Ως τώρα εξετάσαμε τον φιλελληνισμό που αναπτύχθηκε στη Νοτιοδυτική Γερμανία, τη Γαλλία και την Αγγλία. Οι χώρες αυτές, όπως είδαμε, είχαν πρωτοστατήσει ως προς το φιλελληνικό τους κίνημα, το οποίο εκτός του ότι ήταν ογκώδες και πρώιμο, ήταν ενεργό και μαχόμενο. Ωστόσο και άλλες ευρωπαϊκές χώρες ανέπτυξαν φιλελληνισμό και συνέδραμαν λίγο ή πολύ τον απελευθερωτικό αγώνα της χώρας μας, όπως:

Η Ελβετία: Πολλά έδωσε η φιλελληνική κίνηση στην Ελβετία. Ήδη κατά το πρώτο έτος της Επανάστασης ιδρύεται στη Βέρνη η πρώτη φιλελληνική Επιτροπή, που έδωσε το παράδειγμα για την ίδρυση 27 ακόμα ανάλογων Επιτροπών στη Ζυρίχη και σε άλλες ελβετικές πόλεις. Η φιλελληνική κίνηση αναπτύχθηκε ακόμα περισσότερο μετά την εγκατάσταση εκεί του Ιωάννη Καποδίστρια στα 1822. Ο φίλος του Ελβετός τραπεζίτης Εϋνάρδος, μη ξεχνώντας τις υπηρεσίες του Καποδίστρια, ως διπλωμάτη, προς τη μικρή Ελβετία, αισθανόταν ευγνωμοσύνη και είχε κάνει την Ελβετία κέντρο πανευρωπαϊκών εισφορών υπέρ των επαναστατημένων Ελλήνων. Αρκετοί Ελβετοί κατέβηκαν στην Ελλάδα και πολέμησαν, όπως ο υπολοχαγός Βράντλι (Βορένδυ), ο οποίος στάθηκε με δυο κανόνια και δέκα στρατιώτες πυροβολητές και πολέμησε ηρωικά στο Πέτα μέχρι που έπεσε νεκρός. Ο Μάγερ από τη Ζυρίχη, γιατρός και πολυ μορφωμένος· γνώριζε την ελληνική γλώσσα. Ενθουσιάστηκε με τον Αγώνα των Ελλήνων και προσπάθησε να δημιουργήσει όσο το δυνατό μεγαλύερο φιλελληνικό ρεύμα στην Ελβετία. Κατέβηκε το 1823 στο Μεσολόγγι. Πήρε Ελληνίδα σύζυγο και αισθανόταν ως γνήσιος Έλληνας. Ηταν ο συντάκτης των "Χρονικών" της πολιορκίας του Μεσολογγίου. Σκοτώθηκε κατά την Έξοδο κι έτσι εδωσε τη ζωή του για τη λευτεριά των Ελλήνων.

Ο Εϋνάρδος Γαβριήλ Γαλλοελβετός τραπεζίτης και πολιτικός. Το 1825 έγινε μέλος του φιλελληνικού Κομιτάτου του Παρισιού. Η δραστηριότητα του υπέρ των επαναστατημένων Ελληνων και κατά τον Αγώνα και ύστερα απ' αυτόν υπήρξε πάρα πολύ μεγάλη. Υποστήριζε τα ελληνικά αιτήματα στις Ευρωπαϊκές αυλές, εφοδίασε με τρόφιμα το πολιορκημένο Μεσολόγγι και υποστήριξε θερμά τον Καποδίστρια κατά την εποχή της καθόδου του στην Ελλάδα.

Η Ιταλία: Η Ιταλία κατά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης αντιμετώπιζε κι αυτή παρόμοια προβλήματα εθνικά και κοινωνικά. Η ιταλική χερσόνησος ήταν διαιρεμένη σε πολλά μικρά κρατίδια. Τα εθνικαπελευθερωτικά κινήματα, που ξέσπασαν καταπνίγηκαν, γιατί την εποχή αυτή σκίαζε την Ευρώπη το ανελεύθερο και καταπιεστικό πνεύμα της Ιερής Συμμαχίας των "ελέω Θεού" βασιλιάδων, που ηταν εχθρικό προς κάθε ξεσηκωμό. Παρ' όλα αυτά τα φιλελεύθερα στοιχεία της χώρας δεν έπαψαν να εργάζονται για την απελευθέρωσή της από την Αυστριακή και τη Γαλλική κατοχή.

Η Ελληνική Επανάσταση στην προκειμένη περίπτωση δεν ήταν δυνατόν ν' αφήσει ασυγκίνητα τα φιλελεύθερα πνεύματα της Ιταλίας. Πολλοί επαναστάτες και φιλελεύθεροι Ιταλοί ήρθαν στην Ελλάδα να πολεμήσουν στο πλευρό των αγωνιζόμενων Ελλήνων:

Ο στρατηγός Ροταρόλ Σκόρτσα με τους πέντε γιους του (έπεσε στο Μεσολόγγι στα 1824) κρατά την πρώτη θέση στον κατάλογο των Ιταλών φιλελλήνων. Ο αντισυνταγματάρχης Πέτρος Ταρελα, πρώην υπουργός Στρατιωτικών στο κράτος του Πεδεμοντίου, ο οποίος ήλθε στην Ελλάδα στα 1824 και σκοτώθηκε στη μάχη της Σφαχτηρίας (7/5/1825).

Ο Αντζολίνος Φραγκίσκος μαζί με πεντε άλλους νέους Ιταλούς φιλέλληνες, που ήλθαν στην Ελλάδα στα 1821 κρυφά από τις οικογένειές τους, κι έπεσαν στον Αγώνα.

Ο Αρουλάκης Ανδρέας, αξιωματικός από τη Σαρδηνία, ήλθε και κατατάχτηκε στον ταχτικό στρατό του Φαβιέρου, έμεινε και μετά την Επανάσταση στην Ελλάδα και πέθανε στ' Ανάπλι στις 7/2/1843. Ο Γιακουμότσι που σκοτώθηκε στο Βασιλάδι στις 27/2/1826. Ο Γκαμπίνι από την Κορσική. Ήλθε στην Ελλάδα με τον Αμπάτι και με άλλους συμπατριώτες του και πολέμησε τους Τούρκους, είχε καταταγεί στο τακτικό σώμα και ήταν σημαιοφόρος στη μάχη του Ανάλατου (1827)· πιάστηκε αιχμάλωτος από τους Τούρκους και αποκεφαλίστηκε. Ο Γκουβερνάτης ή Γκουβενάντι ήλθε στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 1821. Πολέμησε, αφού κατατάχτηκε στο τακτικό σώμα, στην έφοδο κατά τ' Αναπλιού (4/12/1821), όπου και τραυματιστηκε. Στη μάχη του Πέτα (1822) πολέμησε ηρωικά, τραυματίστηκε, πιάστηκε αιχμάλωτος και δραπέτευσε. Στην πολιορκία τ' Αναπλιού το φθινόπωρο πρωτοστάτησε και μπήκε πρώτος στο Παλαμίδη (29-30/11/1822).

Ο Σανταρόζα διακεκριμμένος Ιταλός φιλέλληνας, που πολέμησε και έπεσε στη Σφακτηρία (26/4/1825). Δεν τελειώνει εδώ βέβαια, ο κατάλογος των Ιταλών φιλελλήνων, που ήλθαν στην Ελλάδα, πολέμησαν κι άφησαν εδώ τα κόκκαλά τους, είναι πολύ μακρύς.

Η Ρωσία: Η Ρωσία στην εποχή της Ελληνικής Επανάστασης δεν είχε την πνευματική λάμψη των κρατών που αναφέραμε (Γερμανίας, Αγγλίας, Γαλλίας). Το πολιτικό καθεστώς της Ρωσίας ήταν αρρηκτα δεμένο στο άρμα της Ιερής Συμμαχίας· ο ίδιος ο Τσάρος είχε πρωτοστατήσει στην ίδρυσή της. Ο λαός όμως έτρεφε ζωηρά φιλελληνικά αισθήματα και μισούσε τους Τούρκους με τους οποίους γειτόνευε, γιατί, εκτός των άλλων, τους χώριζε και η δαφορά της θρησκείας.

Οι Έλληνες ήταν φυσικό να στρέψουν τα μάτια προς την ομόδοξη Ρωσία, έλπιζαν ότι το "ξανθό γένος" θα τους βοηθούσε ν' αποτινάξουν τον τουρκικό ζυγό. Διαψεύστηκαν όμως οικτρά οι ελπίδες τους. Η Ρωσία όταν υπόγραφε ανακωχές ή συνθήκες ξεχνούσε τους ραγιάδες. Υπήρχαν, βέβαια, ανθούσες ελληνικές παροικίες εκεί; και στη Ρωσία κατέφευγαν αποδιωγμένοι Έλληνες κι εύρισκαν, πολλοι απ' αυτούς, θέσεις, τιμές και αξιώματα. Δεν είναι τυχαίο οτι η Φιλική Εταιρεία ιδρύθηκε σε μια πόλη της Ρωσίας την Οδησσό.

Όταν ο Αλέξανδρος Υψηλάντης κήρυξε την επανάσταση στη Μολδοβλαχία ο Τσάρος Αλέξανδρος ο Α', αν και φιλέλληνας, δέσμιος της ιερής Συμμαχίας, αποκήρυξε την Επανάσταση και τον Υψηλάντη. Παρ' όλα αυτά οι πρόσφυγες και οι αποδιωγμένοι Έλληνες εύρισκαν στις ρωσικές πρεσβείες, στα προξενεία της και στην ίδια τη χώρα καταφύγιο και οι φιλελεύθεροι Ρώσοι καθώς και οι πνευματικοί άνθρωποι ήταν με το μέρος των Ελλήνων και απροκάλυπτα εναντίον των Τούρκων. Ετσι, δημιουργήθηκε μια πίεση προς την κυβέρνηση κι ένα φιλοπόλεμο πιεστικό ρεύμα εναντίον της Τουρκίας. Κι ενω ο φιλελληνισμός στις άλλες χώρες της Ευρώπης εκδηλώθηκε κυρίως με κάθοδο στην επαναστατημένη Ελλάδα, εράνους, αποστολή πολεμοφοδίων κλπ στη Ρωσία, που είχε σύνορα με την Τουρκία, εκδηλώθηκε εντελώς διαφορετικά: Οι φιλέλληνες προσπάθησαν με διάφορους τροπους να πείσουν τον Τσάρο και την κοινή γνώμη να κηρύξει η Ρωσία πόλεμο εναντίον της Τουρκίας. Μετά την νίκη των ρωσικών στρατευμάτων αναγκάστηκε ο σουλτάνος με τη συνθήκη της Ανδριανούπολης (2 Σ/βριου 1829) να δεχθεί και την ίδρυση νεοελληνικου κράτους. Ετσι με τα ρωσικά όπλα επισφραγίστηκε η εθνική ελευθερία των Ελλήνων.

Συνεχίζεται