breaking news Νέο

Η παιδεία των υπόδουλων Ελλήνων στα χρόνια της Τουρκοκρατίας - Του Γαβριήλ Καούρη

Η παιδεία των υπόδουλων Ελλήνων στα χρόνια της Τουρκοκρατίας - Του Γαβριήλ Καούρη

Μέρος 29ο

 

Β. - ΤΑ ΖΩΠΥΡΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

  1. - ΠΟΝΤΟΣ

Το Φροντιστήριο της Αργυρούπολης (συνέχεια)

Εκτός από τις συγγραφές εκκλησιαστικών πατέρων (εκκλησιαστικά γράμματα) στα διδασκόμενα μαθήματα περιλαμβάνεται και η διδασκαλία κειμένων αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων και, λίγο αργότερα, βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική.

Από το Φροντιστήριο πέρασαν πολλοί, και κάποιοι από αυτούς, πολύ σπουδαίοι δάσκαλοι, στη μακριά και πολυκύμαντη ζωή του, όπως ο Διονύσιος Κουζάνος, ο Τσιτσενός ένας από τους πιο δραστήριους, μορφωμένους και γλωσσομαθείς ιεράρχες της Χαλδίας, ο οποίος διδάσκει πολλά χρόνια στο Φροντιστήριο και βοηθά «λόγω και έργω» στην αύξηση της φήμης της Σχολής. Ο Θεοφάνης Ζωγραφάντης (1776-1780), μητροπολίτης Χαλδίας, ο οποίος διακρίνεται για τη μεγάλη του παιδεία, ο Σεραφείμ Ακεψυμάς σπουδαγμένος στην «Αυθεντική Ακαδημία» του Βουκουρεστίου. Στη δεκαετία που διευθύνει το Φροντιστήρο (1793-1803) δρομολογεί νέα πορεία, εισάγοντας και μαθηματικά, ίσως και Φυσική. Αφήνω να μνημονεύσω τελευταίους το Γεώργιο Κυριακίδη και το μητροπολίτη Χαλδίας Γερβάσιο Σουμελίδη.

Ο νεαρός, 28χρονος Κυριακίδης, σπουδαγμένος στο πανεπιστήμιο της Αθήνας – αλλά και με πρόσθετες σπουδές – άριστος παιδαγωγός και άνθρωπος, αναμορφώνει κυριολεκτικά την εκπαίδευση στην τεράστια εκκλησιαστική επαρχία της Χαλδίας, αλλά και σ' ολόκληρο τον Πόντο. Κατά το βιογράφο του Γ.Θ. Κανδηλάπτη (1) «απέβη ο από μηχανής ένθεος ποδηγέτης, ο εκ του μη όντος εις το είναι  μεταγαγών και δημιουργήσας και διαρρυθμίσας τα του σχολείου και των της επαρχίας ημών εκπαιδευτηρίων ως άλλος Λυκούργος και Σόλων». Σχολάρχεψε από το 1850 ως στα 1862.

Ο άλλος φωστήρας της Χαλδίας και αληθινή μάνα του Φροντιστηρίου υπήρξε ο μ. Χαλδίας Γερβάσιος Σουμελίδης· στα 40 χρόνια της μητροπολιτικής του ζωής και σε συνεργασία πάντα με το φίλο του Κυριακίδη, ως στα 1892 που πεθαίνει (τότε ο Κυριακίδης διηύθυε το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας) δρουν και αφιερώνονται ολόψυχα στην εκπαιδευτική πρόοδο του Φροντιστηρίου, της Αργυρούπολης, της Χαλδίας και όλου του Πόντου.

Εκείνο που πρέπει να τονίσουμε, κλείνοντας την αναφορά μας στο παραπάνω Φροντιστήριο, είναι το γεγονός ότι στα 200 χρόνια της ζωής του με τους αποφοίτους του άρδευσε κυριολεκτικά όχι μόνο τη Χαλδία αλλά και ολόκληρο τον Πόντο και συντήρσε ακμαία την Ελληνική Παιδεία, την Ελληνική γλώσσα και την Ορθοδοξία (2).

Κερασούντα:

Λειτούργησαν πολλά γραμματοδιδασκαλεία από τους πρώτους χρόνους της τουρκικής κατάκτησης της πόλης. Το πρώτο οργανωμένο της σχολείο λειτούργησε πριν από τα τέλη του 18ου αι. με πρώτο δάσκαλο τον Πτολεμαίο από την Χαλδία· αυτός είχε σπουδάσει στο φροντιστήριο της Τραπεζούντας. Τον διαδέχτηκε ο Μιλτιάδης Οικονομίδης και αυτόν ο Παρασκευής Παπαδόπουλος. Στη συνοικία Λιμένος την ίδια εποχή ιδρύεται και άλλο σχολείο. Από τα μέσα του 19ου αι. Μέχρι τα 1862 σχολάρχεψαν οι Χ. Κεχαγιόγλου, Θ. Κυριακίδης, Ι. Βαλαβάνης, Π. Τριανταφυλλίδης κ.α. (3).

Σινώπη: Εδώ άκμαζε από το 1675 Σχολή, που δεν ενοχλήθηκε ποτέ απο το Τουρκικό κράτος. Το 1690 δίδασκε στη Σχολή ο Θεόδωρος που είχε μαθητές τους αργότερα δασκάλους του Φροντιστηρίου Παναγιώτη (1750) και τον Δαμιανό Παρασκευά (4).

Στις αρχές του 19ου συναντάμε Σχολή στη Σινώπη που ήταν κάτω από την προστασία του Όρους Σινά. Η Μονή Σινά αφιέρωσε για τη συντήρηση της Σχολής το μετόχι της στη Σινώπη.

Ο Πατριάρχης Κυριλλος ΣΤ' (1813) και ο μητροπολίτης Αμάσειας προστάτεψαν τη Σχολή και την έκαναν πλήρη αστική. Αργότερα ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Πολύκαρπος δώρισε στην κοινότητα, για να συντηρείται το σχολείο, μετόχι του Αγίου Τάφου και 100 γρόσια κάθε χρόνο ως προίκα της Σχολής (5).

 

Σημειώσεις

  1. - Ο Γ.Θ. Κανδηλάπτης το πόνημά του «Ξυνωρις», Θεσ/κη 1911, εκτός των άλλων περιλαμβάνει πλήρη βιογραφία του Γεωργ. Παπαδόπολου – Κυριακίδη καθώς και του μητροπολ. Χαλδίας Γερβασίου Σουμελίδη.
  2. - Περισσότερα στοιχεία για το Φροντιστήριο της Αργυρούπολης βλ. Γαβριήλ Καούρη, Η εκπαίδευση στην ευρύτερη περιοχή της Αργυρούπολης του Πόντου (1723 – 1923), εκδ. Οίκος Αφων Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1999
  3. - Ευαγγελίδης Τρύφων, ό.π., 6.275
  4. - «Εκκλησιαστική Αλήθεια», τ. Γ' (1883), σελ. 504
  5. - Ευκαιριακά θ' αναφέρουμε ένα μικρό δείγμα της ευψυχίας του μητροπ. Χαλδίας Γερβάσιου Σουμελίδη, γιατί έκανε κάτι που, νομίζουμε, κάνενας μητροπολίτης δε θα τολμούσε: Όταν κάποια ώρα το Φροντιστήριο της Αργυρούπολης εξαιτίας οικονομικών δυσκολιών κινδύνευσε «να βάλει λουκέτο» δε δίστασε να εκποιήσει όλα τα παλαιά κειμήλια των (πέντε) ναών της Αργυρούπολης και να διαθέσει το προϊόν για τη σωτηρία του Φροντιστηρίου! Κατηγορήθηκε από κάποιους και πολύ μάλιστα γι αυτήν του την πράξη, όμως τι να πει κανείς για έναν ιεράρχη που είχε το ήθος του ενθομάρτυρα Κοσμά του Αιτωλού!

 

ΓΑΒΡΙΗΛ ΚΑΟΥΡΗΣ

επίτ. ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

 

Συνεχίζεται


Σύνδεση Συνδρομητή

Καλώς Ήρθατε! Συνδεθείτε στο λογαριασμό σας

Να με θυμάσε Ξεχάσατε τον κωδικό σας;

Δεν είστε συνδρομητής; Αίτηση Εγγραφής

Ξεχάσατε τον κωδικό σας

Αίτημα Εγγραφής