Πέρασαν 200 χρόνια από τότε που οι πρόγονοί μας επαναστάτησαν ενάντια στους κατακτητές Τούρκους, γεγονός που είχε σαν αποτέλεσμα να ζούμε και να κυκλοφορούμε σήμερα ελεύθεροι.

Η στήλη αυτή είναι ένας φόρος τιμής  σε όλους αυτούς τους Ήρωες, που πρωτοστάτησαν στον Αγώνα, για να τους θυμόμαστε και να τους έχουμε πάντοτε ζωντανούς στη μνήμη μας.

Κοτζαερίδης Γεώργιος

ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΙ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

ΜΠΙΝΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

Υπήρξε σπουδαίος οπλαρχηγός της Επανάστασης  1821. Κατάγονταν από την μεγάλη οικογένεια των Μπιναίων της Αλμωπίας, όπου γεννήθηκε το 1785. Κατ΄ άλλους γεννήθηκε στον Κορινό Πιερίας όπου, για λόγους ασφαλείας, είχε καταφύγει η οικογένεια του.  Έδρασε μαζί με τον Αναστάσιο Καρατάσο στις κλέφτικες ομάδες του Βερμίου και των Πιερίων και το 1822 συμμετείχε στις επιχειρήσεις της Νάουσας.

Μετά την  καταστροφή της  πόλης από τους Οθωμανούς μετέβη στη Σκόπελο. Καθ΄όλη τη διάρκεια του αγώνα  πολέμησε με τους Αναστάσιο Καρατάσο, Αγγελή Γάτσο, Μήτρο Λιακόπουλο, Γεώργιο Βελέντζα και Αποστολάρα Βασιλείου σε επιχειρήσεις στην Πελοπόννησο, την Εύβοια, το Τρίκερι κ.α.

Το 1829 συμμετείχε στην προσπάθεια αναζωπύρωσης της επανάστασης στην Κεντρική Μακεδονία  και μετά την αποτυχία της αναγκάστηκε να διαφύγει μαζί με την οικογένειά του στη Σκόπελο.

Μετά την ίδρυση του Ελληνικού κράτους εγκαταστάθηκε  το 1835 στον οικισμό των προσφύγων Μακεδόνων, στη Νέα Πέλλα Αταλάντης, όπου και πέθανε το 1861.

Προηγουμένως είχε τιμηθεί για την προσφορά του στον αγώνα με τον βαθμό του στρατηγού.  Είχε δέκα παιδιά, οκτώ γιούς και δυο θυγατέρες.

ΝΑΟΥΜ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

Ο Ναούμ Παναγιώτης ήταν αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και είχε γεννηθεί την δεκαετία του  1780 στην Έδεσσα.

Το 1820 και ενώ βρισκόταν στην Βεσσαραβία μυήθηκε στην Φιλική Εταιρεία και στην συνέχεια επέστρεψε στην Έδεσσα  για να οργανώσει τον Αγώνα  στην όμορφη αυτή πόλη της Μακεδονίας.

Όταν ξέσπασε η Επανάσταση ο Ναούμ συμμετείχε στις  πολεμικές επιχειρήσεις του Βερμίου και της Νάουσας και μετά την καταστολή τους και την καταστροφή της πόλης έφυγε στην Νότιο Ελλάδα, όπου συνέχισε την πολεμική του δράση.

Εκπροσώπησε τους Μακεδόνες στις Εθνοσυνελεύσεις της Ερμιόνης (Γ΄ Εθνοσυνέλευση), της Τροιζήνας (Γ΄ Εθνοσυνέλευση), του Άργους (Δ΄ Εθνοσυνέλευση) και του Ναυπλίου (Ε΄ Εθνοσυνέλευση) ως πληρεξούσιος Εδέσσης και Μακεδονίας. Με τον ερχομό του Όθωνα διετέλεσε για αρκετό χρονικό διάστημα υπασπιστής του. Μετά την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους, παρέμεινε στα ελεύθερα εδάφη, και συμμετείχε στα κοινά  προσπαθώντας να βοηθήσει  τους Μακεδόνες πρόσφυγες.

Το 1839 μαζί με τους Αναστάσιο Πολυζωίδη, Θεοφάνη Σιατιστέα και Γεώργιο Χρυσίδη συνέστησαν την "επί του συνοικισμού τών Μακεδόνων Επιτροπή" με σκοπό  να υποστηρίξουν τους Μακεδόνες πρόσφυγες  που είχαν εγκατασταθεί στην Νέα Πέλλα Αταλάντης.

ΛΑΣΣΑΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Κατάγονταν από την Κοζάνη, όπου γεννήθηκε το 1793. Ήταν γιός ενός πλούσιου Κοζανίτη εμπόρου ο οποίος σκοτώθηκε κατά την διάρκεια ενός ταξιδιού του στην  Βιέννη, και τον άφησε ορφανό σε μικρή ηλικία.

Τα πρώτα του γράμματα τα έμαθε στην Κοζάνη  και σε ηλικία 20 ετών, πήγε στην Βουδαπέστη  όπου  για μικρό χρονικό διάστημα εργάστηκε στις επιχειρήσεις του συμπατριώτη του Νικολάου Τακιατζή. Το 1813  πήγε στην  Λειψία της Γερμανίας, όπου φοίτησε  στη Φιλοσοφική Σχολή του πανεπιστημίου της πόλης και μετά το τέλος των σπουδών του επισκέφθηκε  διάφορες ρωσικές πόλεις και τη Μόσχα όπου το 1818 μυήθηκε  στη Φιλική Εταιρεία.

Πρόσφερε με ενθουσιασμό πολύτιμες υπηρεσίες, περιηγούμενος ρωσικές και βαλκανικές πόλεις, γνωρίζοντας  διακεκριμένα στελέχη της πατριωτικής εκείνης οργάνωσης. Τον ίδιο χρόνο εγκαταστάθηκε στην Οδησσό, όπου δίδασκε  στην εμπορική σχολή της Ελληνικής κοινότητας της πόλης και  ανέπτυξε σπουδαία  έντονη πνευματική δραστηριότητα. 

Το 1820  ήρθε σε επαφή με τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, ο οποίος τον διόρισε γραμματέα και υπασπιστή του. Αφού πέρασαν και οι δύο στο Ισμαΐλ της Βεσσαραβίας, κατέστρωσαν, από κοινού με άλλα στελέχη της Φιλικής, το σχέδιο της επανάστασης.

 Ο Λασσάνης ανέλαβε να εξασφαλίσει την υποστήριξη του ηγεμόνα της Μολδαβίας Μιχαήλ Σούτσου, καθώς επίσης και να συντονίσει τις ενέργειες των  Γεωργάκη Ολύμπιου,  Ιωάννη Φαρμάκη, Χριστόφορου Περραιβού, Σάββα Καμινάρη κλπ.

Ο Λασσάνης οργάνωσε τα «καπετανάτα» και συνέταξε τους στρατιωτικούς κανονισμούς των απελευθερωτικών σωμάτων, καθώς επίσης και την περίφημη προκήρυξη που απεύθυνε ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, όταν πέρασε τον Προύθο, κηρύσσοντας την επανάσταση.

 Έγινε υπασπιστής του ελληνικού στρατού, και αργότερα με την  έκρηξη της επανάστασης πολέμησε σαν  χιλίαρχος του Ιερού Λόχου. Συνελήφθη και φυλακίσθηκε μαζί με τον Αλέξανδρο Υψηλάντη από τους Αυστριακούς στις φυλακές του Mangatz,  και αποφυλακίστηκαν το  1827  μετά από μεσολάβηση του Τσάρου Νικολάου.

 Έμεινε για λίγο κοντά στον Υψηλάντη προσφέροντάς του ιατρικές φροντίδες, διότι ήταν άρρωστος και κατόπιν πήγε στην Ελλάδα κοντά  στον Δημήτριο Υψηλάντη,  όπου  έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις της Στερεάς Ελλάδας.

Μετά την ίδρυση του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους  διορίστηκε γενικός επιθεωρητής του στρατού της ανατολικής Ελλάδας, ενώ  από το 1837  διετέλεσε υπουργός των οικονομικών. Σπουδαίο ήταν το συγγραφικό του έργο  που περιελάμβανε  σχολικά εγχειρίδια, θεατρικά έργα, ποιήματα αλλά και ιστορικά κείμενα και πολιτικά δοκίμια καθώς και διάφορες μεταφράσεις.

Πέθανε  στην Αθήνα  στις 7 Ιουλίου του  1870 σε ηλικία 77 ετών.

ΦΑΡΜΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

Υπήρξε  μέλος της Φιλικής Εταιρείας και οπλαρχηγός του 1821. Γεννήθηκε το 1750 στο χωριό Μπλάτσι-σημερινή Βλάστη του νομού Κοζάνης όπου ήταν το αρματολίκι της οικογένειάς  του και ο ίδιος ήταν πλούσιος κτηνοτρόφος.

Μέσα του όμως υπήρξε η επιθυμία να αγωνιστεί για την απελευθέρωση της πατρίδας του, και κατέφυγε στον Όλυμπο επικεφαλής μιας ομάδας κλεφτών.

Το 1795, συνεργάστηκε με τον Θεσσαλό αρματολό επαναστάτη Ευθύμιο Βλαχάβα και το 1799, πήγε  στα Επτάνησα όπου συνάντησε και συνεργάστηκε με τον Καποδίστρια και τους Ρώσους και αγωνίστηκε μαζί τους εναντίον των Γάλλων και του Αλή πασά.  Λίγα χρόνια αργότερα το 1807, συμμετείχε στην συνέλευση των οπλαρχηγών, κλεφτών και αρματολών στη Λευκάδα που διοργάνωσε ο Καποδίστριας.

Το 1816 πήγε στην Πετρούπολη και το 1817 στην Οδησσό, όπου μυήθηκε από τον Εμμανουήλ Ξάνθο στην Φιλική Εταιρεία. Περιόδεψε σε πολλές περιοχές της Ελλάδας  ενημερώνοντας τους κατοίκους για τον Αγώνα Απελευθέρωσης της Ελλάδας από τον Οθωμανικό ζυγό.

Στην συνέχεια έλαβε μέρος σε διάφορες μάχες στην Μολδαβία μαζί με τον Γιωργάκη Ολύμπιο. Μετά την ήττα των Ελλήνων στο Δραγατσάνι, μαζί με τον Γιωργάκη Ολύμπιο και 350 πολεμιστές υποχώρησαν στην μονή του Σέκου όπου για 13 μέρες  πολεμούσαν τους Τούρκους, περιμένοντας να έρθει κάποια βοήθεια. Η λαϊκή μούσα αναφέρει….

Και ο Φαρμάκης φώναξεν από το μοναστήρι:

                 Αφήστε τα τουφέκια σας,

       σύρετε τα σπαθιά σας, γιουρούσι απάνω κάμετε,

                 στον Άη Λιάν εβγήτε.

                 Οι Τούρκοι το εχάρηκαν, τρέχουν στο μοναστήρι.

                  Τότ’ ο Φαρμάκης, ζωντανός, φώναξ’ από του Σέκου:

                     Που είσαι, Γιώργο μ’, αδερφέ και πρώτε καπετάνιε;

                  Τουρκιά πολλή μας πλάκωσε και θέλει να μας φάει.

                  Ρίχνει τα τόπια σα βροχή, τα βόλια σα χαλάζι.

                  Ο Γιώργης τότ’ είχε χαθεί, και πλέον δεν τον είδαν

                  Ο Γιώργης είχε σκοτωθεί, τα βόλια δεν τ’ ακούει».

Η βοήθεια όμως που περίμεναν δεν ήρθε ποτέ και ο Ολύμπιος ανατινάχτηκε στον αέρα πυροδοτώντας την μπαρουταποθήκη της μονής, ενώ ο Φαρμάκης, μετά από σκληρές μάχες, αφού έλαβε εγγυήσεις για την ζωή του και διαβεβαιώσεις για αμνηστία από τον σουλτάνο, μετά την διαμεσολάβηση  του Αυστριακού διπλωμάτη Βόλφ, παραδόθηκε στον επικεφαλής των Τούρκων Σελήχ πασά.

Ήταν Σεπτέμβριος του 1821. Τριάντα τρείς  από τους στρατιώτες του Φαρμάκη δεν πίστεψαν τις υποσχέσεις του πασά  και εγκαταλείποντας το βράδυ την μονή, σώθηκαν αφού κατέφυγαν  μέσα στο δάσος. Πράγματι ο Σελήχ πασάς  δεν τήρησε την συμφωνία και αφού έσφαξε τους συντρόφους του Φαρμάκη, τον οδήγησαν  πρώτα στο Ιάσιο και κατόπιν στην Σιλίστρια, όπου αποκεφαλίστηκαν οι αξιωματικοί.

Ο  ίδιος μεταφέρθηκε   στην Κωνσταντινούπολη και μετά από πολλά βασανιστήρια θανατώθηκε με αποκεφαλισμό.

ΚΑΣΟΜΟΥΛΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

Κατάγονταν από την  Σιάτιστα και  μυήθηκε στην Φιλική Εταιρεία  όπου βοήθησε στην οργάνωση του Απελευθερωτικού Αγώνα.  Μαζί με τους γιούς του Γεώργιο, Δημήτριο, Ιωάννη και Νικόλαο υπήρξε ένας από τους πρωτεργάτες  του Μακεδονικού επαναστατικού κινήματος και αγωνίστηκε σε πολλές μάχες, μεταξύ αυτών της Γάστρας και της Μονής Δοβρά Βέροιας.

Πολέμησε στο πλευρό του Καρατάσου  στην πολιορκία της Νάουσας από τους Τούρκους, όπου και σκοτώθηκε μετά από ηρωική αντίσταση. Οι Τούρκοι λεηλάτησαν την περιουσία του στην Σιάτιστα,  αιχμαλώτισαν την γυναίκα του και τις δυο κόρες του και τις πούλησαν στα σκλαβοπάζαρα.

Ευτυχώς  ευρέθησαν το 1829 και  απελευθερώθηκαν αφού εξαγοράστηκαν από τους συγγενείς τους. Ο γιός του Γεώργιος πήρε μαζί του μέρος σε πολλές πολεμικές επιχειρήσεις και την εποχή της αντιβασιλείας του Όθωνα διορίστηκε σαν αξιωματικός στην βασιλική υπηρεσία. Δολοφονήθηκε το 1838.

Ο άλλος γιός του ο Δημήτριος σκοτώθηκε στην Έξοδο του Μεσολογγίου και ο τελευταίος γιός του ο Ιωάννης, πολέμησε στο πλευρό του στην πολιορκία της Νάουσας, όπου αιχμαλωτίστηκε  από τους Τούρκους.

Διέφυγε στην Σερβία και όταν επέστρεψε στην Ελλάδα αγωνίστηκε σαν υπαξιωματικός, κάτω από τις διαταγές του Αθανάσιου Βαλτινού, κυρίως σε επιχειρήσεις στην Εύβοια.