(12ο Μέρος)
Μετά την επικράτηση της Επανάστασης του 1843, ο Όθων με υπόδειξη του Λάιονς, πρεσβευτή της Αγγλίας στην Αθήνα, αναθέτει στους Μαυροκορδάτο και Κωλλέτη (30/3/1844) τον σχηματισμό της πρώτης συνταγματικής προεκλογικής κυβέρνησης. Ο Κωλέττης όμως όχι μόνο αρνήθηκε να συμπράξει με το Μαυροκορδάτο για το σχηματισμό κυβέρνησης, όπως είχε υποσχεθεί αρχικά, αλλά και μεθόδευσε αριστοτεχνικά την πτώση της, βοηθούντος του Όθωνα (6/8/1844). (1)
Στις εκλογές που ακολούθησαν με βία και νοθεία, επικράτησε ο Κωλέττης (2), ο οποίος κατόρθωσε με αξιοθαύμαστο (!) τρόπο να αναβιβάσει τους βουλευτές του από 15 σε 80. Αυτή ήταν μια κακή συγκυρία για τον τόπο. Την ώρα δηλαδή, που έμπαινε σε εφαρμογή το Σύνταγμα και επρόκειτο να δοκιμαστεί η συνταγματική μοναρχία, κλήθηκε ως πρώτος εφαρμοστής ο άνθρωπος που κατ’ επανάληψη αγωνίστηκε με σύνθημα το Σύνταγμα, αλλά ουδέποτε, ούτε σ’ αυτό, ούτε, πολύ περισσότερο, στον αληθινό φιλελευθερισμό πίστευε. Μ’ αυτόν τον τρόπο η συνταγματική ζωή της χώρας αρχίζει με Βουλή, η οποία δεν εκπροσωπούσε την αληθινή θέληση του λαού, αλλά απλώς συγκάλυπτε τη βασιλική επιθυμία.
Ήταν ατύχημα που παραμερίστηκε μ’ αυτόν τον τρόπο ο Μαυροκορδάτος. Εάν εκείνος αναλάμβανε τη διακυβέρνηση της χώρας την καθοριστική αυτή στιγμή, πολύ πιθανόν να ήταν άλλη η εξέλιξη των πραγμάτων με την πολιτική της περισυλλογής και της ειρηνικής δημιουργίας, την οποία επρέσβευε και που ο Κωλέττης τη θεωρούσε ουτοπική.
Η συνταγματική μοναρχία του Όθωνα δεν υπήρξε καθόλου άμεμπτη – όπως μας την παρουσιάζει ο Δημ. Βερναρδάκης (10ο σημείωμά μας) – αντίθετα μάλιστα ήταν πλήρης συνταγματικών παραβιάσεων (3).
Ο Μαυροκορδάτος έφυγε στο εξωτερικό, όπου παρέμεινε για μεγάλο διάστημα. Στο μεταξύ οι κυβερνήσεις ανεβοκατέβαιναν και οι πλειοψηφίες της Βουλής ήταν όλες αυλικές, που επιτυγχάνονταν με τη μέθοδο της βίας και της νοθείας των εκλογών, καταστρατηγούνταν και το Σύνταγμα και οι ελεύθεροι θεσμοί. Οι εκλεγόμενοι ως Πρωθυπουργοί ήσαν άνδρες με ένδοξη δράση και άριστοι πατριώτες (4), αλλά παρείχαν τα ονόματά τους για να καλύπτουν ή την απευθείας δράση του Βασιλιά ή το χειρότερο, τις τάσεις των αυλοκολάκων και των επιτηδείων.
Ο Μαυροκορδάτος επέστρεψε στην Ελλάδα στα 1854, προσκαλούμενος από τον Όθωνα, αλλά με υπόδειξη των Άγγλων. Κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού πολέμου οι Έλληνες είχαν εξεγερθεί στη Θεσσαλία και την Ήπειρο. Οι Αγγλογάλλοι είχαν καταλάβει τον Πειραιά και επέβαλαν ως εκτελεστή της θέλησής τους, πρωθυπουργό τον Μαυροκορδάτο. Ο Βασιλιάς, πρέπει να τονίσουμε, είχε δυσπιστία στο πρόσωπο του Μαυροκορδάτου και τον προσκαλούσε πάντα την ύστατη ώρα, όταν δεν ήταν δυνατόν να πράξει διαφορετικά και για την εκτίμηση του Όθωνα η ώρα εκείνη δεν ήταν η ύστατη (5), εξάλλου ο ευνοούμενός του, ο Κωλέττης, δεν ήταν πια στη ζωή, για να τον βγάλει από τη δυσκολία (πέθανε στα 1847).
Η κυβέρνηση του Μαυροκορδάτου έκλεισε τα σύνορα και διευκόλυνε έτσι τους Τούρκους να καταπνίξουν τα κινήματα των Ελλήνων στη Θεσσαλία και στην Ήπειρο. Ο τρόπος που ο Μαυροκορδάτος αντιμετώπισε την κατάσταση προκάλεσε καθολική αγανάκτηση του λαού που την αποκαλούσε «κυβέρνηση κατοχής».
Όταν έληξε ο Κριμαϊκός πόλεμος ο Μαυροκορδάτος αναγκάστηκε να αποσυρθεί στην Αίγινα και να μην εμφανισθεί για αρκετό καιρό στην πολιτική.
Μόνο στα 1864 θα επανεξελεγεί βουλευτής, αλλά τυφλός πια, δεν είναι σε θέση να πηγαίνει στη Βουλή και παραιτείται.
Σημειώσεις:
- – Στη συνέχεια ο Κωλέττης ενθάρρυνε – αν δεν ενέπνευσε την πολιτική εξόντωση του Μαυροκορδάτου με την ακύρωση και των τεσσάρων εκλογών του ως βουλευτή.
- – Ο Κωλέττης (1774-1884) όπως και τόσοι άλλοι εξέχοντες αγωνιστές της εποχής που είχαν θητεύσει στο σεράι του Αλή Πασά, είχε διδαχθεί να προσποιείται και να μηχανορραφεί, να δωροδοκεί, να διαφθείρει συνειδήσεις και να συγχέει τον δημόσιο θησαυρό με την προσωπική του αποταμίευση και το δημόσιο με το κομματικό συμφέρον.
- – Ο Κωλέττης έπεισε τον Όθωνα ότι «παν αίσθημα δικαιοσύνης δέον να υποχωρεί εις τα ανάγκας του κράτους και η πρώτη των τοιούτων αναγκών είναι η ύπαρξις συμπαγούς πλειοψηφίας εις τας Βουλάς». Ο Βασιλιάς τέλος αναγνώρισε και αποδέχτηκε το αμοραλικό αυτό αξίωμα. (Βλ. Σπ. Β. Μαρκεζίνη, Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος, εκδ. Πάπυρος, τόμ. 1, σελ. 213).
- Τον Ιω. Κωλέττη στην πρωθυπουργία είχαν διαδεχθεί οι Κίτσος Τζαβέλλας, Γ. Κουντουριώτης, Κων. Κανάρης και Α. Κριεζής.
- Υποχρεώθηκε ωστόσο τρεις φορές να τον χρησιμοποιήσει τον Μαυροκορδάτο ως πρωθυπουργό (1841-1844 και 1854). Και στις τρεις φορές τον υπονόμευσε, προκαλώντας έμμεσα ή άμεσα την παραίτησή του.
