Πέρασαν 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή και το διωγμό των προγόνων μας από τις εστίες τους, από ένα χώρο όπου για χιλιετίες άνθησε ο Ελληνικός πολιτισμός. Τώρα, 100 χρόνια μετά το διωγμό, καθήκον όλων μας είναι να διατηρήσουμε στη μνήμη μας, την ιστορία του ιερού αυτού τόπου και να τη μεταφέρουμε στους απογόνους μας.
Αν δεν το κάνουμε, οι αλησμόνητες αυτές πατρίδες, όπως μας αρέσει να τις αποκαλούμε, θα είναι οριστικά χαμένες.
Κοτζαερίδης Γεώργιος
Αρχαίες Ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας
Κύζικος
Η Κύζικος ήταν αρχαία στην Μικρά Ασία, κοντά στην Προποντίδα, και υπήρξε πολύ σημαντικό λιμάνι. Σύμφωνα με την παράδοση ιδρυτής της εθεωρείτο ο βασιλιάς Κύζικος o οποίος φιλοξένησε ους Αργοναύτες στην πορεία τους για την Κολχίδα, αλλά από λάθος σκοτώθηκε από αυτούς.
Η Κύζικος υπήρξε αποικία των Μιλησίων. Σύμφωνα με τον ιστορικό Ευσέβιο η εγκατάστασή τους στην πόλη έγινε στα μέσα του 8ου π.Χ αιώνα, αλλά εγκαταλείφθηκε μετά μια επιδρομή των Κιμμερίων και ξαναποικίστηκε τον 7ο αιών π.Χ.
Τον 6ο π,Χ αιώνα η Κύζικος υποτάχθηκε στους Λυδούς (560-546π.Χ) και μετά από την ήττα των Λυδών από τους Πέρσες, πέρασε στα χέρια των Περσών και εντάχθηκε στην τρίτη περσική σατραπεία, με έδρα το Δασύλειο.
Μετά το τέλος των Μηδικών πολέμων το 478. Απελευθερώθηκε από τον ζυγό των Περσών και έγινε μέλος της Α΄Αθηναϊκής Συμμαχίας πληρώνοντας φόρο εννέα ταλάντων. Κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου πήγε με το μέρος των Σπαρτιατών, αλλά μετά την νίκη των Αθηναίων με επικεφαλής τον Αλκιβιάδη, το 410 π.Χ εναντίον των Σπαρτιατών, που έγινε στον Ελλήσποντο, πέρασε ξανά στα χέρια της Αθήνας, και παρέμεινε υπό Αθηναϊκή κυριαρχία μέχρι την ναυμαχία στους Αιγός Ποταμούς το 405 π.Χ.
Δέκα χρόνια μετά, το 394π.Χ οι Σπαρτιάτες ηττήθηκαν στην ναυμαχία της Κνίδου, από τους Πέρσες, και η Κύζικος εντάχθηκε σε μια ομοσπονδία πόλεων. Παρέμεινε ελεύθερη μέχρι το 386, οπότε με την Ανταλκίδειο ειρήνη ξαναπέρασε στα χέρια των Περσών, όπως άλλωστε όλες οι Ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας.
Μετά τον ερχομό του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Μικρά Ασία, η πόλη απελευθερώθηκε και γνώρισε μεγάλη οικονομική ακμή. Μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και τις διαμάχες των διαδόχων του, η Κύζικος πέρασε στα χέρια των Σελευκιδών (μετά την μάχη του Κουροπεδίου το 281 π.Χ) και τον 2ο π.Χ αιώνα πέρασε στον έλεγχο του βασιλείου της Περγάμου.
Το 133 π,Χ μετά την παραχώρηση του βασιλείου της Περγάμου στους Ρωμαίους η Κύζικος ήταν σχεδόν αυτόνομη, και μετά την βοήθεια που προσέφερε στην Ρώμη κατά την διάρκεια των Μυθριδατικών πολέμων, επιβραβεύθηκε πλουσιοπάροχα από τους Ρωμαίους.
Η Κύζικος ανακηρύχτηκε ελεύθερη πόλη, γεγονός που σήμαινε την απαλλαγή της από την καταβολή εισφορών και φόρων υποτελείας στη Ρώμη, καθώς, την απουσία ρωμαϊκής φρουράς στην πόλη και ανεξάρτητη δικαστική εξουσία.
Επιπλέον της παραχωρήθηκαν διάφορες περιοχές της Μυσίας. Μεταξύ 73 π.Χ. και 25 μ.Χ. η επικράτειά της εκτεινόταν δυτικά μέχρι το Γρανικό ποταμό στα ανατολικά μέχρι την Απολλωνιάδα λίμνη.
Την εποχή αυτή η Κύζικος υπήρξε μεγάλη ναυτική δύναμη και το οικονομικό κέντρο της περιοχής. Συμμετείχε στον εμφύλιο πόλεμο μεταξύ του Ιούλιου Καίσαρα και του Πομπήιου (49-48 π.Χ) υποστηρίζοντας τον πρώτο.
Αργότερα οι σχέσεις της Κυζίκου με την Ρώμη πέρασαν διάφορες διακυμάνσεις και κατηγορήθηκε ότι φέρονταν άσχημα στους Ρωμαίους πολίτες.
Επί Καλιγούλα αποκαταστάθηκαν οι σχέσεις τους και η Κύζικος έλαβε το τιμητικό τίτλο νεωκόρος, ενώ επί Αδριανού ανοικοδομήθηκε, μετά από έναν σεισμό που είχε πλήξη την πόλη.
Η Κύζικος παρέμεινε μία από τις πιο πλούσιες πόλεις της Μικράς Ασίας και για τον λόγο αυτό δέχονταν συχνές επιθέσεις από Γότθους, Σκύθες κ.α. Επί εποχής Διοκλητιανού έγινε πρωτεύουσα της επαρχίας Ελλησπόντου, τίτλο που διατήρησε μέχρι τα βυζαντινά χρόνια. Το 543, επι αυτοκρατορίας Ιουστινιανού, η πόλη ισοπεδώθηκε εκ νέου από έναν ισχυρό σεισμό, το 675 πολιορκήθηκε με πολλές απώλειες από τους Άραβες και το 1063 καταστράφηκε τελείως από έναν άλλο σεισμό.
Η γεωγραφική θέση της Κυζίκου την κατέστησε σε σπουδαίο εμπορικό κόμβο μεταξύ των Παρευξείνιων περιοχών και του Αιγαίου.
Οι κάτοικοί της ασχολούνταν με την αλιεία που ήταν η κύρια πηγή πλούτου για την Κύζικο και αυτό καταδεικνύεται από τα νομίσματα που εξέδιδε, όπου η παλαμίδα, το έμβλημα της Κυζίκου, συνόδευε πάντοτε την παράσταση της πρόσθιας όψης. Φημιζόταν επίσης για τα κρασιά και τα πολύτιμα αρώματά της.
Το σπουδαίο νομισματοκοπείο της φημιζόταν για την κοπή στατήρων από ήλεκτρο, που ήταν γνωστοί σε όλη την περιοχή της Μικράς Ασίας και την Μαύρη θάλασσα.
Προστάτης θεός της πόλης ήταν ο Απόλλωνας προς τιμήν του οποίου διοργανώνονταν γιορτές και αγώνες. Αγώνες γίνονταν επίσης προς τιμή της Κυβέλης και τα ανθεστήρια προς τιμή του Διόνυσου κατά τη διάρκεια των οποίων θα τελούνταν και δραματικοί αγώνες κατά το πρότυπο των ανθεστηρίων της Αθήνας.
Η Κύζικος εθεωρείτο μια από τις ομορφότερες πόλεις της αρχαιότητας και σύμφωνα με τον Κικέρωνα, ισάξια της Ρόδου, της Μασσαλίας και της Καρχηδόνας.
Σήμερα στη θέση που άλλοτε δέσποζε η επιβλητική πόλη δεν υπάρχουν παρά μόνο ελάχιστα διάσπαρτα ερείπια. Διατηρείται σε ελάχιστα μόνο σημεία το οχυρωματικό τείχος του 4ου αι. π.Χ., ενώ τα υπόλοιπα σωζόμενα τμήματά του είναι μεταγενέστερα και χρονολογούνται έως τη Βυζαντινή εποχή.
Έξω από το τείχος, βόρεια της πόλης, διατηρούνται ελάχιστα ίχνη του ρωμαϊκού αμφιθεάτρου του 2ου αιώνα μ.Χ. Διακρίνουμε επίσης ερείπια του ναού του Αδριανού στα δυτικά της πόλης, που πολλοί αναφέρουν ότι ήταν ο ωραιότερος και μεγαλύτερος όλων των ναών της εποχής του, σύμφωνα με τον Δίωνα Κάσσιο.
Δυστυχώς το 18ο αιώνα το οικοδομικό υλικό αφαιρέθηκε από το ναό, για να χρησιμοποιηθεί στην ανέγερση οικοδομημάτων στην Κωνσταντινούπολη.
Η Κύζικος υπήρξε επίσης σημαντικό κέντρο γραμμάτων και επιστημών. και από εκεί κατάγονταν ο γραμματικός Αγαθοκλής, ο ιστορικός Νεάνθης και ο ποιητής Ερμοκλής.
Κατά τον 4ο αιώνα π.Χ. στην Κύζικο ίδρυσε σχολή και δίδαξε για πολλά χρόνια ο μεγάλος μαθηματικός της αρχαιότητας, Εύδοξος ο Κνίδιος, με καλύτερο μαθητή τον κυζικινό Κάλλιππο.
