΤΑ ΖΩΠΥΡΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Βέροια: (Συνέχεια από το προηγούμενο)

Στα 1849 λειτουργεί στη Βέροια «Αλληλοδιδακτική Σχολή», η οποία είχε Διδακτήριο που κάηκε σε πυρκαγιά τον Αύγουστο του 1864. Ανεγείρεται νέο Διδακτήριο για τη στέγασή της με οικονομική βοήθεια του τότε μητροπολίτη Σωφρονίου.

Στα 1874 ιδρύεται στη Βέροια το «Μελέτειο Παρθεναγωγείο – Γυμνάσιο» από τον Αγιορείτη ιερομόναχο Μελέτιο. Στεγάζεται σε κτίριο που χτίζεται με δαπάνες του. Η λειτουργία του συνεχίζεται απρόσκοπτα ως την απελευθέρωση της πόλης και ύστερα απ’ αυτήν.

Στη διάρκεια του 19ου αι. φαίνεται ότι η εκπαίδευση στη Βέροια υπήρξε αρκετά ανεπτυγμένη λειτούργησαν πολλά (29) σχολεία κατώτερα αρρένων και παρθεναγωγείον, Ημιγυμνάσιο με 3 τάξεις και Νηπιαγωγεία. [Όποιος ενδιαφέρεται για περισσότερα στοιχεία για την παιδεία στη Βέροια την περίοδο της Τουρκοκρατίας, μπορεί να ανατρέξει στο δίτομο έργο του κ. Αντώνη Κολτσίδα, Ιστορία της Βέροιας, ό.π., από το οποίο αντλήσαμε κι εμείς τα περισσότερα στοιχεία μας].

Νάουσα:

Η Βέροια και η ευρύτερη περιοχή της κατακτήθηκε από τους Τούρκους μεταξύ των ετών 1358 – 1386. Η Νάουσα έτυχε ν’ αποκτήσει τη συμπάθεια του Αχμέτ Εβραινού μπέη Σιαχ Λιάνη, ο οποίος ήταν παιδαγωγός του Τούρκου κατακτητή της Μακεδονίας και αυτός κατόρθωσε να παραχωρηθούν στους Ναουσαίους διάφορα προνόμια. Αν ληφθεί, λοιπόν, υπόψη αυτό το γεγονός, καθώς επίσης και η αδιαμφισβήτητη ιδιότητα του φιλοπρόοδου των Ναουσαίων, μπορεί κάποιος να υποθέσει ότι η παιδεία στη Νάουσα – και ιδίως στους τελευταίους αιώνες της δουλείας (1) – θα πρέπει να είχε, οπωσδήποτε μια, έστω, στοιχειώδη ανάπτυξη. Γιατί είναι διαπιστωμένο ότι με τα προνόμια που είχαν εξασφαλίσει οι Ναουσαίοι, όπως είπαμε παραπάνω, κατάφεραν η πόλη τους με το πέρασμα του χρόνου να γίνει ένα σημαντικό κέντρο της οικονομικής ζωής της Μακεδονίας.

Γιαννιτσά: Τα Γιαννιτσά κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας ήταν μεγάλο κοινωνικό, θρησκευτικό και στρατιωτικό κέντρο των Οθωμανών. Ο πληθυσμός τους ξεπερνούσε τις 10.000 κατοίκους (70% ήσαν Έλληνες, 20% Τούρκοι και 10% σλαβόφωνες).

Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας τα Γιαννιτσά θεωρούνταν ιερή πόλη, γιατί σ’ αυτήν είχε ταφεί ο Τούρκος στρατηγός Γαζή Αχμέτ Εβρενός μπέης, γνωστός με το όνομα Τουρμπές.

Η παιδεία στα Γιαννιτσά δεν ήταν πολύ ανεπτυγμένη αυτήν την περίοδο. Υπάρχει η πληροφορία ότι λειτουργούσαν ένα δύο στοιχειώδη σχολεία που δίδασκαν τα «κολλυβογράμματα». Υπάρχουν και κάποιες άλλες πληροφορίες που μιλούν για μια αξιόλογη Σχολή. Δυστυχώς όμως αυτές οι πληροφορίες δεν είναι ασφαλείς.

Κοζάνη: Η πόλη της Κοζάνης αρχίζει να ακμάζει από τα μέσα του 17ου αι. Οι κάτοικοι της εξαιτίας του εμπορίου έρχονται σ’ επαφή με την Ευρώπη. Τότε δημιουργούνται οι περιβόητες κοινότητες των Κοζανιτών στη Βιέννη, στο Βουκουρέστι, στη Βούδα κ.α.

Σπουδαία ήταν η συμβολή των Κοζανιτών στην ανάπτυξη της παιδείας στην πόλη τους καθώς και στη γύρω περιοχή της.

Οι έμποροι Δημ. Σακελλάριος, Γεώργιος Καραγιάννης, Γεώργιος Λασσάνης, Γεωργ. Σακελλάριος, Ευφρόσιος Ραφαήλ –Πόποβιτς συνετέλεσαν στην οικονομική και πνευματική άνοδο του τόπου τους.

Στα 1668 ιδρύεται το πρώτο – αλλά όχι και το μοναδικό – σχολείο της Κοζάνης με δάσκαλο τον Γεώργιο Κονταρή από τα Σέρβια.

Είχε δικό του Διδακτήριο και πλούσια βιβλιοθήκη, η οποία με τον καιρό πλουτίζεται από πολλές δωρεές. Στη Σχολή αυτή της Κοζάνης δίδαξε και ο Ευγένιος Βούλγαρης (1746-1752). Στην περίοδο 1783 – 1808 ξεχωρίζει ο ιερομόναχος Αμφιλόχιος ο Παρασκευάς. Στην περίοδο 1808-1850 δημιουργήθηκε νέο σχολείο στην Κοζάνη το οποίο λειτούργησε ως το 1900 ως «ελληνικό» σχολείο. Από εκεί και πέρα η ανάπτυξη της παιδείας στην Κοζάνη και τη γύρω περιοχή είναι έντονη. Σχολεία φροντισμένα και αποδοτικά είχαν τα γειτονικά της χωριά: Αιανή, Αξιόκαστρο, Τσοτύλι, Καισάρεια, Λινάδε, Εράτυρα, Σισάνι, Σελίτσα, Βουγατσικό και Βλάστη. Να σημειωθεί ότι τα σχολεία των χωριών αυτών είναι όλα, σχεδόν, ιδρυμένα με δωρεές διάφορων ευεργετών που κατάγονταν απ’ αυτά τα μέρη. Και πρέπει επίσης να πούμε ότι τα ορεινά αυτά χωριά παρουσίασαν την ιδιαίτερη εκπαιδευτική, πολιτιστική και οικονομική ανάπτυξή τους, στους τρεις τελευταίους αιώνες της Τουρκοκρατίας. Οι άνθρωποι αυτών των ορεινών περιοχών έχουν ενστερνισθεί, πως η μόρφωση αποτελεί όχι μόνο αυτοσκοπό ή μέσο διατήρησης της εθνικής συνείδησης, αλλά και απαραίτητο εφόδιο για κοινωνικο-οικονομική άνοδο.

 

Σημείωση:

  1. – Ο Κ. Βακαλόπουλος, στο συγγραφικό του, Ιστορία του Βόρειου Ελληνισμού – Μακεδονία, σελ. 99, λέει συγκεκριμένα για τη Νάουσα ότι την εποχή αυτή (στους δύο πρώτους αιώνες της Τουρκοκρατίας η Νάουσα) «ήταν ένα μεγάλο Χριστιανικό Χωριό και αποτελούσε βακούφι του Γαζή Εβρενός, επίτροπος του οποίου τη διοικούσε».

 

ΓΑΒΡΙΗΛ ΚΑΟΥΡΗΣ

επίτ. ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

 

Συνεχίζεται


Σύνδεση Συνδρομητή

Καλώς Ήρθατε! Συνδεθείτε στο λογαριασμό σας

Να με θυμάσε Ξεχάσατε τον κωδικό σας;

Δεν είστε συνδρομητής; Αίτηση Εγγραφής

Ξεχάσατε τον κωδικό σας

Αίτημα Εγγραφής