Πέρασαν 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή και το διωγμό των προγόνων μας από τις εστίες τους, από ένα χώρο όπου για χιλιετίες άνθησε ο Ελληνικός πολιτισμός. Τώρα, 100 χρόνια μετά το διωγμό, καθήκον όλων μας είναι να διατηρήσουμε στη μνήμη μας, την ιστορία του ιερού αυτού τόπου και να τη μεταφέρουμε στους απογόνους μας.
Αν δεν το κάνουμε, οι αλησμόνητες αυτές πατρίδες, όπως μας αρέσει να τις αποκαλούμε, θα είναι οριστικά χαμένες.
Κοτζαερίδης Γεώργιος
ΤΕΩΣ
Η Τέως υπήρξε σημαντικό λιμάνι στις ακτές της Ιωνίας, κατά την Ελληνιστική περίοδο και απείχε 30 χιλιόμετρα από την Σμύρνη. Ιδρύθηκε περίπου τον 10ο αιώνα π.Χ και σύμφωνα με την παράδοση ιδρυτής της ήταν ο Αθάμας με Μινύες από τον Ορχομενό της Βοιωτίας.
Μετά από αυτόν ήρθαν Ίωνες με επικεφαλής τον Άποικο και ακολούθησαν Αθηναίοι με επικεφαλής τους γιούς του Κόδρου, Δάμασο και Ναύκλο και τέλος Βοιωτοί με αρχηγό τον Γέρη.
Υπήρξε από τα παλιά μέλη της Ιωνικής Δεκάπολης και λόγω της θέσης της προτάθηκε από τον Θαλή τον Μιλήσιο σαν έδρα μιας πολιτικής ένωσης των Ιωνικών πόλεων.
Η Τέως ανεδείχθη σπουδαία εμπορική δύναμη και τον 6ο π.Χ αιώνα, μαζί με άλλες 8 πόλεις, συμμετείχε στην Ναύκρατι της Αιγύπτου στην ίδρυση του Ελληνίου ενός σημαντικού ναού που έχτισαν οι Έλληνες την εποχή του Άμαση.
Μετά την υποταγή της πόλης στους Πέρσες, οι κάτοικοι εγκατέλειψαν την πόλη και γύρω στο 545-540 ίδρυσαν δύο αποικίες, τα Άβδηρα στην Θράκη και την Φαναγόρεια στον Κιμμέριο Βόσπορο.
Αργότερα οι κάτοικοι επέστρεψαν στην Τέω, διατηρώντας άριστες σχέσεις με τα Άβδηρα, διοργανώνοντας από κοινού τρείς σημαντικές εορτές, τα Ανθεστήρια, προς τιμήν του Διονύσου, τα Ηράκλεια και τα Δία.
Μετά την απελευθέρωση της πόλης από τους Πέρσες η Τέω προσχώρησε στην Αθηναϊκή Συμμαχία καταβάλλοντας ετήσιο φόρο 6 ταλάντων, γεγονός που φανερώνει την καλή οικονομική της κατάσταση.. Εκτός από το θαλάσσιο εμπόριο στην Τέω ήταν ιδιαίτερα ανεπτυγμένες οι βιομηχανικές δραστηριότητες, η υφαντουργία, η κεραμική και η κτηνοτροφία.
Από το τέλος του 4ου αι. π.Χ. κατασκευάζονταν χλάνδια και αμπέχονα από μαλλί που εισήγαν από τη Μίλητο, η οποία φημιζόταν στην Αρχαιότητα για την εξαίρετη ποιότητα των υφασμάτων της. Φημισμένα την αρχαιότητα ήταν επίσης τα Τηικά αγγεία, ενώ στα εξαγώγιμα προϊόντα της ήταν, το περίφημο κρασί της, η ξυλεία και ένας ντόπιος ασβεστόλιθος.
Στα τελευταία 8 χρόνια του Πελοποννησιακού πολέμου (412-404 π.Χ.) Σπαρτιάτες και Αθηναίοι διεκδικούσαν σθεναρά την κατοχή της Τέω. Το 407 π.Χ. πολιορκήθηκε από τους Σπαρτιάτες και παρέμεινε υπό το σπαρτιατικό έλεγχο μέχρι το 394 π.Χ., όταν απελευθερώθηκε από τον Αθηναίο στρατηγό Κόνωνα.
Το 386 π.Χ με την Ανταλκίδεια ειρήνη, η Τέω και μαζί όλες οι μικρασιατικές πόλεις, πέρασαν στα χέρια των Περσών και απελευθερώθηκαν από τον Μέγα Αλέξανδρο, μετά την νίκη του στον Γρανικό ποταμό το 334 π.Χ . Ο Στράβων αναφέρει ότι στην Τέω ιδρύθηκε ένα ιερό προς τιμή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όπου διοργανώνονταν εορτές με τίτλο τα Αλεξάνδρεια.
Με τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η Τέω πέρασε διαδοχικά στην κατοχή των διαδόχων του, Αντιγονιδών, Σελευκιδών και Πτολεμαίων.
Το 190 π.Χ ο ενωμένος στόλος των Ρωμαίων και των Ροδίων, με επικεφαλής τον Αννίβα νίκησαν τον στόλο του Αντίοχου Γ΄ και κατέλαβαν την πόλη. Με την συνθήκη της Απάμειας το 188 π.Χ η Πέργαμος κέρδισε τον έλεγχο της περιοχής, που έληξε μετά τον θάνατο του Αττάλου Γ΄ το 133 π.Χ και την κληροδότηση του βασιλείου της Περγάμου στους Ρωμαίους.
Με την ίδρυση της ρωμαϊκής Επαρχίας της Ασίας η σημασία της Τέω όπως και της υπόλοιπης Ιωνίας, μειώθηκε μη μπορώντας να συναγωνιστεί την συνεχώς αυξανόμενη δύναμη και επιρροή της γειτονικής Σμύρνης.
Το 47 καταστράφηκε από σεισμό και ανοικοδομήθηκε από τους Ρωμαίους.
Στην Τέω λατρεύονταν ο θεός Διόνυσος, που αναφέρονταν και σαν ιδρυτής της πόλης με το επίθετο Σητανείος. Προς τιμήν του έχτισαν σπουδαίο ναό, ιωνικού ρυθμού με 6 κίονες στις στενές και 11 στις μακριές πλευρές, έργο του αρχιτέκτονα Ερμογένη
Στο τέλος του 3ου αι. π.Χ. αναγνωρίστηκε η ασυλία της πόλης και της περιοχής της ως ιερού κέντρου, αφιερωμένου στο Διόνυσο.
Η εξέχουσα θέση που είχε η διονυσιακή λατρεία στην Τέω ήταν ο λόγος που το σωματείο των διονυσιακών καλλιτεχνών της Μικράς Ασίας, την επέλεξε για έδρα του. Το σωματείο αυτό το αποτελούσαν ηθοποιοί, τραγουδιστές, μουσικοί και ποιητές που έδιναν παραστάσεις σε όλη τη δυτική Μικρά Ασία.
Απολάμβαναν μεγάλη ανεξαρτησία στην Τέω έχοντας τη δική τους πολιτική οργάνωση με άρχοντες, ιερείς και αγωνοθέτες. Γρήγορα όμως οι σχέσεις των καλλιτεχνών με την πόλη διαταράχτηκαν και γύρω στα μέσα του 2ου αι. π.Χ. την εγκατέλειψαν και εγκαταστάθηκαν στην Έφεσο.
Η Τέω ήταν πατρίδα του σπουδαίου ποιητή Ανακρέοντα, του ιστορικού Εκαταίου, του σοφιστή Πρωταγόρα, του ποιητή Σκυθίνου του γεωγράφου Άνδρωνα και του Απελλικώνα που έσωσε τα έργα του Αριστοτέλη.
Σήμερα στην Τέω διασώζονται ελάχιστα τμήματα από το πολυγωνικό τείχος της, κατάλοιπα από τον σπουδαίο ναό του Διονύσου. που ήταν έργο του αρχιτέκτονα Ερμογένη, ενώ τμήματα της ανάγλυφης ζωφόρου βρίσκονται στο μουσείο της Σμύρνης.
Διακρίνονται επίσης τα ερείπια του θεάτρου της που κτίστηκε τον 2ο π.Χ αιώνα, το ρωμαϊκό ωδείο, το γυμνάσιο κ.α.
