Πέρασαν 200 χρόνια από τότε που οι πρόγονοί μας επαναστάτησαν ενάντια στους κατακτητές Τούρκους, γεγονός που είχε σαν αποτέλεσμα να ζούμε και να κυκλοφορούμε σήμερα ελεύθεροι.

Η στήλη αυτή είναι ένας φόρος τιμής  σε όλους αυτούς τους Ήρωες που πρωτοστάτησαν στον Αγώνα, για να τους θυμόμαστε και να τους έχουμε πάντοτε ζωντανούς στη μνήμη μας.

Κοτζαερίδης Γεώργιος

ΔΡΑΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Γεννήθηκε στο Σούλι το 1788. Ήταν μεγάλος οπλαρχηγός και πρωταγωνίστησε σε πολλές μάχες για την απελευθέρωση του Σουλίου. Το 1807 ο Δράκος, κυνηγημένος από τον Αλή Πασά, κατέφυγε στα Επτάνησα, όπου υπηρέτησε στο γαλλικό στρατό με διοικητή τον Μινώ. Επέστρεψε στο Σούλι  το 1820 αλλά υποχρεώθηκε  να ξαναφύγει μετά την συνθηκολόγηση με τον Χουρσίτ

Όταν οι Τουρκαλβανοί  με έξι χιλιάδες στρατό πολιορκούσαν το Σούλι, για να  αναγκάσουν τους Σουλιώτες να παραδοθούν  ο Δράκος μόνο με δεκαοκτώ  άνδρες  τους απέκρουσε  μέχρι να έρθουν ενισχύσεις με τον Νότη Μπότσαρη.

Πήρε μέρος στην μάχη των Πέντε Πηγαδιών στις 15 Σεπτεμβρίου του 1821, στην μάχη της Πανάσσαρης το 1824, στους Κολοβάτες το 1825, στην εκστρατεία του Καραϊσκάκη στην Στερεά Ελλάδα, στην πολιορκία των Σαλώνων και στο Δίστομο εναντίον του πασά της Καρύστου, όπου με 200 άνδρες  τους κατατρόπωσε και τους έτρεψε σε φυγή.

Δυστυχώς ο Δράκος σε μία συμπλοκή με τους Τούρκους του Κιουταχή  τραυματίστηκε και αιχμαλωτίστηκε.   Στον δρόμο  της μεταφοράς του στην Εύβοια,  το 1827, οι Τούρκοι τον σκότωσαν και ανέφεραν ψευδώς ότι αυτοκτόνησε.

 Η χήρα του Σουσάνα και τα ορφανά τέκνα του εγκαταστάθηκαν το 1829 στη Ναύπακτο, μαζί με τις οικογένειες των Αθανασίου, Γεωργίου (χιλίαρχου και πρωτοξάδελφου του Στρατηγού) και Νικολάου Δράκου.

ΓΟΥΣΗΣ ΛΑΜΠΡΟΣ

Γεννήθηκε το 1775 στο Σούλι και ήταν ξακουστός οπλαρχηγός των Σουλιωτών, γνωστότερος με το παρατσούκλι Ρεγγίνας. Μετά άλωση του Σουλίου πήγε στην  Κέρκυρα όπου και υπηρέτησε  αρχικά στα Γαλλικά τάγματα και στη συνέχεια υπηρέτησε στα τάγματα του Βασιλέως της Νάπολης,  και από εκεί πήρε το  παρωνύμιο «Ρεγγίνας».

Μετά τον θάνατο του Αλή Πασά  συγκρότησε ιδιαίτερο σώμα από Σουλιώτες και αγωνίσθηκε για την απελευθέρωση της Στερεάς Ελλάδας. Μετά τη πτώση του Μεσολογγίου πήγε  στην Αττική, λαμβάνοντας μέρος σε πολλές μάχες και ειδικότερα στη πολιορκία της Αθήνας, κατά την διάρκεια της οποίας  τραυματίστηκε  κατ΄ επανάληψη.

Μετά την απελευθέρωση  πήρε τον βαθμό του ταξίαρχου και με τον ερχομό του Βασιλέως Όθωνα αμείφθηκε με το χαλκό αριστείο του αγώνος και λογίσθηκε υπολοχαγός. Πέθανε το 1871.

ΖΕΡΒΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

Γεννήθηκε το 1800 στο Σούλι και έγινε ένας από τους ηγέτες των Σουλιωτών στον αγώνα τους εναντίον του Αλή Πασά. Συμμετείχε στην μάχη του Ανάλατου και τον Μάρτιο του 1828  μαζί με τον Τσέλιο Δήμο  απελευθέρωσαν το Μενίδι .

Το 1836 συμμετείχε  στην αντάρτικη εξέγερση στην Ακαρνανία  και το 1854 παραιτήθηκε από την θέση του σαν αρχιστράτηγος του  Ελληνικού Στρατού  και πήρε μέρος στην αποτυχημένη Επανάσταση της Ηπείρου που είχε σκοπό την ένωσή  της με την Ελλάδα.

Πέθανε στο Αγρίνιο το 1869.

ΒΛΑΧΑΒΑΣ ΘΥΜΙΟΣ

Γεννήθηκε το 1760 στο χωριό Ασπροκκλησιά της Καλαμπάκς και ήταν γιός του  Ανανάσιου Βλαχάβα. Ενώ είχε χειροτονηθεί ιερέας, όταν πάθανε ο πατέρας του, ανέλαβε το αρματολίκι του  και ανέπτυξε αξιόλογες δραστηριότητες. Κατάφερε να ενώσει όλους τους αρματολούς της Στερεάς Ελλάδας, και με την βοήθεια των Ρώσων  ενισχύθηκε και από τα Επτάνησα.

Όταν ο Αλή Πασάς  κυρίευσε το 1803 το Σούλι, προσπάθησε να καθυποτάξει όλους τους αρματολούς. Τότε ο Βλαχάβας  οργάνωσε μια συνέλευση στο Καρπενήσι,όλων των αρματολών,  με σκοπό  να οργανωθούν και να εναντιωθούν κατά των σχεδίων του Αλή πασά. Με την έναρξη του Ρωσοτουρκικού πολέμου  το 1806, ξεκίνησε και ο Βλαχάβας τους αγώνες του εναντίον των Τούρκων, οι οποίοι με ισχυρές δυνάμεις τον καταδίωξαν και τον ανάγκασαν μαζί με τον Νικοτσάρα, τον Σταθά κ.α να καταφύγουν στην Σκιάθο, όπου κατασκεύασαν πειρατικό στόλο από 70 πλοία που επιτίθονταν στα τούρκικα πλοία.

Το 1808 σε συνεννόηση με τον ηγεμόνα της Σερβίας Καραγιώργη και με υποκίνηση των Ρώσων  συγκάλεσε ξανά συνέλευση των αρματολών και εκλέχθηκε αρχηγός τους.

Με την βοήθεια των δυσαρεστημένων Τούρκων της Λάρισας και των Τρικάλων, που καταπιέζονταν από τους Αλβανούς του Αλή Πασά, σχεδίασε επανάσταση της Στερεάς Ελλάδας και σαν ημέρα έναρξης ορίστηκε η 29η του 1808.

Τοποθέτησε τον αρματολό του Μετσόβου Ντεληγιάννη και τον Ευθύμιο Στουρνάρη στα στενά  Μετσόβου και Καλλαρυτών για να εμποδίσουν κάθοδο των Τουρκαλβανών και οχύρωσε το μοναστήρι στα Μετέωρα.

Δυστυχώς όμως τα σχέδια του προδόθηκαν από τον Ντεληγιάννη και ο Αλή πασάς, όταν έμαθε το σχέδιο, έστειλε αμέσως το γιο του, Μουχτάρ, να επιτεθεί  στα αδέλφια του Βλαχάβα Θεόδωρο και Δημήτριο στο Καστράκι, κοντά στα Μετέωρα, καθώς και στη γέφυρα Μπαμπά. Στην μάχη  που επακολούθησε σκοτώθηκαν τα αδέλφια του Βλαχάβα  με όλους τους άνδρες τους.

 Ο ίδιος ο Βλαχάβας έφθασε στο σημείο της μάχης  με 500 άνδρες, όταν όλα είχαν τελειώσει και αναγκάστηκε να γυρίσει στον Όλυμπο και από εκεί στην Σκόπελο όπου κατασκεύασε πάλι τον πειρατικό στόλο.

Ο σουλτάνος υποσχέθηκε αμνηστία στους αρματολούς και αυτοί επέστρεψαν στις θέσεις τους. Έτσι  άδοξα έληξε η πρώτη προσπάθειας εξέγερσης των σκλαβωμένων Ελλήνων. Ο Αλή πασάς όμως δεν ξέχασε τον Βλαχάβα  και με δόλιο τρόπο τους έστειλαν μια ψεύτικη επιστολή στην οποία οι Λαζαίοι δήθεν τον προσκαλούσαν για συνάντηση, στην οποία πήγε ανύποπτος ο Βλαχάβας και συνελήφθη από τους Τούρκους, που τον έστειλαν πεσκέσι στα Γιάννινα.

Βασανίστηκε σκληρά  και απάνθρωπα από τους δημίους του Αλή που του έσπασαν τα κόκαλα και τον κομμάτιασαν στα τέσσερα.  Κάθε κομμάτι του ήρωα το κρέμασαν σε τέσσερα σημεία των Ιωαννίνων  για να τρομοκρατήσουν τους  κατοίκους της πόλης.

Ο Παναγιώτης Σούτσος, στο έργο του Ευθύμιος Βλαχάβας εξυμνεί την ζωή και το ηρωικό τέλος του ήρωα.

ΝΙΚΟΤΣΑΡΑΣ ή ΤΣΑΡΑΣ ΝΙΚΟΣ

Υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους οπλαρχηγούς του Ολύμπου.

Γεννήθηκε το 1774 στο χωριό Γιαννωτά, στις πλαγιές του Ολύμπου και πατέρας του ήταν ο κλεφταρματολός Πάνος Τσάρας. Μετά τη δολοφονία του πατέρα του,  σε ηλικία 18 χρονών κατέφυγε  μαζί με τον αδελφό του Κώστα  στους φίλους τους Λαζαίους  και με τη βοήθεια τους έγινε αρχηγός του αρματολικιού στο Βλαχολίβαδο.

Ήταν ξακουστός για τη φιλοτιμία του, την αφιλοχρηματία του,  τα  πλούσια σωματικά του χαρίσματα και τα ηγετικά του προσόντα.

Κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πολέμου τη περίοδο 1792 με 1794,  ξεσήκωσε τους κλέφτες εναντίον των πασάδων της Μακεδονίας.  Ο  ιστορικός Κασομούλης αναφέρει ότι ο Νικοτσάρας είχε έρθει σε συνεννόηση  με τον Έλληνα ναύαρχο του ρωσικού ναυτικού, Λάμπρο Κατσώνη, για παράλληλα χτυπήματα από στεριά και θάλασσα στην ευρύτερη περιοχή του Ολύμπου και της Μακεδονίας, εναντίον των Οθωμανών.

Όταν οι Ρώσοι με τους Οθωμανούς έκλεισαν ειρήνη, ο Αλή πασάς κατεδίωξε τους κλέφτες που συνεργάστηκαν μαζί τους και  ο Νικοτσάρας με τους συνεργάτες του, τους Λαζαίους, τον Βέργο και τον Χαρίση, κατέφυγε στις Σποράδες και έκανε πειρατικές επιδρομές στα παράλια για να αποδυναμώσει τον Αλή πασά, που πολεμούσε ήδη σε άλλο μέτωπο.

Ο Νικοτσάρας παρέμεινε πειρατής μέχρι το 1801  και ο Αλή πασάς του ξανάδωσε το αρματολίκι στο Βλαχολίβαδο, αλλά οι καλές τους σχέσεις  δεν κράτησαν πολύ και οδηγήθηκαν πάλι σε ρήξη. Το 1804 έλαβε μέρος στην Επανάσταση της Σερβίας με δύναμη 550 ανδρών και το ίδιο έτος δολοφόνησε έναν αξιωματούχο του πασά, συνεχίζοντας  να παρενοχλεί τους προύχοντες και τους Οθωμανούς του Ολύμπου.

 Όταν όλη η περιοχή, Έλληνες κλέφτες πρώην εχθροί του πατέρα του μαζί με τους Τούρκους και τους κοτζαμπάσηδες, εναντιώθηκε στον Νικοτσάρα και τον επικήρυξαν εκείνος κατέφυγε στην Ύδρα, όπου ο Λάζαρος Κουντουριώτης, του απένειμε την υπηκοότητα της νεοϊδρυθείσας, Ιονίου Πολιτείας.

Τον Ιούνιο του 1807, και ενώ είχε ξεσπάσει ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος, ο Ρώσος ναύαρχος Δημήτριος Σινιάβιν τον κάλεσε στην Τένεδο και του πρότεινε συνεργασία κατά των Τούρκων.

Νίκησε τους Οθωμανούς  σε δύο μάχες στο Άνω Νευροκόπι και στο Μελένικο της βορειοανατολικής Μακεδονίας αλλά στην συνέχεια κινήθηκε με 8000 εναντίον του ο Ισμαήλ πασάς των Σερρών  και τον ανάγκασε σε υποχώρηση.

Την δύναμη του Νικοτσάρα την αποτελούσαν 400 Έλληνες από τον όλυμπο και την περιοχή του Στρυμόνα, καθώς  και 120 Αλβανοί οι οποίοι παραδόθηκαν και τον άφησαν μόνο του.

Επιχείρησε έξοδο με πολλές απώλειες και κατέφυγαν πρώτα στο Άγιο Όρος  στην Μονή Εσφιγμένου, και μετέπειτα στον Όλυμπο.

 Συνεχίζοντας την δράση του, έγινε υπαρχηγός στον πειρατικό στόλο του Σταθά  νικώντας τον Οθωμανικό στόλο στη στα παράλια της Μακεδονίας και την Εύβοια.

Στις 10 Ιουλίου  του 1807 πυροβολήθηκε από τους  Τουρκαλβανούς κοντά στην παραλία Λιτοχώρου και πέθανε στο καράβι του.

Ενταφιάστηκε στην Σκιάθο κοντά στην Μονή της Ευαγγελίστριας, όπου υπάρχει το ονομαζόμενο Ρέμα του Νικοτσάρα.

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης είχε πει κάποτε για τον Νικοτσάρα ότι : "Η προσφορά του στον αγώνα μας, θα ήταν μεγάλη εάν ζούσε τώρα"

Ο Κασομούλης διηγείται ότι ακόμα και τις τελευταίες του ώρες τις πέρασε ατάραχος και ψύχραιμος όπως ήταν σε όλη του τη ζωή: "...επιτυχόντες να τον πληγώσουν καίρια εις το υπογάστριον..επεστρέψας αταράχως εις το πλοιάριον του μετά μιας ώραν ξεψύχησε."

Ο Παλαμάς είχε πεί ότι ο Καραϊσκάκης ήταν ο Αχιλλέας της Ρωμιοσύνης και ο Νικοτσάρας της υπόδουλης Ρωμιοσύνης..

Το δημοτικό μας τραγούδι κατέγραψε την ηρωική έξοδο του Νικοτσάρα στο Πράβι:

"Ο Νικοτσάρας πολεμά με τρία βιλαέτια, τη Ζίχνα και το Χάντακα,

  το έρημο το Πράβι

Τρεις μέρες κάμει πόλεμο, τρεις μέρες και τρεις νύχτες.

Χιόν'έτρωγαν, χιόν'έπιναν, και τη φωτιά βαστούσαν.

Τα παλικάρια φώναξε στις τέσσερις ο Νίκος

-Ακούστε, παλικάρια μου, ολίγα και αντρειωμένα,

σίδερο βάλτε στην καρδία και χάλκωμα στα στήθη.

Αύριο πόλεμο κακόν έχομεν με τους Τούρκους.

Αύριο να πατήσουμε, να πάρουμε το Πράβι.

Το δρόμο πήραν σύνταχα κι έφθασαν στο γιοφύρι.

Ο Νίκος με το δαμασκί τον άλυσο του κόφτει.

Φεύγουν οι Τουρκοι σαν τραγιά, πίσω το Πράβι αφήνουν."