(ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ)
Ακούω κούφια τα τουφέκια,
ακούω σμίξιμο σπαθιών,
ακούω ξύλα, ακούω πελέκια,
ακούω τρίξιμο δοντιών
Α! Τη νύχτα ήταν εκείνη
που την τρέμει ο λογισμός,
άλλος ύπνος δεν εγίνει
πάρεξ θάνατου πικρός.
Οι στιγμές, η ώρα, ο τόπος,
οι φωνές κι η ταραχή,
ο σκληρόψυχος ο τρόπος
του πολέμου κι οι καπνοί
κι οι βροντές και το σκοτάδι
όπου αντισκοφτ' η φωτιά,
επαράσταιναν τον άδη
π' ακαρτέριε τα σκυλιά
ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ (1)
Η άλωση της Τριπολιτσάς, Παρασκευή 23 Σ/βριου 1821, υπήρξε κορυφαίο γεγονός του Ελληνικού Αγώνα. Ύστερα από ασφικτική πολιορκία πέντε μηνών, επιτελους έπεφτε στα χέρια των Ελλήνων! Ύστερα απ' αυτήν, ολόκληρη σχεδόν η Πελοπόννησος ήταν στα χέρια των Ελλήνων. Δεν απέμεναν παρά μόνο τέσσερα κάστρα άπαρτα - Ναυλίου, Μεθώνης, Κορώνης και Πατρών - για να ολοκληρωθεί η κυριαρχία των επαναστατών στην Πελοπόννησο.
Το εκπληκτικό - και τραγικό συνάμα - αυτό κατόρθωμα είχε πολυσήμαντη συνέπεια: Οι Τούρκοι τρομοκρατήθηκαν. Δεν είδαν μόνο να καταλύεται το κράτος τους στην Πελοπόννησο, αλλά αισθάνθηκαν το μαχαίρι στις σάρκες τους. Το ηθικό των επαναστατημένων Ελλήνων αναπτερώθηκε. Μετά από αυτό δεν υπήρχε για τους επαναστατημένους παρά "ελευθεριά ή θάνατος". Οι διπλωμάτες της Ευρώπης αντελήφθησαν ποιά δύναμη είχε η Ελληνική Επανάσταση. Εδωσε την ευκαιρία σε πολεμιστές του κύρους του Κολοκοτρώνη να αναδειχθούν σε στρατιωτικούς ηγέτες με αυτόνομη πολιτική παρουσία και δύναμη και να διεκδικήσουν κυριαρχικά δικαιώματα στην επαναστατημένη Πελοπόννησο.
Η άλωση ήταν έργο του Κολοκοτρώνη. Αυτός συνέλαβε πρώτος την ιδέα ότι το πάρσιμο της Τριπολιτσάς έπρεπε να γίνει η πρώτη, η βασική επιδίωξη του Αγώνα (2). Αυτός οργάνωσε το πρώτο πολιορκητικό τρίγωνο Πιάνα - Χρυσοβίτσι - Βαλτέτσι. Αυτός ίδρυσε το ισχυρό κέντρο των πολεμικών επιχειρήσεων κοντά και γύρω από την Τρίπολη, στα Τρίκορφα στις αρχές Απρλίου. Τέλος σ' αυτόν οφείλεται το αριστούργημα της Γράνας (3), που συντόμεψε το πάρσιμο της Τριπολιτσάς. Εδώ, κι αργότερα αλλού, που δοκιμάστηκε η πολεμική του ικανότητα και ευφυϊα, έκαμαν τους Γάλλους αξιωματικούς, τον Βουτιέ και τον Ρεμπώ να του αναγνωρίσουν τη φυσική αντίληψη του πολέμου.
Καταβλήθηκε μεγάλη προσπάθεια απ' τη μεριά των εμπολέμων για να επιτευχθεί συμφωνία και να παραδοθεί η Τριπολιτσά στους Έλληνες ειρηνικά, με συνθήκη. Έτσι θα αποφευγόταν οι βαρβαρότητες τις οποίες πλήρωσε ο άμαχος πληθυσμός της πόλης. Ο Κεχαγιάμπεης όμως δυσκόλεψε αυτές τις διαπραγματεύσεις, που επίσημα άρχισαν στις 15 Σεπτεμβρίου. Οι Οθωμανοί ζητούσαν ν' αποχωρήσουν απ' την πόλη μ΄όλη τους την κινητή περιουσία και με τον οπλισμό του καθένας. Οι Έλληνες όμως δέχτηκαν την αξίωση των Οθωμανων, αλά όχι εξ ολοκλήρου. Ζήτησαν να φύγουν άοπλοι και να καταβληθεί στους Έλληνες το ποσό των πενήντα εκατομμυρίων γροσίων ως αποζημίωση για τις ζημιές και τα έξοδα που είχαν υποστεί εξαιτίας του πολέμου. Το ποσό φάνηκε στους αντιπάλους υπέρογκο και απορρίφθηκε η πρόταση. Οι διαπραγματεύσεις συνεχίστηκαν επίσημα τις επόμενες ημέρες μονο με τους Αλβανούς - τρεις τέσσερες χιλιάδες μισθοφόρους οι οποίοι αποτελούσαν τη φρουρά της πόλης - και τον Κολοκοτρώνη, γιατί μόνο αυτόν εμπιστεύονταν. Η συμφωνία τελικά έκλεισε στις 18 Σεπτεμβρίου, προσωρινά προφορικά και όχι εγγράφως. Ο Υψηλάντης αποχώρησε σε στρατιωτική αποστολή, ίσως και απογοητευμένος απο την κατάσταση, ίσως και επειδή έβλεπε τα επερχόμενα και δεν θέλησε να μοιραστει ευθύνες (4).
Στο διάστημα της ανακωχής που μεσολάβησε μέχρι τις 23 Σεπτεμβρίου "οι πλούσιοι επωφελήθηκαν για να συνεννοηθούν και προσωπικά με τον Κολοκοτρώνη και τους άλλους αρχηγούς. Τον γέμισαν λεφτά και αργυρά σκεύη και κοσμήματα ανυπολόγιστης αξίας. Θυσίαζαν μέρος από τα πλούτη τους, για να σώσουν τα υπόλοιπα, πιστεύοντας ότι έτσι θα κερδίσουν την εύνοια των Ελλήνων αρχηγών. Γαϊδούρια και άλγα φορτωμένα με ασημένια επιτραπέζια σκεύη και άλλα είδη πολυτελείας φυγαδεύτηκαν στα σπίτια τους με γερή συνοδεία. Οι στρατιώτες όμως βλέποντας, αρχισαν ν' αγανακτούν, γιατί έχαναν τη λεία μέσα από τα χέρια τους". (5)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Απόσπασμα από τον Εθνικό μας Υμνο.
2. Ο Κολοκοτρώνης ήταν εκει΄νος που επέμενε σταθερά και εξαρχής, και έριξε όλο το βάρος των στρατιωτικών επιχειρήσεων των επαναστατημένων, στην κατάληψη της Τριπολιτσάς, το ισχυρό διοικητικό και στρατιωτικό κέντρο των οθωμανών στην Πελοπόννησο. Ο Κολοκοτρώνης έκανε τεράστιες προσπάθειες να πείσει τους Κοτζαμπάσηδες γι' αυτό του το σχέδιο, γιατί εκείνοι επέμεναν η πολεμική δράση να περιορίζεται σε παράκτιες πόλεις και οχυρά. Οι στρατιωτικές του επιτυχίες στα μέσα του Μαΐου, του επέτρεψαν να δοκιμάσει τις ιδέες του.
3. Η Γράνα ήταν μια τάφρος έξω και γύρω από τα τείχη της Τριπολιτσάς, που ανοίχτηκε από 200 εργάτες υπο τη επίβλεψη και την καθοδήγηση του Κολοκοτρώνη. Ο Κολοκοτρώνης συνέλαβε αυτήν την ιδέα, για να εμποδίσει τις εξόδους των οθωμανικών αποσπασμάτων για προμήθεια εφοδίων. Από τότε οι πολιορκημένοι αποκλείστηκαν μέσα στα τείχη της πόλης και άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για την άλωση της Τριπολιτσάς.
4. Την εποχή αυτή είχε μπει στον Κορινθιακό ο τουρκικός στόλος υπό τον Καρά Αλή. Ο Υψηλάντης, επειδή φοβήθηκε απόβαση τουρκικών δυνάμεων ικανή να έλθει προς βοηθεια της πρωτεύουσας, θέλησε να προλάβει ματαίωσή της και έσπευσε στην περιοχή με 2000 στρατιώτες. Ο Δ. Υψηλάντης δεν υπήρξε ποτέ ευθυνόφοβος.
5. Χάου Σάμουελ Γκρίντλεϋ, Ιστορική σκιαγραφία της Ελληνικής Επανάστασης, Αθήνα, Εκάτη, 1997 (1828) σ.σ. 109- 110. Ο συγγραφέας έχει τις πληροφορίες του απο άλλες πηγές, πιθανώς αναξιόπιστες.
Συνεχίζεται
