Με αφορμή την πρωτοβουλία του κ. Παύλου Πυρινού, για τη μετάφραση των κωδίκων του Οθωμανικού Ιεροδικείου Βεροίας-Ναούσης, θεωρώ σκόπιμο και χρήσιμο να επιστρατεύσω μερικά στοιχεία για το θέμα:
1.Το αίτημα έχει παρελθόν άνω των 100 ετών!!
Ο ιστορικός και της Νάουσας Ευστ. Στουγιαννάκης χρησιμοποίησε (στις υποσημειώσεις της Ιστορίας για τη Νάουσα) χρησιμοποίησε αποσπάσματα εγγράφων των κωδίκων (1924).
2. Ο Μικρασιάτης, κάτοικος της Βέροιας, γνώστης της τουρκικής, Αραπίδης φιλοτέχνησε ένα δακτυλογραφημένο κείμενο με μεταφράσεις «κατ’ επιλογή».
3. Ο Ιωάννης Κ. Βασδραβέλλης δημοσίευσε «στις εκδόσεις της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών» επιτομή- επιλογή εγγράφων του Αρχείου με βάση την μετάφραση του Συμεωνίδη (1942).
Με βάση το σύντομο τούτο βιβλίο ο καθηγητής Π. Ζέππος συνέθεσε ειδικό ιστορικό σημείωμα για θέμα ιστορικό-νομικό κ.α
Ο ίδιος Ι. Βασδραβέλλης στη ίδια σειρά της ΕΜΣ δημοσίευσε ύστερα πολυσέλιδο τόμο με τίτλο : «Ιστορικά Αρχεία Μακεδονίας, Αρχείου Βεροίας-Ναούσης (1598-1886)» σε μετάφραση Συμεωνίδη και επιμέλεια τους, η οποία θεωρήθηκε ελλιπής , αλλά βοήθησε κατά πολύ τη χρησιμοποίηση των Οθωμανικών εγγράφων είδαν το φως της δημοσιότητας, συχνά – όπως κρίθηκε- με συζητήσιμη μετάφραση.
Εκεί καταφεύγουμε κατ’ ανάγκη όσοι μελετούμε τούτη την περίοδο της ιστορίας των δύο πόλεων και όχι μόνο.
4. Την ύπαρξη και τους τίτλους των άρθρων πρωτοδημοσίευσε ο καθηγητής του ΑΠΘ και συνιδρυτής της «Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών» Αντώνιος Σιγάλας, στο βιβλίο του: «Από την πνευματικήν ζωήν των ελληνικών κοινοτήτων της Μακεδονίας- αρχεία και βιβλιοθήκαι της Δυτικής Μακεδονίας» (1939).
5. Υπήρχαν πάμπολλα δημοσιεύματα του Τύπου, εγχώριου, της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας (Μέγας Οδηγός της Νέας Ελλάδος, του Βασιλειάδη π.χ ) ήδη ο Ναουσαίος ερευνητής Στέργιος Αποστόλου δημοσίευσε σχετικά προσφάτως στην «ΑΛΛΗ ΑΠΟΨΗ».
6. Ως υποψήφιος δήμαρχος της Βέροιας (πριν 30 χρόνια) συμπεριέλαβα στο πρόγραμμά μου (συνδυασμός «ΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΡΟΙΑ») τη υπόσχεση να φροντίσω να μεταφραστούν όλο οι Κώδικες πλήρως.
Ύστερα ως αρχηγός…της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, έφερα το θέμα προς συζήτηση στο Δημοτικό Συμβούλιο, το οποίο αποφάσισε να προχωρήσει σε ενέργειες μέσω του Οργανισμούς της Ευρωπαϊκής Ενώσεως. Αν θυμάμαι καλά, ανατέθηκε στον Τουρκολόγο κ. Καμπερίδη (Κοζάνη) να πραγματοποιήσει την μετάφραση.
Έκπληκτος διαπίστωσα ότι από το κύριο ποσό που εγκρίθηκε από πρόγραμμα της Ε.Ε διατέθηκε ένα μικρό ποσοστό και χρησιμοποιήθηκε η πίστωση για αλλότριους σκοπούς του Δήμου. Αχ, αυτές οι ψήφοι.
Έτσι, προέκυψαν μονάχα δύο τόμοι και τούτοι με περίληψη των εγγράφων τους. Κρίμα!!
7. Όμως η Φιλοσοφική Σχολή της Κρήτης στο Ρέθυμνο έχει στη διάθεσή της όλους τους τόμους , μικρά φιλμς, με βάση δε ότι δημοσιεύτηκαν αρκετές και χρησιμότατες μικρομελέτες των κ.κ. Αναστασόπουλου, Γκαρά.
8. Από ανακοίνωση των Γενικών Αρχείων της Βέροιας πληροφορηθήκαμε ότι έχουν ψηφιοποιηθεί ήδη όλοι ο Κώδικες και είναι διαθέσιμοι στο έντεχνε.
Βέβαια, η γραφή είναι στην Αραβική που χρησιμοποιούνταν τότε και λίγοι τουρκομαθείς μπορούν να τους διαβάσουν.
9. Έχω γράψει στη «ΒΕΡΟΙΑ» πως ένας σπουδαίος λόγος που δεν παρέδωσα στο τυπογραφεία το ημιτελές χειρόγραφό μου για την Ιστορία της Βέροιας (Γ’ τόμος «Τουρκοκρατία») είναι και αυτός, αφού οι 30νθημερη έρευνά μου στους Κώδικες του Οικουμενικού Πατριαρχείου (με φροντίδα-έξοδα της Μητροπόλεως μας και φιλοξενία δωρεάν στον «Φάρο της Ορθοδοξίας») δεν είχε ουσιαστικά ευρήματα.
Γι’ αυτό και δημοσίευσα τμηματικά μέρη του στα «Μακεδονικά» (για τους Κοινοτικούς Κανονισμούς και για τα Σχολεία κλπ) και στα «Ελληνικά» (για τις βιβλιοθήκες, που είχα έτοιμα ως μέρη του Γ’ τόμου).
Έτσι όλα τούτα θυμίζουν την «ημιτελή Συμφωνία» του Σούμπερτ…
10. Ο κ. Π. Πυρινός είναι αξιέπαινος για την προσπάθειά του και τις «μεγάλες προσδοκίες» του…
Είθε να πετύχει!!!
