Μέρος 71ο
Δ. ΜΕΓΑΛΟΙ ΘΕΟΛΟΓΟΙ – ΔΑΣΚΑΛΟΙ
ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ
12. Βικέντιος Δαμωδός (1679-1752)
Γεννήθηκε στην Κεφαλονιά. Φιλόσοφος και ρήτορας, αρκετά νεωτεριστής για την εποχή του. Αριστοτελιστής και εχθρός των σχολαστικών. Μαθητής του Μηνιάτη, σπούδασε στη Βενετία και στο Πατάβιο, μελέτησε νομικά, φιλοσοφία και θεολογία. Κύριος σκοπός του ήταν η διδασκαλία, με κίνητρο την ευγενική φιλοδοξία του φωτισμού του Γένους. Ωστόσο και σαν δάσκαλος και σαν συγγραφέας υπήρξε πρωτοπόρος κι από τον σπόρο της διδασκαλίας του ξεπήδησαν οι νεωτεριστικές, για την εποχή του, κατευθύνσεις του Ευγένιου Βούλγαρη.
Πρόδρομος μπορεί ακόμα να θεωρηθεί και το γλωσσικό, γιατί διείδε εγκαίρως την ανάγκη διαδόσεως της κοινής, που την εφήρμοσε στις συγγραφές του.
Ο Δαμωδός, κατά κοινή ομολογία όλων των μελετητών, υπήρξε ένα πολύ ευρύ και προοδευτικό πνεύμα με πλατειά ενδιαφέροντα. Τον ενδιέφεραν οι αρχαίοι και οι λατίνοι, οι Πατέρες της Εκκλησίας και οι σύγχρονοί του φιλόσοφοι, η φυσική και η μεταφυσική, η θεολογία και η ηθική, η ρητορική και η λογική. Δε χρησιμοποιούσε μόνο τον Αριστοτέλη (ελάχιστα έως καθόλου τον Πλάτωνα) αλλά και τους σύγχρονούς του φιλοσόφους (ιδιαίτερα τον Καρτέσιο). Τις γνώσεις του τις διατύπωνε, όπως είπαμε, σε μια γλώσσα προσιτή στον πολύ λαό.
Το μεγάλο του πάθος ήταν η παιδεία και φιλοδοξία του στάθηκε ο, με κάθε τρόπο, φωτισμός του Γένους. Και σαν δάσκαλος και σαν συγγραφέας υπήρξε νεωτεριστής. Ο Ευγένιος Βούλγαρης ήταν, κατά κάποιον τρόπο, δικό του δημιούργημα.
Φεύγοντας από το δικηγορικό επάγγελμα, που άσκησε αρχικά, το οποίο ήταν κατώτερο από τις δυνατότητές του και ασυμβίβαστο με το χαρακτήρα του, άσκησε το επάγγελμα του δασκάλου. Δίδαξε 32 ολόκληρα χρόνια, ως το 1752, που πέθανε, στο χωριό του τα Χαυριάτα στο Ληξούρι της Κεφαλονιάς. (1)
13. Ευστράτιος Αργέντης (1685-1756)
Γόνος παλιάς Χιώτικης οικογένειας. Σπούδασε ιατρική και φιλοσοφία στη Γερμανία και στην Ιταλία. Η πραγματική του κλίση όμως ήταν η θεολογία. Διετέλεσε σύμβουλος του Πατριάρχη Αλεξανδρείας Ματθαίου. Στις αρχές του 18ου αιώνα (1716) περιηγήθηκε τη Γερμανία, Ιταλία και Αίγυπτο, όπου και εγκαταστάθηκε, έχοντας τη φήμη λαμπρού ιατροφιλόσοφου.
Όταν δύο δυτικοί ιεραπόστολοι, Κύριλλος και Γαβριήλ, αποπειράθηκαν να εισαγάγουν στην Ορθόδοξη Εκκλησία τη χρήση των αζύμων ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Ματθαίος, ανέθεσε στον Αργέντη να τους αντικρούσει. Πράγματι, τους εξεθένωσε με την ευγλωττία του, τις δε απόψεις του, πάλι κατά παράκληση του Ματθαίου, τις διατύπωσε και σε σύγγραμμα, που ο επόμενος πατριάρχης Σύλβεστρος το μετέφρασε και στην αραβική για τους άραβες Χριστιανούς.
Το μεγάλο του πάθος ήταν η παιδεία και φιλοδοξία του στάθηκε να βοηθήσει στην ανάπτυξη της παιδείας. Πολύ νωρίς αντιλήφθηκε ότι πρέπει έμπρακτα να βοηθήσει στην ίδρυση σχολείων. Έτσι, όταν ο Αργέντης εγκαταστάθηκε στην πατρίδα του τη Χίο στα 1752, όπου επιδόθηκε σε ποικίλες αγαθοεργίες, δίδαξε στη Σχολή της, η οποία μάλιστα ανθούσε εκείνη την εποχή. Υπάρχει παράδοση ότι και οικονομικά βοήθησε τη Σχολή και ότι είχε ιδρύσει και 2 γραμματοδιδασκαλεία τα οποία συντήρησε ως το θάνατό του. Πέθανε στα 1759 αφήνοντας ένα αξιόλογο συγγραφικό έργο.
Ένας συνώνυμος απόγονός του Ευστράτιος Αργέντης, υπήρξε σύντροφος του Ρήγα, με τον οποίο συνεμαρτύρησε. Άλλος απόγονός του ο ευπατρίδης Φίλιππος Αργέντης, ανέπτυξε ποικίλη εθνωφελή δράση υπέρ της Χίου και εξέδωκε και τα έργα του προγόνου του Ευστρατίου.
Έργα του είναι: «Εγχειρίδιον περί βαπτίσματος» (Κων/λις 1756), «Ανθος ευσεβείας» - «Σύνταγμα κατά αζύμων» (Λειψία 1760), «Περί του Καθαρτηρίου πυρός» – Περί των γνωρισμάτων του Αντιχρίστου – Κατά Λατίνων – Επιτομή χρονολογική των μαρτυρησάντων αγίων ανδρών – Σύνταγμα κατά της ψευδούς αψευδείας του Πάπα. (2)
Σημειώσεις:
- – Α. Μαζαράκης, βιογραφίαι ενδόξων ανδρών Κεφ/νίας, Βενετία 1843 – Παπαδόπουλος Α. Βρεττός, Νεοελλ. Φιλολογία, τ. Β’, Αθήναι 1857 – Κ. Σάθας, Νεοελλ. Φιλολογία, 1868
- Γ. Ζαβίρας, Νέα Ελλάς, Αθήναι 1872, - Αγαθ. Λεοντόπουλος, Βικέντιος Δαμωδός, Βενετία 1872 – Ε.Δ. Κουρούκλης, Βικέντιος Δαμωδός, περ. «Ελληνικά Γράμματα», τ. Β’, σελ. 324, 1928 Κ.Θ. Δημαράς, Βικέντιος Δαμωδός, εφ. «Ελεύθερον Βήμα» 5 Αυγ. 1940.
- – Α. Παπαδόπουλος Βρεττός, Νεοελλ. Φιλολογία, Αθήναι 1857 Κ. Σάθας, Νεοελλ. Φιλολογία, Αθήναι 1868
Φιλ. Αργέντης, Ιστορία του Χιακού οίκου Αργέντη 1922.
Αιμιλία Σάρρου, Βίος Ευστρατίου Αργέντη του Χίου Θεολόγου, Αθ. 1938 Κ. Άμαντος, Τα γράμματα κατά την Τουρκοκρατίαν, Πειρ. 1946, Μιχ. Περάνθης, Ελληνική Πεζογραφία, τ.Β’, σελ. 130
ΓΑΒΡΙΗΛ ΚΑΟΥΡΗΣ
επίτ. ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ
Συνεχίζεται
