Πέρασαν 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή και το διωγμό των προγόνων μας από τις εστίες τους, από ένα χώρο όπου για χιλιετίες άνθησε ο Ελληνικός πολιτισμός. Τώρα, 100 χρόνια μετά το διωγμό, καθήκον όλων μας είναι να διατηρήσουμε στη μνήμη μας, την ιστορία του ιερού αυτού τόπου και να τη μεταφέρουμε στους απογόνους μας.
Αν δεν το κάνουμε, οι αλησμόνητες αυτές πατρίδες, όπως μας αρέσει να τις αποκαλούμε, θα είναι οριστικά χαμένες.
Κοτζαερίδης Γεώργιος
Μυούς
Η Μυούς ήταν αρχαία πόλη της Ιωνίας χτισμένη στις εκβολές του Μαίανδρου ποταμού, 16 χιλιόμετρα μακριά από την Μίλητο. Χτίστηκε τον 110 αιώνα π.Χ από Ίωνες της Αττικής και σύμφωνα με τον Στράβωνα και τον Παυσανία οικιστής της πόλης ήταν ο Κυδρήλος, απόγονος του βασιλιά των Αθηνών Κόδρου.
Κατά μία εκδοχή πήρε το όνομά της από την παρουσία στην περιοχή πολλών μυών (ποντικών), τους οποίους είχαν φέρει τα πλοία που αγκυροβολούσαν στο λιμάνι της, μεταφέροντας σιτηρά.
Άλλοι αναφέρουν ότι Μυούς ήταν το όνομα μιας τοπικής θεότητας, της Καρίας, πρίν την κάθοδο σε αυτήν, των Ιώνων.
Ήταν μία από τις πόλεις που ίδρυσαν το Κοινό των Ιώνων, και συμμετείχε στον Μελιακό πόλεμο μαζί με την Μίλητο, την Έφεσο και την Πριήνη, με τις οποίες μετά την νικηφόρα μάχη εναντίον της Μελίας μοιράστηκε την περιοχή μαζί τους. Το 547 π.Χ υποτάχθηκε στους Πέρσες και διοικούνταν από ντόπιους τυράννους. Η Μυούς είχε λάβει μέρος στην Ιωνική επανάσταση και υπήρξε η βάση των επιχειρήσεων του Αρισταγόρα της Μιλήτου, εναντίον των Περσών.
Η Mυούς ανήκε στην Δηλιακή Συμμαχία που είχε ιδρυθεί γύρω στο 478 π.Χ. για να υπερασπιστεί τις Ιωνικές πόλεις εναντίον των Περσών, πληρώνοντας το ποσό του ενός ταλάντου. Από τον δεύτερο αιώνα π.Χ η πόλη άρχισε να πλήττεται από ελονοσία και να εγκαταλείπεται από τους κατοίκους της οι οποίοι κατέφυγαν στην γειτονική Μίλητο.
Σύμφωνα με τον Βιτρούβιο αιτία της εγκατάλειψη της πόλης οφείλονταν στις φοβερές πλημμύρες που έπλητταν την περιοχή.
Το 133 π.Χ η πόλη πέρασε στα χέρια των Ρωμαίων και κατά τους Βυζαντινούς χρόνους χτίστηκε το κάστρο της, ερείπια του οποίου διασώζονται μέχρι σήμερα, σε πολύ καλή κατάσταση. Η Μυούς όταν χτίστηκε, ήταν δίπλα στην θάλασσα αλλά με τις προσχώσεις του Μαίανδρου έκλεισε το λιμάνι της και μετατοπίστηκε στην ενδοχώρα.
Εκτός από το κάστρο, ο επισκέπτης μπορεί να διακρίνει υπολείμματα του ναού του Διονύσου, Ιωνικού ρυθμού διαστάσεων 30 x17 μ., με περιστύλιο 10 κίονες στις μακρές πλευρές και 6 στις στενές, ένα βαθύ πρόναο και σηκό, αλλά δίχως οπισθόδομο, κατασκευασμένος από λευκό μάρμαρο.
Ο ναός χρονολογείται στα μέσα του 6ου π.Χ αιώνα.
Στην Μυούντα υπήρχε ένας μεγαλύτερος ναός δωρικού ρυθμού που ανήκε μάλλον στον Απόλλωνα Τερβινθέα, την κύρια θεότητα στη Μυούντα, από τον οποίο σώζεται μόνο ένα μέρος των θεμελίων. Άλλα κτίσματα σώζονται ανατολικά του λόφου που περιλαμβάνουν ερείπια οικιών και τάφων.
Η πόλη στις δόξες της έκοβε δικό της νόμισμα που απεικόνιζε τους θεούς Απόλλωνα, Δία, Ασκληπιό, Διόνυσο και Ποσειδώνα.
Σήμερα βρίσκεται κοντά στο χωριό Avsar Kalesi.
