(8ο Μέρος)
Ύστερα από την ανεπιθύμητη συνάντηση και την "ψυχρολουσία" που δέχτηκε ο Μαυροκορδάτος από τον Κολοκοτρώνη, έφυγε νύχτα από την Τρίπολη, πέρασε στο Κρανίδι και από εκεί στην Ύδρα. "Ενω δε έμενεν εκεί - γράφει ο Φωτάκος - έπεισε τους αδελφούς Κουντουριωταίους της Ύδρας, παραστήσας εις αυτούς ότι θέλει κάμει την Υδράν δέσποιναν όλης της Ελλάδος και συνώμοσαν να λάβουν δια των όπλων την εθνικήν κυριαρχίαν, το οποίον παρέστησεν εις αυτούς εύκολον δια των χρηματικών μέσων και της ελπίδος της πραγματοποιήσεως του ψηφισθέντος δανείου" (1)
Ετσι μπαίνουν οι βάσεις του εμφυλίου πολέμου!
"Η έκρηξη του εμφυλίου ήταν πλεον ζήτημα ημερών. Οι πολιτικοί, που πρόσκεινταν ευνοϊκά προς τους Κουντουριώτηδες ήταν αποφασισμένοι να ελέγξουν την πορεία της Επαναστάσεως εξουδετερώνοντας τους επιφανέστερους στρατιωτικούς" (2)
Αρχές του 1824 (Απρίλη) η επαναστατημένη Ελλάδα βρίσκεται με δυο κυβερνήσεις. Αντιμαχόμενοι ήταν από τη μια πλευρά οι σημαντικότεροι στρατιωτικοί της Πελοποννήσου με τον Κολοκοτρώνη επικεφαλής και από την άλλη ο κύκλος του Μαυροκορδάτου: οι σημαντικότεροι πολιτικοί της Πελοποννήσου και οι νησιώτες, δηλ. η κυβέρνηση που εκλέχτηκε στο Κρανίδι χωρίς τη νόμιμη απαρτία με πρόεδρο του νέου αυτού Εκτελεστικού τον Γεώργιο Κουντουριώτη και μέλη της του Παναγή Μπόταση, τον Ιω. Κωλέττη, τον Νικ. Λόντο και τον Ανδρέα Ζαϊμη. Το Ρουμελιώτικο στοιχείο που δεν είχε ενεργή ανάμειξη στη φάση αυτή εκπροσωπήθηκε από τον Ιω. Κωλέττη. "Το Βουλευτικόν εσχίσθει στα δυο και το ένα μέρος αντέπραττε κατά του άλλου - γράφει ο Φωτάκος - και εκ τούτων όλων εγεννήθη τέρας δικέφαλον δια να διοικήσει το έθνος".
Ο Μαυροκορδάτος, ο οποίος υπήρξε ο αρχιμαγειρας αυτής της κατάστασης, ο κύριος υποκινητής του πολιτικού αυτού ανταγωνισμού, εγκατέλειψε το Εκτελεστικό στο οποίο κυριαρχούσε ο Κολοκοτρώνης και προσχώρησε στους Υδραίους, οπότε έγινε και πάλι γραμματέας του νέου Εκτελεστικού. Στο μεταξύ οι Υδραίοι πήραν το δάνειο για λογαριασμό της Ελλάδας και παρατηρήθηκε το θλιβερότατο φαινόμενο: με τις λίρες του δανείου "το Εκτελεστικό του Κουντουριώτη πλήρωνε τους μισούς Έλληνες να πολεμανε τους άλλους μισούς", (3) με αποτέλεσμα να κινδυνέψει να σβήση η Επανάσταση με τον ερχομό του Ιμπραήμ.
Ο Μαυροκορδάτος, αφού άναψε τη φωτια στο Μοριά, έφυγε για το Μεσολόγγι τέλη Νοεμβρίου 1823. Εκεί, όπως είναι ήδη γνωστό, κατάφερε τους τοπικούς παράγοντες να τον αναγνωρίσουν Γενικό Δ/ντη της Δυτικής Ελλάδας. Δεν ανακατεύτηκε στον εμφυλιο γιατί, δεν είχε δύναμη για να παρέμβει και έτσι δέχτηκε, προσωρινά, το προβάδισμα του Κωλέττη, ο οποίος επηρέαζε τους αρματολούς.
Τελειώνοντας ο εμφύλιος πόλεμος ο Μαυροκορδάτος ξαναγύρισε στο Μοριά. Τον ανησύχησε το ανέβασμα του Κωλέττη, που έπαιξε τον πρώτο ρόλο στη νίκη εναντίον των "ανταρτών". Οι Τούρκοι της Πάτρας ήταν έτοιμοι να παραδοθούν και επειδή ο ο Μαυροκορδάατος δεν ήθελε να καρπωθεί τη νικη ο Κωλέττης, έπεισε τον Γ. Κουντουριώτη ν' αναλάβει αυτός ο ίδιος την αρχιστρατηγία της εκστρατείας εναντίον των Πατρών. Η επιχείρηση ομως αυτή ματαιώθηκε, γιατί στο μεταξύ ο Ιμπραήμ έβαλε πόδι στο Μοριά. Ο Γ. Κουντουριώτης έπρεπε να αντιμετωπίσει την κατάσταση. Ηταν όμως άρρωστος και πιθανόν είχε επίγνωση της ακαταλληλότητας του, για να αντιμετωπίσει την κατάσταση και ενω είχε αποφασίσει να διορίσει στη θέση του αρχιστράτηγου κάποιον καπετάνιο της στεριάς (4) με εμπειρία, παρασυρμένος και πάλι από τον Μαυροκορδάτο, διόρισε ως αρχιστράτηγο τον Κυριάκο Σαχτούρη, έναν θαλασσινό αξιωματικό. Η συμβουλή αυτή του Μαυροκορδάτου, η οποία είχε τραγικές συνέπειες και διαχυτική δράση στα ελληνικά σώματα που πήγαν ν' αντιμετωπίσουν τον Ιμπραήμ, ήταν υστερόβουλη, επειδή ο Μαυροκορδάτος είχε σκεφθεί, πως αν στη θέση αυτή που μπηκε ο Σαχτούρης, έμπαινε ένας στεριανός καπετάνιος και νικούσε, θα καρπωνόταν αυτός τη νίκη και θα γινόταν επικίνδυνος για το "συνάφι" του.
Ύστερα απ' όλα αυτά κι ενω ο Ιμπραήμ τώρα προχωρεί στο Μορια καταστρέφοντας τα πάντα, ο Μαυροκορδάτος ενεργώντας για λογαριασμό των Άγγλων, κυκλοφορεί το περίφημο ψήφισμα για την αποδοχή της αγγλικής προστασίας στην Ελλάδα (5). Μεσα σ' αυτήν την κίνηση ο Μαυροκορδάτος διαμόρφωσε το λεγόμενο αγγλικό κόμμα. Από εδώ και πέρα λειτουργεί ανοικτά ως φορέας των αγγλικών θέσεων, καθώς παρενέβαιναν στο ζήτημα της ελληνικής ανεξαρτησίας και άλλες μεγαλες δυνάμεις. Με την περίφημη επιστολή του προς τον Καννιγκ προσδιορίζει τη θέση της Ελλάδας ως φραγμό στις επιδιώξεις της Ρωσίας.
Σημειώσεις:
1. Με τις γλώσσες, που ήξερε και τις γνωριμίες που είχε στο εξωτερικό είχε προετοιμάσει το έδαφος ο Μαυροκορδάτος για τη λήψη του δανείου (ενίσχυσε την εμπιστοσύνη των κεφαλαιούχων για την παροχή του δανείου). Οι λίρες του δανείου πριν καν φτάσουν στην Ελλάδα αιματοκύλησαν τους Έλληνες σε πόλεμο αδελφοκτόνο.
2. Βλ. Ιστορία Ελληνικού Έθνους, εκδοτ. Αθηνών, τ. ΙΒ', σ. 313.
3. Βλ. Χρήστου Στασινόπουλου, Λεξικό της Ελλην. Επαν. του 1821 τ. Γ', σελ. 299-307.
4. Ο Κολοκοτρώνης ήταν τότε φυλακισμένος στην Ύδρα από την Κυβέρνηση Γ. Κουντουριώτη. "Ο εκ του μηδενός σχεδόν πλασας και δημιουργήσας και συντηρήσας μετ' επιμονής και δεξιότητος δαιμονίας την στρατιωτικήν δύναμιν της μεγάλης δια τον ελληνικόν αγώνα ακροπόλεως, της Πελοποννήσου, ήτοι τον κυριώτατων πυρήνα της κατά ξηράν δυνάμεως, ο δαφνοστεφής κατατροπωτής του Δράμαλη, το καύχημα και είδωλον του λαού, ο δημοφιλέστατος "γέρος", ερρίφθη εις το δεσμωτήριον ως κακούργος, χωρίς καν να δικασθεί και απολογηθεί, όπως αυτός, οικοθεν προσελθών εις την κυβέρνησιν εζήτει". (βλ. Δημ. Βερναδάκη, Καποδίστριας και Οθων, εκδ. Γαλαξίας, σελ. 55).
5. Η Επιτροπή Ζακύνθου είχε συντάξει μια έκκληση στην Αγγλία να δεχθεί ν' αναλάβει την προστασία της Ελλάδας, "Πράξις Υποταγής" (Αct of Submision) έχει ονομαστεί το έγγραφο αυτό και αποτελεί πράξη ντροπής, όπως την έχουν αποκαλέσει διάφοροι μελετητές. (Εχει υπογραφεί από τους: Σ. Τρικούπη, Κολοκοτρώνη, Ζαΐμη, Δεληγιάννη, Μιαούλη και άλλους Υδραίους δεν έχει υπογραφεί απο τους Κωλέττη, Υψηλάντη, Γκούρα, Νικηταρά. Δεν έχει επισης υπογραφεί από τον Μαυροκορδάτο). Είναι μια πράξη που την υπαγόρευσε η απόγνωση στην οποία οδήγησε η κατάσταση της στιγμής εκείνης.
