Μέρος 21ο

Β. - ΤΑ ΖΩΠΥΡΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Κλείνοντας την περιγραφή της παιδείας στην περιοχή των Αγράφων, αναφέρουμε και τα μέρη στα οποία είναι μαρτυρημένο ότι καθ' όλη την περίοδο της Τουρκοκρατίας λειτουργούσαν σχολεία για κοινά γράμματα (κατώτερα): 1) Καρπενήσι, 2) Αγία Τριάδα, 3) Μονή Βράχα, 4) Μονή Τατάρνα, 5) Μεγάλο Χωριό, 6) Κερασοχώρι, 7) Καστανιά, 8) Ρεντίνα κ.α. Σχολείο λειτουργούσε αδιάλειπτα και στη Μονή Βαρνάκοβας (Δωρίδα), όπου φοίτησαν πάρα πολλοί μαθητές από τους οποίους διακρίθηκαν πολλοί (δάσκαλοι και λόγιοι). Η Μονή έχει μέχρι και σήμερα πλουσιότατη βιβλιοθήκη με αξιόλογες συλλογές βιβλίων, Πατριαρχικών σιγιλίων, πολύτιμων φιρμανίων και άλλων κειμηλίων, που μαρτυρούν το λαμπρό της παρελθόν. Γνωρίζουμε ότι μεταξύ των δασκάλων του Σχολείου ήταν και ο Παναγιώτης Νικούσιος.

*

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

Η Τουρκοκρατία στην Πελοπόννησο διακρίνεται σε δύο περιόδους: Την πρώτη 1460-1685 και στη δεύτερη 1715-1827. Στο μεταξύ διάστημα παρεμβάλλεται η Βενετοκρατία.

Με τη συνθήκη του Πασάροβιτς (21 Ιουλίου 1718) η Πελοπόννησος αναγνωρίζεται ως Οθωμανικό έδαφος. Παραχωρούν οι Τούρκοι προνόμια στα μοναστήρια που δηλώνουν υποταγή. Τα βενετικά ερείσματα το ένα μετά το άλλο πέφτουν στα χέρια των Τούρκων. Οι κοτζαμπάσηδες παίρνουν ξανά την εξουσία που τους είχαν αφαιρέσει οι Βενετσιάνοι. Η παιδεία παίρνει κι αυτή το δρόμο της, χωρίς εμπόδια από μέρους των Τούρκων. Κάποιες πόλεις του Μοριά που προηγουμένως ήταν στους Ενετούς έχουν ήδη αναπτύξει την εκ/ση και οπωσδήποτε έχουν επηρεαστεί από τη Βενετσιάνικη κουλτούρα. Αυτές οι πόλεις είναι: η Μεθώνη, η Κορώνη, ο Μυστράς, η Μονεμβασιά, το Ναύπλιο.

Η Μεθώνη: Σε παλιά ταξιδιωτικά βιβλία βρίσκουμε πολλές περιγραφές της Μεθώνης από τις οποίες οι ωραιότερες είναι του Ισπανού Πέτρο Ταφούρ (1436), του Γερμανού προσκυνητή Φωμπέρ (1483) και του Σατωβριάνδου (1806). Όλοι μιλούν και για την εκπ/ση της που τη θεωρούν αρκετά ανεπτυγμένη. Στα 1483 ο Γερμανός περιηγητής Felix Faber σημειώνει ότι στη Βενετοκρατούμενη ως τα 1500 Μεθώνη «όλοι οι κάτοικοι είναι Έλληνες, εκκλησία και σχολεία όλα ελληνικά».

Ο Μυστράς: Ο Γάλλος Πουκεβίλ, ο Άγγλος Λικ και ο ιστοριοδίφης Φραγκοήρ που έχουν επισκεφθεί το Μυστρά και που στα χρόνια αυτά είναι μια αρκετά εύρωστη κωμόπολη, μιλούν όλοι με ενθουσιασμό γαι το Μυστρά, επαινούν τα σχολεία του και την αστική κουλτούρα του.

Η Μονεμβασιά: Οι Οθωμανοί φάνηκαν ευμενείς προς τους Μονεμβασίτες, οι οποίοι διατήρησαν τα προνόμια που είχαν στην εποχή του Βυζαντίου. Την περίοδο αυτή, που η εκπ/σή της είναι πολύ αξιόλογη, αναπτύχτηκαν πολλοί λόγιοι, όπως: Ο Γαβριήλ Σεβήρος, ο Πέτρος Καρνάβακας, ο Ανδρέας Δαρμάρας, ο μητροπολίτης Ιερόθεος κ.α. Το 1690 την καταλαμβάνουν οι Ενετοί. Τον Οκτώβρη του 1715 την παίρνουν οι Τούρκοι και την κάνουν έδρα Βιλαετίου. Στη Μονεμβασιά ιδρύθηκε στα 1720, με δωρεά του ξενιτεμένου στη Σμύρνη εμπόρου Χ. Χρυσοσπάθη, ένα από τα πρώτα αξιόλογα σχολεία της Πελοποννήσου.

Το Ναύπλιο: Στην περίοδο 1540-1680 διακρίθηκαν οι ζωγράφοι Μανουήλ Ανδρωνος και οι αδελφοί Μόσχοι, καθώς και οι λόγιοι Ζυγομαλάδες. Έχουν κι εδώ αξιόλογη εκπαίδευση και το σχολείο τους στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας θεωρείται ένα από τα πιο καλά της Πελοποννήσου.

Η Κορώνη: Εδώ η Ενετοκρατία θα διαρκέσει από το 1206, που ο ενετικός στόλος έδιωξε τους Φράγκους, ως το 1500. Κατά την περίοδο αυτή η Κορώνη αποκτά εξαιτίας της γεωγραφικής της θέσης μεγάλη σημασία. Οχυρώνεται και γίνεται σταθμός ανεφοδιασμού των ενετικών πλοίων που ταξιδεύουν προς την Ανατολή. Πλήθος εμπόρων, Εβραίων, Αλβανών, Ελλήνων, Ενετών συγκεντρώνεται εκεί και η Κορώνη εξελίσσεται σε σπουδαίο εμπορικό και βιομηχανικό κέντρο.

Στην πόλη υπήρχε Ορθόδοξος επίσκοπος. Το 1500 την καταλαμβάνουν οι Τούρκοι. Η εκπαίδευση πάντα κρατήθηκε σε καλό επίπεδο και εκτός από τη στοιχειώδη, φαίνεται πως μετείχε και στην ανώτερη με κάποια Σχολή, που όμως δεν διαθέτουμε αξιόπιστες πληροφορίες γι' αυτήν. Πάντως ακόμη και στα 1480 ανώνυμος περιηγητής μιλάει για σχολείο στην Κορώνη.

ΓΑΒΡΙΗΛ ΚΑΟΥΡΗΣ

επίτ. ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

Συνεχίζεται