Ο Ιλαρίωνας Τουρνιέ, αρχηγός των Ουσσάρων, και ο σπουδαιότερος όλων ο Κάρολος Νικόλαος Φαβιέρος, διοργανωτής του τακτικού στρατού στην Ελλάδα (1825), ο οποίος με την επάνοδό του στη Γαλλία διορίστηκε υπουργός.

Ο Υψηλάντης διάλεξε ως «προγυμναστή στρατιωτικό» τον έμπειρο αξιωματικό του γαλλικού στρατού Baleste, γνώριζε τα ελληνικά, γιατί στην περίοδο 1814-1820 ακολούθησε τον έμπορο πατέρα του στην Κρήτη. Αυτός ανέλαβε να οργανώσει μια στρατιωτική μονάδα σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, με Ιταλό αξιωματικό και χρήματα του Υψηλάντη.

Ιδρύεται στα 1823 στη Γαλλία η Societe de La Morade cbretiene (Εταιρεία Χριστιανικής Ηθικής) που είχε σκοπό, όπως και το κομιτάτο του Λονδίνου, για το οποίο θα μιλήσουμε αργότερα, να αναπτύξει ηθική και ανθρωπιστική δράση υπέρ των αγωνιζόμενων Ελλήνων.

Στέλνει λοιπόν στους αγωνιζομένους, εκτός από πολεμικό υλικό, βιβλία, δασκάλους, γεωργικά εργαλεία, μηχανές και πρότυπα για την ανάπτυξη βιοτεχνιών. Τα μέλη της Εταιρείας είναι άτομα προοδευτικά με φιλελεύθερες ιδέες, που υπερασπίζονται την ελληνική υπόθεση όχι τόσο επειδή πρόκειται για την Ελλάδα, αλλά εξαιτίας των φιλελεύθερων αντιλήψεών τους.

Στα τέλη του 1824 η κοινή γνώμη στη Γαλλία ζητά μεγαλύτερη δραστηριότητα από τα φιλελληνικά όργανα και όσο περνά ο καιρός και ογκώνεται το φιλελληνικό ρεύμα, τόσο πιο πολύ ζητούν δραστηριότητες τελεσφόρες, που να έχουν αποτελεσματικότητα και άμεση αντιμετώπιση των νέων καταστάσεων που δημιουργεί ο Αγώνας.

Οι σφαγές της Χίου, η καταστροφή των Ψαρών και το ολοκαύτωμα του Μεσολογγίου συγκινούν και συνταράζουν την κοινή γνώμη ολόκληρης της Ευρώπης.

Τώρα η Εταιρεία της Χριστιανικής Ηθικής φαίνεται ξεπερασμένη, ιδρύεται τον Φεβρουάριο του 1825 στο Παρίσι η Societe pbilantropique en fareur des Grecs (Η υπέρ των Ελλήνων Φιλανθρωπική Εταιρεία).

Στις 20 Μαρτίου 1825 συστήνεται το κομιτάτο της Εταιρείας στο οποίο συμμετέχουν εξέχουσες προσωπικότητες (κομήτες, τραπεζίτες, βαρόνοι κλπ.). Σε αντίθεση με το κομιτάτο του Λονδίνου, όπου οι συμμετέχοντες προέρχονται από έναν μόνο πολιτικό χώρο, στο κομιτάτο του Παρισιού το φάσμα των ιδεολογικών απόψεων είναι ευρύτερο και μετέχουν προσωπικότητες απ’ όλη την Ευρώπη!

Τα τρία χρόνια της ζωής του γαλλικού αυτού κομιτάτου (1826 – 1829) θεωρούνται η λαμπρότερη περίοδος του μαχόμενου φιλελληνισμού στη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης. Το κύρος του είναι τεράστιο, αναδεικνύεται σε κέντρο φιλελληνικής δραστηριότητας όλης της Ευρώπης. Συγκεντρώνει 1.500.000 φράγκα, χάρη στη δραστηριότητά του, δε μένει πόλη στη Γαλλία που να μη συμμετέχει σε εράνους, σε διοργανώσεις φιλανθρωπικών γιορτών, εκθέσεων, συναυλιών, θεατρικών παραστάσεων, προκειμένου να πληθύνουν τα χρήματα για τον ελληνικό απελευθερωτικό Αγώνα και να προβληθεί στη σωστή του διάσταση.

Προγραμματίζει τις δραστηριότητές του, που’ναι πολλές και σημαντικές, και τις προτείνει στην προσωρινή ελληνική επαναστατική κυβέρνηση: ζητεί ν’ αναλάβει με δικές του δαπάνες να αναθρέψει τα παιδιά των σημαντικότερων Ελλήνων αγωνιστών, να αποστείλει με αλλεπάλληλες αποστολές όπλα και πολεμικό υλικό, ρούχα, διάφορες μηχανές, εργαλεία, μέταλλα για τη δημιουργία πρότυπων εργοστασίων, βιβλία και δασκάλους και γενικά να πάρει μέτρα για την οργάνωση της εκπ/σης. Βαθιά ήταν η πίστη ότι ελευθερία χωρίς παιδεία και ηθική δεν είναι δυνατόν να διαφυλαχθεί. Μαζί με τα παραπάνω το κομιτάτο αναλαμβάνει την αποστολή γιατρών και έμπειρων αξιωματικών και υπαξιωματικών.

Η θερμή στήριξη του φιλελληνικού κινήματος, επισήμως πλέον, αφού σ’ αυτό μετέχει και ο Chateaubriand, ο υπουργός των εξωτερικών της Γαλλίας, έχει τεράστια απήχηση σ’ όλη την Ευρώπη, θ’ αναγκάσει όσα γερμανικά κρατίδια είχαν απαγορεύσει τη φιλελληνική δραστηριότητα να ακολουθήσουν σ’ αυτήν την περίοδο ευνοϊκή τακτική. Έτσι η Πρωσία, η Σαξονία και η Βαυαρία τάσσονται δημόσια υπέρ του φιλελληνικού κινήματος. Ο απόηχος φτάνει μέχρι και τη Σουηδία, όπου η αδελφή του βασιλιά προσφέρει ένα αρκετά σεβαστό χρηματικό ποσόν υπέρ του Ελληνικού Αγώνα και ιδρύει και η ίδια ένα φιλελληνικό σωματείο.

Μπορούμε συνεπώς να πούμε, ότι σ’ αυτήν την περίοδο ο γαλλικός φιλελληνισμός δεν υστερεί του γερμανικού, για τον οποίο ο Μέντελσον Μπάρτολντυ είχε πει ότι οι Γερμανοί έκαναν το ενδιαφέρον τους για την Ελλάδα «θρησκεία της νιότης και των γηρατειών».

***

Ο φιλελληνισμός στην Αγγλία

Στην Αγγλία με την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης σημειώνεται ζωηρή φιλελληνική κίνηση σε πείσμα της επίσημης αγγλικής πολιτικής, η οποία, είναι εχθρική προς την επανάσταση. Προσποιείται όμως ουδετερότητα. Οι λόγοι της αντίθεσής της είναι βαθύτεροι:

Οι Έλληνες λαός ναυτικός, άξιος και προκομμένος, αψίκορος και ζωηρός, φτιαγμένος από τις κλιματολογικές και ιστορικές συνθήκες θα μπορούσαν κάλλιστα ν’ αποτελέσουν επικίνδυνο αντίπαλο και ν’ απειλήσουν τα αγγλικά συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο και μετά σ’ άλλες περιοχές. Γι’ αυτό, λοιπόν, συμφέρον είχε η Αγγλία να μην υπάρξει κράτος ελληνικό ισχυρό και μεγάλο και αυτός είναι ο λόγος που καθόριζε (και καθορίζει) την εχθρική στάση της επίσημης Αγγλίας απέναντι στους Έλληνες και στην προσπάθειά τους να συστήσουν κράτος. Από τους Τούρκους δεν είχαν τέτοιο κίνδυνο τ’ αγγλικά συμφέροντα.

Η κοινή γνώμη στην Αγγλία ωστόσο από την πρώτη στιγμή του ελληνικού απελευθερωτικού Αγώνα κινείται με μεγάλη συμπάθεια προς τους αγωνιζόμενους.

Παρόλα αυτά η ελληνική κοινή γνώμη δεν πείθεται εύκολα για τα φιλικά αισθήματα των Άγγλων και, όταν τον Απρίλη του 1822 φτάνει στην Ύδρα ο Hastings θεωρείται… κατάσκοπος! Με πολλή δυσκολία κερδίζει την εμπιστοσύνη του Μαυροκορδάτου, και να σκεφθεί κανείς ότι ο Άστιγκς διέθεσε σχεδόν όλη του την προσωπική περιουσία, γενναιόδωρα, για την ενίσχυση του Αγώνα. (1)

Σημείωση:

1. Μαζί με τον Hastings κατέβηκε στην Ελλάδα τον Απρίλη του 1822 και ο γιος του Αμερικανού προξένου στο Αμβούργο, ο George Jarris, o Ζέρβης, όπως τον φώναζαν οι Έλληνες. Και οι δύο τους αφοσιώθηκαν ολόψυχα στην απελευθέρωση του ελληνικού λαού.

Ο Ζέρβης θα ταυτιστεί μαζί τους: Πολεμώντας στο πλευρό του επαναστατημένου λαού θα μάθει τη γλώσσα του, θα φορέσει την ενδυμασία του, θα συνηθίσει, τέλος, το φέρσιμό του και θα νιώσει τη νοοτροπία του. Ο Hastings και ο Ζέρβης θα εξακολουθήσουν τη φιλελληνική τους δράση ως το 1828, την ίδια χρονιά θα χάσουν τη ζωή τους πολεμώντας για την ελληνική υπόθεση.

Συνεχίζεται