Τηλεφωνική συνέντευξη στο ΡΑΔΙΟ ΑΙΧΜΗ-102,8 και στην εκπομπή «Λόγια σταράτα» με το δημοσιογράφο Αλέκο Χατζηκώστα, έδωσε ο ιστορικός και συγγραφέας Μενέλαος Χαραλαμπιδης, την Παρασκευή 1/10.
Με αφορμή τον τρόπο εορτασμού των 80 χρόνων από τη δημιουργία του ΕΑΜ, υπογράμμισε : «Δεν είχαμε ποτέ κάτι ιδιαίτερο με αφορμή τη επέτειο ίδρυσης του ΕΑΜ. Είναι γενικά μια σειρά επετείων που συνδέονται με Ελληνικό Αντιστασιακό Κίνημα που για πολιτικούς λόγους δεν καθιερώθηκαν ποτέ να γιορτάζονται. Η Ελληνική Αντίσταση που ήταν μάλιστα από τις μεγαλύτερες στην κατεχόμενη Ευρώπη».
Σχετικά με το «τι κρατάμε 80 χρόνια μετά από τη εποποιία του ΕΑΜ» για το σήμερα, απάντησε: «Το πρώτο που κρατάμε είναι το πώς κατάφερε ένα διαλυμένο από τη Μεταξική Δικτατορία κόμμα- το ΚΚΕ-να δημιουργήσει με τη βοήθεια τριών άλλων μικρών κομμάτων να δημιουργήσουν το μεγαλύτερο πολιτικό κίνημα στη σύγχρονη πολιτική ιστορία, γιατί τέτοιο ήταν το ΕΑΜ πέρα από αντιστασιακή οργάνωση. Εδώ είναι ενδιαφέρον να δει κανείς πέρα από τις αντιστασιακές ενέργειες, τις πολιτικές διεργασίες που έγιναν για να μπορέσει να συγκροτηθεί αυτή η οργάνωση. Το δεύτερο που κρατάμε είναι το τεράστιο κεφάλαιο που προσέφερε το ΕΑΜ στην ελληνική ιστορία, το οποίο δεν αξιοποιήσαμε για πολιτικούς λόγους, όπως το αξιοποίησαν οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες τιμώντας την αντίστασή τους στα μεταπολεμικά χρόνια. Ένα τρίτο είναι ότι μέσα από το ΕΑΜ η ελληνική αριστερά «νομιμοποιήθηκε» και σαν πολιτική δύναμη στο κεντρικό πολιτικό σκηνικό. Μέχρι τότε η ελληνική αριστερά- κυρίως το ΚΚΕ- ήταν ουσιαστικά στην παρανομία. Μία «περιθωριακή και σε μεγάλο βαθμό αντεθνική και εγκληματική οργάνωση» όπως παρουσιαζόταν από τη προπαγάνδα , κυρίως της Μεταξική και όχι μόνο, ξαφνικά βρίσκεται στο κέντρο της πολιτικής ζωής και εκεί εδραιώνεται γενικότερα η παρουσία της ελληνικής αριστεράς. Είναι κάτι το ΕΑΜ που διαμορφώνει τη φυσιογνωμία και την κουλτούρα της ελληνικής αριστεράς, από εκεί πηγάζει και το λεγόμενο ηθικό πλεονέκτημα της. Η απήχηση του ΕΑΜ διαμορφώνει και τις πολιτικές ισορροπίες και έξω από το πλαίσιο της αριστεράς».
Σχετικά με τη προσφορά- επιγραμματικά- του ΕΑΜ : «Είναι γνωστές οι μάχες που έδωσε ο ΕΛΑΣ, το ένοπλο τμήμα του ΕΑΜ (που είχε διάφορες οργανώσεις π.χ ΕΠΟΝ, ΕΛΑΣ, ΕΑ κ.α) και που ήταν ο μεγαλύτερος αντάρτικος στρατός. Μέσα από τις μάχες εναντίον των Ιταλών και των Γερμανών κατόρθωσε να απελευθερώσει πολλές περιοχές της ορεινής κυρίως Ελλάδας που όσο και προχωρούσαμε προς το τέλος της κατοχής όλο και μεγάλωναν. Και εκεί δοκίμασε στην πράξη διαφορετικούς διοικητικούς θεσμούς. Έδωσε-και αυτό είναι λιγότερο γνωστό- πολύ μεγάλους αγώνες στις πόλεις με απεργίες, διαδηλώσεις, παραστάσεις σε υπουργεία στις προσπάθειες του να μειώσει τις αρνητικές συνέπιες της κατοχής. Και αυτό που είναι λιγότερο γνωστό είναι η τεράστια προσπάθεια του ΕΑΜ για αναστήλωση της ελληνικής κοινωνίας. Τα πρώτα δύο χρόνια της κατοχής, όταν δεν φαινόταν καμία ελπίδα στον ορίζοντα, ιδίως με τον λιμό, οι περισσότεροι δεν σχετίζονταν με την αντίσταση και δόθηκε μεγάλος αγώνας για να πείσει τη κοινωνία ότι αξίζει να αντισταθεί και όχι να συνεργαστεί. Εμείς βλέπουμε το μεγαλείο της αντίστασης τον τελευταίο ενάμιση χρόνο. Πριν όμως ήταν ένας τελείως άνισος αγώνας που έδωσαν για να κερδίσουν τη εμπιστοσύνη του κόσμου. Και εκεί είναι η τεράστια προσφορά γιατί η ελληνική κοινωνία θα μπορούσε να «μπατάρει» τελείως στην πλευρά της συνεργασίας, όπως έγινε σε άλλες χώρες. Το αντιστασιακό κίνημα συνολικά δεν είχε στις προθέσεις να νικήσει ένοπλα – στρατιωτικά ους κατακτητές – δεν είχαν τις δυνάμεις- αλά να δημιουργήσει φθορές και να κρατήσει δυνάμεις έξω από τα πολεμικά μέτωπα και κυρίως να στηρίξουν υλικά και ψυχολογικά τους κατακτημένους, να μειώσουν τις αρνητικές συνέπιες της κατοχής. Στο τομέα αυτό το ΕΑΜ ήταν εξαιρετικά επιτυχημένα γιατί έδειξε στη ζοφερή πραγματικότητα ότι υπήρχε ελπίδα.»
Σε σχέση με το φαινόμενο του δωσιλογισμού υπογράμμισε: « Είναι τεράστιο ζήτημα που για ευνόητους λόγους και όχι μόνο στην Ελλάδα έχει μπει κάτω από το χαλί. Γιατί οι άνθρωποι που συνεργάστηκαν με τους κατακτητές – πολλοί απ’ αυτούς- συνέχισαν μεταπολεμικά να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή της χώρας, κυρίως σε επίπεδο οικονομικό και άρα και οι ίδιοι προσπάθησαν να απαλείψουν τα ίχνη αυτής της συνεργασίας. Η συνεργασία είχε πολλές μορφές, οικονομική-πολιτική-στρατιωτική. Όταν μία μικρή μειοψηφία αυτοί που ιδεολογία ήταν εθνικοσοσιαλιστές, ναζιστές. Η πλειοψηφία τους ήταν άνθρωποι που απεχθάνονταν για διάφορους λόγους τον κομμουνισμό και φοβόντουσαν λόγο της εξάπλωσης του ΕΑΜ η επόμενη μέρα για τη χώρα θα ήταν κομμουνιστική και άρα αυτοί θα έπρεπε να λογοδοτήσουν για όσα έκαναν στην κατοχή γι’αυτό και συμβάλουν στη συγκρότηση του αντιΕΑΜικού μετώπου που μετέχουν πολιτικοί από τα δύο παραδοσιακά κόμματα (Λαϊκό και Φιλελευθέρων). Έτσι έχουμε μία εντυπωσιακή συμμαχία ανάμεσα στα πολιτικά πρόσωπα, τους στρατιωτικούς, επιχειρηματίες που είχαν αιματοκυλήσει τη χώρα τα προηγούμενα 30 χρόνια π.χ τη διάρκεια του Εθνικού Διχασμού (Βενιζελικούς- Αντιβενιζελικούς). Είναι οι άνθρωποι που στελεχώνουν τα τάγματα ασφαλείας, την ειδική ασφάλεια κ.α που στόχο έχουν την αιματηρή-βίαιη συντριβή του ΕΑΜικού κινήματος. Εδώ υπάρχουν και αυτοί (βιομήχανοι, τραπεζίτες, προμηθευτές, εργολάβοι κ.α) που πλούτισαν ιδίως το ‘41-’42 π.χ από τις γερμανικές παραγγελίες, προμήθειες (για περίπου 200.000 στρατιώτες κατοχής που υπήρχαν). Είναι ένας μεγάλος αριθμός που συνεργάστηκες στενά ‘η λιγότερα, άμεσα ή έμμεσα με τους κατακτητές και τους βοήθησε πάρα πολύ στο να μην δεσμεύσουν πάρα πού στρατό στον ελληνικό γεωγραφικό χώρο και που ήταν αναγκαίος περισσότερο στο ανατολικό μέτωπο.»
Απαντώντας στο γιατί ενώ το ΕΑΜ είχε τη συντριπτική πλειοψηφία του λαού, δεν πήρε τελικά τη εξουσία, υποστήριξε : « Δεν ξέρω αν είχε τη συντριπτική πλειοψηφία μαζί του. Δεν είχαμε ελεύθερες εκλογές να δούμε τη πολιτική δύναμη του ΕΑΜ. Αλλά ότι είχε ένα σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας ιδίως το ‘44 είναι γεγονός. Είναι πολλοί παράγοντες. Ο χρόνος είναι πυκνός σε τέτοιους περιόδους, τα δεδομένα αλλάζουν από μια στιγμή στην άλλη. Το ΕΑΜ προσπαθεί να νομιμοποιηθεί στη ελληνική πολιτική ζωή, διαλέγει την οδό όχι της ένοπλης σύγκρουσης, της επαναστατικής διαδικασίας αλλά τη οδό της συναίνεσης με τις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις. Έτσι εξηγούνται οι διάφορες υποχωρήσει που έγιναν (π.χ στο Λίβανο και την Γκαζέρτα). Ήταν η προσπάθεια να ενσωματωθεί στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό και όχι να το ανατρέψει πλήρως με μια επαναστατική διαδικασία. Άλλωστε από το ’43 ήτα αυτό γνωστό με το περίφημο πρόγραμμα της λαοκρατίας που δεν αναφέρεται καμία επαναστατική-ανατρεπτική διαδικασία, αλλά αξιοποίηση των αστικών κοινοβουλευτικών θεσμών. Ένας ακόμη λόγος είναι γιατί δεν βλέπει καθαρή υποστήριξη από την ΕΣΣΔ. Είχε επίσης να κάνει με τη διαχείριση του πληθυσμού που είχε περάσει μία από τις σκληρότερες κατοχές στην Ευρώπη , μία χώρα διαλυμένη, οπότε χρειαζόμασταν άμεσα ξένη βοήθεια (ανθρωπιστική και οικονομική) που θα μας βοηθούσε στη γρήγορη αναστήλωση. Ένα ζήτημα που ήξερε το ΕΑΜ ότι θα το συζητούσε με τους Βρετανούς. Οπότε έπρεπε να μπει σε μία λογική συμβιβασμών και όχι σε μία λογική ρήξεων γιατί πίσω του είχε έναν πολύ σκληρά δοκιμαζόμενο ελληνικό λαό που δεν είχε την πολυτέλεια να περιμένει άλλο να λυθεί το πολιτικό πρόβλημα της χώρας μέσα από διαρκείς συγκρούσεις. Είναι πολλά τα ζητήματα το πολιτικό, το οικονομικό, έχει να κάνει μ ε την ψυχολογία του κόσμου πολύ πιο σύνθετο από εκείνο που συνηθίζουμε να παρουσιάζουμε γύρω απ’ αυτές τις δύσκολες στιγμές της ιστορίας μας».
Τέλος, σχετικά με το ρόλο των Άγγλων, τόνισε : «Οι μεγάλες δυνάμεις πάντα κοιτούν τα συμφέροντά τους. Ο Τσώρτσιλ είχε μία εμμονή με το θεσμό της βασιλείας. Ήταν ο κύριος υπέρμαχός της που ήταν το κύριο πολιτικό πρόβλημα . Το ΕΑΜ ζητά να γυρίσει μόνο αν γίνει ελεύθερο δημοψήφισμα και το επιλέξει ο λαός. Είναι η βασιλεία ο κύριος θεματοφύλακας των ξένων δυνάμεων, ο κύριος αποσταθεροποιητικός παράγοντας της χώρας. Ο Τσώρτσιλ τον στηρίζει απόλυτα, είναι βαθύτατα αντικομουνιστής, μέτριων πολιτικών ικανοτήτων (παρά τα όσα γράφτηκαν μεταπολεμικά) , κομπάρσος του Παγκόσμιου, θέλει να διατηρήσει της βρετανική αυτοκρατορία, πολεμά με νοοτροπία του 19ου αιώνα, γι’ αυτό θέλει την Ελλάδα και κυρίως της Κύπρο και την Κρήτη για να έχει τον έλεγχο των ναυτικών οδών. Ήδη καταρρέει η βρετανική αυτοκρατορία, πολεμά για να σώσει κάτι που δεν σώνεται και αποχωρούν το 1947 και έχουμε το δόσιμο της χώρας στους Αμερικάνους. Και για όλα αυτά τα περίπλοκα θα πρέπει να διαβάσει κανείς επιστημονικές μελέτες».
