breaking news Νέο

Θανάσης Αλεξίου : «Η πανδημία παράγεται σε μεγάλο βαθμό από τον τρόπο που λειτουργεί μία κοινωνία.»

Θανάσης Αλεξίου : «Η πανδημία παράγεται σε μεγάλο βαθμό από τον τρόπο που λειτουργεί μία κοινωνία.»

Τηλεφωνική συνέντευξη στην εκπομπή του ΡΑΔΙΟ ΑΙΧΜΗ-102,8 «Λόγια σταράτα» (με τους Αλέκο Χατζηκώστα και Παύλο Τουτουντζίδη) έδωσε ο Θανάσης Αλεξίου, καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, την Παρασκευή 25/6:

Απαντώντας για το κοινωνικό αποτύπωμα που άφησε η πανδημία, σημείωσε : «Η πανδημία παράγεται σε μεγάλο βαθμό από τον τρόπο που λειτουργεί μία κοινωνία. Πως οργανώνει τους πόρους, πως τους κατανέμει, πως προσδιορίζεται η διατροφική αλυσίδα, η σχέση με τη φύση και το περιβάλλον. Σπάει μία στεγανή σχέση που υπήρχε (σ.σ μετά τις ανθρώπινες παρεμβάσεις) μεταξύ ανθρώπου και φύσης, οι ιοί περνούν πλέον στον ανθρώπινο οργανισμό, που γίνεται περισσότερο ευπαθής….Υπάρχει ποσοτική αντιμετώπιση της φύσης και όχι με τις ποιότητές της, διαμορφώνει έτσι το πλαίσιο, που μας φέρνει αντιμέτωπους με την πανδημία. Γι’ αυτό και ως κοινωνία θα πρέπει «να βάλουμε μυαλό», για να αποφύγουμε στο μέλλον παρόμοιες πανδημίες. Να σταματήσει δηλαδή αυτή η σχέση που διαμορφώνουμε με την κοινωνία και τη φύση».

Σε σχέση με τις μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν για την αντιμετώπισή της, υπογράμμισε : «Ένα ζήτημα δημόσιας υγείας, ιατροποιήθηκε, αντιμετωπίστηκε δηλαδή ως ιατρικό πρόβλημα. Αυτό σήμαινε ότι περιορίστηκε στην ιατρική ή τη νοσηλευτική αντιμετώπιση. Όμως η αντιμετώπιση του ιού μπορεί να γίνει μόνο σε επίπεδο κοινότητας. Αυτό σημαίνει κοινωνικές υποδομές, συστήματα Α/θμιας Υγείας, σχολεία που λειτουργούν και γενικότερα μία κοινωνία που λειτουργεί. Βεβαίως αυτό έχει να κάνει με το πώς κατανέμονται οι πόροι, θα πρέπει δηλαδή να δεσμευτούν πόροι, να πάμε σε ένα σύστημα δημόσιας υγείας, να αφήσουμε τα ΣΔΙΤ και οτιδήποτε άλλο εμπορευματοποιεί την υγεία σαν κοινωνικό αγαθό. Προκρίθηκε η ιατροκεντρική αντιμετώπιση της πανδημίας  για να μην κατατεθεί το ζήτημα κατανομής των πόρων.

Για τα λοκντάουν σημείωσε : «Ο εγκλεισμός πρώτα απ’ όλα εργαλειοποιήθηκε και απαξιώθηκε ως μέσον. Είναι ένα πανάρχαιο μέσον, που είχαν πάντα οι κοινωνίες, για ν’ αντιμετωπίζουν τις πανδημίες. Η καραντίνα, για παράδειγμα, είναι από την εποχή της πανώλης. Αντιμετωπίζουμε την πανδημία ουσιαστικά με αρχαϊκά μέσα ή με δοκιμασμένα μέσα, όπως μάσκα, πλύσιμο χεριών, απομόνωση. Ο εγκλωβισμός ουσιαστικά συνέβαλε (σ.σ μιας και μεταδίδεται ο ιός με τα σταγονίδια σε κλειστούς χώρους) στη διάδοσή του. Ο εγκλεισμός στα σπίτια δημιούργησε με τη σειρά του άλλα προβλήματα. Ο τρόπος διαχείρισης της πανδημίας παρήγαγε νέες διακινδυνεύσεις. Και αυτές αφορούν τον κοινωνικό ψυχισμό, η υπονόμευσή του, η διάλυση των βιόκοσμων του σχολείου, της εργασίας . Επίσης κατά τη διάρκεια της πέρασαν αναθεωρήσεις των εργασιακών, που μας πάνε δεκαετίες πίσω. Έχουμε επομένως και δευτερογενείς διακινδυνεύσεις από μία ιατροκεντρική διαχείρισης της πανδημίας.
Σε σχέση με την τηλεκπαίδευση αλλά ευρύτερα της τηλεργασίας και των επιπτώσεών τους, τόνισε : «Η εκπαιδευτική διαδικασία είναι μία ζωντανή διεργασία, ένα σύστημα αλληλοεπίδρασης μεταξύ καθηγητών –φοιτητών-μαθητών και στο βαθμό πολύ περιορίζεται στην τηλεκπαίδευση φτωχαίνει. Από τη μία έχουμε την αποειδίκευση των καθηγητών, που γινόμαστε χειριστές ψηφιακών περιβαλλόντων και από την άλλη επιβάλλεται με αυτόν τον τρόπο μία παθητική σχέση των μαθητών-φοιτητών με τους εκπαιδευτικούς και τη διδασκαλία. Μάλιστα στην α’θμια και β’ θμια εκπαίδευση οι μαθητές παραιτούνται όχι μόνο από τη διάδραση, αλληλεπίδραση της μεταφοράς γνώσης με τον καθηγητή, αλλά παραιτούνται και από μία ενσώματι  βάση που έχει η εκπαίδευση. Η εκπαίδευση είναι και μία ενσώματι εμπειρία, με τους μαθητές να έρχονται σε επαφή τους άλλους μαθητές. Ένα μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας έχει και εξωλεκτικό χαρακτήρα, όχι απλά το πώς το λέει ο καθηγητής, αλλά και πώς κινείται, πώς αντιδρούν τα παιδιά. Περιορίζεται δηλαδή σε μία παθητική σχέση, που δεν θα είναι καθόλου θετικό για τα παιδιά. Η εκπληροφόρηση της εκπαίδευσης οδηγεί σε ένα φορμαλιστικό τρόπο σκέψης και υπάρχει ο κίνδυνος να δούμε τα παιδιά στις επόμενες γενιές σε μία μετα-ανθρώπινη κατάσταση. Που δεν θα ξέρεις, αν τα παιδιά θα είναι συνέχεια της ανθρώπινης φύσης ή συνέχεια της ψηφιακής φύσης, του ψηφιακού περιβάλλοντος. Μπορούσε το σχολείο να λειτουργήσει με π.χ λιγότερους μαθητές στις τάξεις, ενδεχομένως εκ περιτροπής και φυσικά πόρους και ανάλογη κατανομή». 

Σχετικά με την ανάδειξη των ορίων αλλά και των ανισοτήτων του καπιταλισμού, που αναδείχθηκαν ανάγλυφα την περίοδο της πανδημίας, υπογράμμισε : «Δεν έχω τα δεδομένα από την Ελλάδα. Αλλά από άλλες χώρες π.χ Βρετανία είναι προφανές ότι «χτύπησε» ανθρώπους από τα εργατικά-λαϊκά στρώματα. Η στεγαστική τους κατάσταση είναι κακή, η διατροφή τους είναι κακή κ.α. Εκτίθενται περισσότεροι και είναι πιο ευάλωτοι στην πανδημία. Η πανδημία θίγει παραπάνω τα λαϊκά στρώματα λόγω συνθηκών εργασίας και ζωής. Η πανδημία στο βαθμό που δεν αντιμετωπιστεί με μέσα δημόσιας υγείας, μένει η αγορά. Αυτή όμως λειτουργεί με καθαρά ταξικούς όρους. Δηλαδή όποιος δεν έχει να πληρώσει, πεθαίνει».

Σε σχέση με τα πρόσφατα φαινόμενα βίας και την υπερπροβολή τους (π.χ δολοφονίες γυναικών κ.α), σημείωσε : «Μια δευτερογενής διακινδύνευση που παρήγαγε ο συγκεκριμένος τρόπος διαχείρισης της πανδημίας έχει να κάνει με την αύξηση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας. Ωστόσο η γυναικοκτονία (χρησιμοποιώ τον όρο αυτό που αποδίδει καλύτερα το νόημα) έχει να κάνει με την πατριαρχική δομή των κοινωνιών. Απορρέει από τις άνισες σχέσεις που υπάρχουν στο φύλο. Το φύλο είναι ένα σύστημα άνισων σχέσεων, που έχει να κάνει με αποκλεισμούς, με περιθωριοποιήσεις κ.α, που αποκλείει τη γυναίκα από πόρους και μέσα. Η γυναικοκτονία, αν οριστεί με αυτόν τον τρόπο, παραπέμπει ακριβώς εκεί, στις άνισες έμφυλες ανθρώπινες σχέσεις. Και μία συνολική αντιμετώπιση ξεκινά από το να ορίσουμε τις δολοφονίες αυτές –δολοφονούνται εξαιτίας του φύλου τους- ως γυναικοκτονία, για να προκύψουν μετά οι νομικές, εγκληματολογικές, κοινωνιολογικές συνέπειες, που θα φτιάξουν ένα σύστημα, για να ελέγξουν την πατριαρχική βία».

Σε σχέση με τη λεγόμενη «βία και ανομία», που η κυβέρνηση προπαγανδίζει, νομοθετώντας μάλιστα και αστυνομία στα ΑΕΙ, τόνισε : «Προφανώς δημιουργούνται κάποιες καταστάσεις, που δίνουν την αίσθηση μίας ανομίας αλλά αυτές είναι πάντα διαχειρίσιμες στο πλαίσιο του πανεπιστημίου και η φυσικά η πανεπιστημιακή κοινότητα τις έχει καταγγείλει-απορρίψει. Επομένως δεν υπήρχε κανένας ιδιαίτερος λόγος να μπει η αστυνομία στα ΑΕΙ. Θα δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα. Το πανεπιστήμιο πρέπει να έχει μία ελευθερία. Και η ελευθερία αυτή δεν έχει να κάνει με την ανομία, όπως από κάποιους ορίζεται, αλλά με το ότι η διάδοση της γνώσης, των ιδεών, είναι συστατικό μέρος της επιστημονικής πρακτικής. Επομένως η διαδικασία αυτή θα πρέπει να είναι ελεύθερη από αστυνομικούς ή άλλους ελεγκτικούς μηχανισμούς, για να κινηθεί. Η κοινωνία θέλει ένα χώρο αναστοχασμού, ένα χώρο απόσυρσης από την καθημερινότητα, που δεν μπορούν όλοι οι άνθρωποι να σκεφτούν με όρους ησυχίας, με αναλυτικά εργαλεία, με όρους αφαίρεσης που απαιτεί η εκπαιδευτική διαδικασία».

Σε ερώτηση για την κατάργηση του μαθήματος της Κοινωνιολογία στη Β’θμια εκπαίδευση, σημείωσε : «Η Κοινωνιολογία είναι μία Επιστήμη, που προσφέρει τα αναλυτικά εργαλεία, για να μπορεί κανείς να αναστοχαστεί. Σε καμία περίπτωση δεν λειτουργεί ανταγωνιστικά προς άλλα μαθήματα. Το αναλυτικό πρόγραμμα θα πρέπει να προσφέρει τα εργαλεία σκέψης, για να μπορούν οι μαθητές/τριες να αναστοχαστούν πάνω στις κοινωνικές συνθήκες. Η Κοινωνιολογία δεν είναι μία ανατρεπτική Επιστήμη, είναι η κατ’ εξοχήν Επιστήμη της αστικής κοινωνίας. Δημιουργήθηκε στη νεωτερική εποχή, κυρίως μετά τη Γαλλική Επανάσταση και την κατάληψη της εξουσίας από την αστική τάξη. Είναι μία Επιστήμη αυτογνωσίας της ίδιας της αστικής τάξης, του πεπερασμένου της και των δυνατοτήτων της».

Σε σχέση με τις δυνατότητες για κοινωνική διέξοδο που υπάρχει, τόνισε : «Αφορά πρώτιστα τη συλλογική δράση. Θα πρέπει να διαμορφωθούν οι όροι – σε επίπεδο αντικειμενικής πραγματικότητας υπάρχουν αυτοί οι όροι- το σύστημα (σ.σ που ζούμε) λειτουργεί σε βάρος της κοινωνίας. Η πανδημία δεν είναι έξω από αυτό το σχήμα ερμηνείας. Η πανδημία είναι δημιούργημα αυτού του τρόπου κοινωνικής οργάνωσης π.χ των φυσικών πόρων. Η εργαλειακή αντιμετώπιση της φύσης, όπου σε τελική ανάλυση υποκείμενο είναι το κεφάλαιο, αυτό που είναι συμφέρον για το κεφάλαιο προβάλλεται ως συμφέρον ολόκληρης της κοινωνίας. Φτάσαμε σήμερα στο σημείο που και η φύση έχει καταπονηθεί και ο ανθρώπινος ψυχισμός επίσης. Έχουμε την πανδημία, αλλά και τους πρωτογενής κινδύνους που παράγει αυτός ο τρόπος κοινωνικής οργάνωσης, όπως είναι η μαζική ανεργία, η εξαθλίωση, η φτώχεια, η καταπόνηση της ψυχικής υγείας. Πάνω σ’ αυτά να αναστοχαστούμε και να διαμορφώσουμε του όρους. Αντικειμενικά οι κοινωνίες έχουν αυτές τις δυνατότητες. Μένει εδώ το υποκειμενικό στοιχείο, το πολιτικό στοιχείο ν’ αφουγκραστεί και να δημιουργήσει τους όρους, για να βγούμε απ’ αυτό το αδιέξοδο, τους όρους υπέρβασης σε μία άλλη κοινωνία, πιο ανθρώπινη, με άλλη σχέση με τη φύση, άλλη σχέση με τους ανθρώπους».


Σύνδεση Συνδρομητή

Καλώς Ήρθατε! Συνδεθείτε στο λογαριασμό σας

Να με θυμάσε Ξεχάσατε τον κωδικό σας;

Δεν είστε συνδρομητής; Αίτηση Εγγραφής

Ξεχάσατε τον κωδικό σας

Αίτημα Εγγραφής