ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΜΝΗΜΗΣ 1821-2021 - Γράφει ο Γ. Κοτζαερίδης

Πέρασαν 200 χρόνια από τότε που οι πρόγονοί μας επαναστάτησαν ενάντια στους κατακτητές Τούρκους, γεγονός που είχε σαν αποτέλεσμα να ζούμε και να κυκλοφορούμε σήμερα ελεύθεροι.

Η στήλη αυτή είναι ένας φόρος τιμής σε όλους αυτούς τους Ήρωες που πρωτοστάτησαν στον Αγώνα, για να τους θυμόμαστε και να τους έχουμε πάντοτε ζωντανούς στη μνήμη μας.

Κοτζαερίδης Γεώργιος

ΔΟΜΝΑ ΒΙΣΒΙΖΗ

Γεννήθηκε το 1783 στον Αίνο της Ανατολικής Θράκης από πολύ εύπορους γονείς. Το 1808, σε ηλικία 25 χρονών, παντρεύτηκε τον Χατζηαντώνη Βισβίζη έναν πολύ πλούσιο πλοίαρχο και καραβοκύρη, με τον οποίο έκανε πέντε παιδιά (τρία αγόρια και δύο κορίτσια).Αργότερα μυήθηκε στην Φιλική Εταιρεία.

Η Βισβίζη μαζί με τον άνδρα της αφιέρωσαν όλη τους τη περιουσία στον Αγώνα για την Ελευθερία του Έθνους. Μετά τα γεγονότα του Αίνου, τον Φεβρουάριο του 1821 ο Χατζηαντώνης αρμάτωσε το ιδιόκτητο καράβι του την «Καλομοίρα», με 16 κανόνια και 140 ναύτες και μαζί με την οικογένειά του, την γυναίκα του και τα πέντε παιδιά του, ενώθηκε με τον στόλο των Ψαριανών.

Βοήθησε με το καράβι του την επανάσταση του Εμμανουήλ Παππά στη Χαλκιδική, τον οποίο είχε φέρει στο Άγιο Όρος από την Κωνσταντινούπολη, μαζί με πολλά εφόδια, και για κακή σύμπτωση τον μετέφερε λίγα χρόνια αργότερα, νεκρό στην Ύδρα. Πήρε μέρος στις ναυμαχίες του Άθω, της Λέσβου και της Σάμου, και το 1822 υποστήριξε με τα κανόνια του τις επιχειρήσεις των ΔημητρίουΥψηλάντη, Οδυσσέα Ανδρούτσου και Νικηταρά στην Αγία Μαρίνα της Λαμίας για να σταματήσουν την κάθοδο του Δράμαλη προς την Πελοπόννησο.

Με την βοήθειά του, κατάφερε να σωθούν τα κυκλωμένα ελληνικά τμήματα από τους Τούρκους του Δράμαλη, με αποτέλεσμα ο Ανδρούτσος με τον Νικηταρά του έστειλαν γράμματα ευγνωμοσύνης. ……

«Διά του παρόντος φανερώνομεν και αποδεικνύομεν ότι ο Χ'Άντώνιος Βισβίζης, Αινίτης, ευρισκόμενος με το καράβι του εις νησίον Λιβάδα, όστις από Όλυμπον είχεν έλθει προς τον Άρειον Πάγον για υπόθεσιν του Γένους, και όντες ημείς πολιορκισμένοι εις Αγίαν Μαρίναν από τους εχθρούς με κανόνια επτά χτυπώντας μας με μπάλλα επτά γρανάτας και ζητώντας απ' αυτόν διά μέσου του Αρείου Πάγου δύο κανόνια... αμέσως εσηκώθη με μεγάλον πατριωτισμόν εις τα πανιά, και ήλθε με το καράβι του προς βοήθειάν μας και δίδωντάς μας τα δύο κανόνια... εκράτησεν τρεις ημέρας πόλεμον ακαταπαύσεως με κανόνια και ούτως ημπόρεσε ίνα εμβαρκαρισθή η κολώνα μας από τρεις χιλιάδες και να σωθή. Και τα προσδιορισθέντα Λιμνά και Τρικκεριώτικα από Άρειον Πάγον δι' αυτήν την περίστασιν, εστάθησαν τα μόνα δειλιόντα και αδιαφορήσαντα εις την αυτήν ανάγκην. Διό και του δίδεται το παρόν διά να έχη να παρρησιασθή ένα καιρόν εις το Γένος διά ταύτην του την δούλευσιν»

Εκ του Μόλου Παλαιοχωρίου τη 15η Απριλίου 1822

Οδυσσεύς Αντρήτσου Νικήτας Σταματελόπουλος

Στο υπ΄ αριθμ. 17293/15.8.1922 έγγραφο του Αντιπροέδρου του Αρείου Πάγου Άνθιμου Γαζή, μεταξύ των άλλων αναφέρεται:

«…ο φιλογενέστατος Καπετάνιος Χατζή Αντώνιος Βισβίζης με το καράβι του από αρχάς Απριλίου του 1822, δεύτερον έτος της ελευθερίας, μέχρι τέλους Ιουλίου εδούλευεν εις τον Άρειον Πάγον και μετά πάσης προθυμίας και πίστεως, ως ουδείς άλλος, περιπλέων αδιαλείπτως το Βόρειον στενόν της Ευβοίας και καταπολεμών τον εχθρόν εις τε την Στυλίδα, Θερμοπύλας και Εύριπον και εις τα Βρυσάκια, ρίπτων ακαταπαύστως κανόνια με τα ίδια του εφόδια πολεμικά και φανείς ευδόκιμος εν πάσι, γίνεται δήλον…»[ . 259

Η Δόμνα ακολουθούσε τον άνδρα της παντού και έλαβε μέρος στις ναυμαχίες της Λέσβου, της Σάμου και του Ευρίπου, στην οποία σκοτώθηκε ο Χατζηαντώνης, στις 21 Ιουλίου του 1822.

Την διακυβέρνηση πλέον της Καλομοίρας ανέλαβε η Δόμνα που στο ημερολόγιο του πλοίου σημείωσε….

«17 Ιουνίου 1822– Νηνεμία. Ημέρα Τρίτη, οκτώ ώρα νυκτός, έχασε την ζωήν του από βόλι ο Καπετάν Αντώνης Βισβίζης. Το κουμάντο του μπρικιού “Καλομοίρα” παίρνει η χήρα Δόμνα Βισβίζη»[.

Σκίτσο της Καλομοίρας στο Ναυτικό Μουσείο Οδησσού.

Ο Χατζή Αντώνιος Βισβίζης ετάφη στη Λιθάδα της Εύβοιας πίσω από ιερό του ναού των Αγίων Αναργύρων. Η Δόμνα, με την βοήθεια του καπετάν Σταυρή όργωνε με την Καλομοίρα, που μετονομάστηκε σε Δόμνα, το Αιγαίο προσφέροντας τις υπηρεσίες της στον Αγώνα, παίρνοντας μέρος σε ναυμαχίες και μεταφέροντας πολεμοφόδια.

Τα έξοδα για την συντήρηση του πλοίου τα κάλυπτε η Δόμνα με δικά της χρήματα, και έφθασε σε σημείο να πουλήσει και τα προσωπικά της κοσμήματα.

Ο ιστορικός Ιωάννης Φιλήμωνα αναφέρει για την Δόμνα…..

«...Τοιαύτη ανεδείχθη και η Δόμνη, σύζυγος του Βασιλείου Χατζή Βιζβίζη, πλοιάρχου. Θανατωθέντος αυτού κατά την πολιορκίαν της Ευβοίας, ανέλαβεν η ιδία την διοίκησιν του πλοίου ως άλλος ανήρ, επί πολύν χρόνον, ίνα μη στερηθή η πολιορκία της από θαλάσσης βοηθείας .

Τρία ολόκληρα χρόνια 1821-1823 πρόσφερε τις υπηρεσίες της και όταν δεν μπορούσε πλέον να συντηρήσει το καράβι μόνη της, το πρόσφερε στην Υδραίους οι οποίοι το μετέτρεψαν σε πυρπολικό. Με την «Καλομοίρα» ή «Δόμνα» ο Πιπίνος πυρπόλησε στον Τσεσμέ την φρεγάτα του τουρκικού στόλου.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής της τα πέρασε φτωχή και περιπλανώμενη, μαζί με τα πέντε παιδιά της, ζητώντας βοήθεια. Αρχικά πήγε στην Μύκονο και ζούσαν κάτω από άθλιες συνθήκες σε ένα μικρό δωμάτιο. Αργότερα πήγε στην Ύδρα και στο Ναύπλιο και απευθύνθηκε στην Διοίκηση ζητώντας κάποια βοήθεια, η οποία όμως δεν δόθηκε ποτέ, παρά μόνο μια πενιχρή σύνταξη τριάντα δραχμών.

Σε μία περίοδο λιμού έχασε ένα από τα παιδιά της. Η άλλοτε Κυρά των θαλασσών, η Μπουμπουλίνα της Θράκης, η «Ευγενεστάτη και Γενναιοτάτη» όπως την αποκάλεσε ο Δημήτριος Υψηλάντης, το 1826 έγραφε απελπισμένη…

…..Κλαίω, Ευσπλαχνίαν δεν ευρίσκω ουδεμίαν. ‘Αχρι και των ουρανών κραυγάζω. Ώτα ανεωγμένα δεν βλέπω! Πως άλλων να εκφράσω τον πόνο μου? Ή με ποίον άλλον τρόπο να κινήσω ανθρώπων σπλάχνα εις συμπάθειαν?

Τον Αύγουστο του 1829 εγκαταστάθηκε στο Άργος, απ΄ όπου έγραψε στον Καποδίστρια….

«…Γνωρίζω ότι φαίνομαι όχι μόνον οχληρά και βαρετή, αλλά και τολμηρά. Ανάγκη όμως μεγίστη μ΄ αναγκάζει και μάλλον με βιάζει! Κατ΄ ανάγκη λιμού, λιμοκτονίας και άκρας πτωχείας κατήντησα κλινήρης εις τόπον ξένον, μακράν των δυστυχών μου ορφανών και ανηλίκων. Δεν είμαι εις κατάστασιν να επιστρέψω εις αυτά, επειδή έμεινα έρημος και αυτής της εφημέρου τροφής στερούμενη, κινδυνεύομεν να αποθάνομεν από την πείναν! Επί Μάρτυρι Θεώ δεν έχω καν τα αναγκαία μου έξοδα να επιστρέψω προς την ατυχή οικογένειά μου…. Ο πατήρ των ανηλίκων ορφανών μου εθυσίασεν και ζωήν και κατάστασιν υπέρ του έθνους, τα παιδιά του λιμοκτονούν, πεθαίνουν από την πείναν! Το έθνος δεν ευσπλαγχνίζεται; Κινδυνεύουν και εντός ολόγου χάνονται…. Προστρέχω προς την έμφυτον φιλανθρωπίαν σας, θερμώς παρακαλούσα όπως μοι γίνη καν μικρά εξοικονόμησις, ίνα περιθάλψω και δυνηθή ανακουφίσω τα τέκνα μου και προλάβω αυτά πριν, ή εκ της λιμοκτονίας εξοντωθώσι.

Της εξοχότητός της δούλη, η δυστυχής χήρα Δόμνα Βισβίζη» .

Αργότερα εγκαταστάθηκε στην Ερμούπολη της Σύρου και τα τελευταία χρόνια της ζωής της στον Πειραιά, όπου πέθανε το 1850 σε ηλικία 69 χρονών, ξεχασμένη από όλους.

Το Φιλελληνικό Κομιτάτο του Παρισιού, προσπαθώντας να βοηθήσει τα παιδιά της, κάλεσε στο Παρίσι τον γιό της Θεμιστοκλή για να σπουδάσει.Ο πανέμορφος Θεμιστοκλής έγινε το αγαπημένο παιδί της γαλλικής ελίτ, και το πορτραίτο του λιθογραφημένο το πουλούσαν στην Ευρώπη και με τα χρήματα που έπαιρναν, αγόραζαν πολεμοφόδια, τα οποία έστελναν στην Ελλάδα.

Αντίγραφο του πορτραίτου του Θεμιστοκλή βρίσκεται στο Εθνολογικό Μουσείο στο οποίο υπάρχει η συμβουλή που του έδωσε η μάνα του, λίγο πριν φύγει για το Παρίσι…… Παιδί μου θα υιοθετηθείς και θα οφείλεις την ανάπτυξίν σου εις την Γαλλικήν γενναιοδωρίαν. Ίσως δεν θα ζώ όταν επιστρέψεις. Σκέψου όμως παιδί μου ότι πρέπει να μιμηθείς και να εκδικήσεις τον πατέρα σου.

Πράγματι όταν επέστρεψε ο Θεμιστοκλής στην Ελλάδα δεν ζούσε η μητέρα του, να τον καμαρώσει σαν ακόλουθο του Υπουργείου Εξωτερικών και από το 1845-1876 διοικητή της Νάξου.

Στη Δόμνα Βισβίζη αναφέρεται ένα δημοτικό τραγούδι που έφερε στο φως ο Κομοτηναίος Αντώνης Ρωσσίδης.

«Πουλάκι πόθεν έρχεσαι, πουλάκι για αποκρίσου

μην είδες και μην άκουσες για την κυρά Δομνίτσα,

την όμορφη τη δυνατή, την αρχικαπετάνα,

πούχει καράβι ατίμητο και πρώτο μες στα πρώτα,

καράβι γοργοτάξιδο, καράβι τιμημένο

καράβι που πολέμησε στης Ίμπρος το μπουγάζι;

Και το πουλάκι στάθηκε και το πουλάκι λέει:

- Την είδα, την απάντησα, σιμά στο Αγιονόρος

τρεις μέρες επολέμαγε με δυο χιλιάδες Μούρτους.

Καράβια εδώ, καράβια εκεί, καράβια παραπέρα

και τούτη σαν τον αητό ώρμαγε και κτυπούσε•