Διογένης Λαέρτιος Εκ Λαέρτης Κιλικίας
Ο Διογένης Ο Λαέρτιος Ήταν Ιστοριογράφος Της Φιλοσοφίας Της Αρχαιότητας, Συγγραφέας Του Έργου Βίοι Φιλοσόφων Είδος Ιστορίας Της Φιλοσοφίας Και Συναγωγής Σχετικού Υλικού, Το Μόνο Σωζόμενο Ακέραιο Από Ανάλογα Έργα Του Αρχαίου Κόσμου. Ήταν Ελληνικής Καταγωγής, Γεννημένος Μάλλον Στην Πόλη Λαέρτη Της Κιλικίας. Πιθανολογείται Πως Έζησε Στις Αρχές Του 3ου μ.Χ. Αιώνα, Όμως Για Τη Ζωή Του, Την Καταγωγή Του, Τη Μόρφωση Του, Το Σύνολο Του Έργου Του, Την Προσωπικότητα Του, Δεν Γνωρίζουμε Σχεδόν Τίποτε. Βεβαιότητα Δεν Υπάρχει Ούτε Για Το Όνομα Του Αφού Τα Χειρόγραφα Άλλες Φορές Δίνουν Το Όνομα Διογένης Λαέρτιος Και Άλλες Διογένης Ο Λαερτιεύς. Μια Εικασία Περιγράφει Πως Το Λαέρτιος Ίσως Προέρχεται Από Κάποιον Πρόγονό Του Που Λεγόταν Διογένης Λαερτιάδης.
Τα Επιχειρήματα Που Τοποθετούν Τη Ζωή Του Στις Αρχές Του 3ου Αιώνα μ.Χ. Έχουν Να Κάνουν Με Την Διερεύνηση Της Σκεπτικής Σχολής Στο Βιβλίο Θ Του Έργου Του, Έως Τον Διάδοχο Του Σέξτο Εμπειρικό Στο Τέλος Του 2ου Αιώνα Μ.Χ., Όπως Επίσης Με Την Διαπίστωση Ότι Δεν Κάνει Λόγο Για Τον Νεοπλατωνισμό.
Πάντως, Σύμφωνα Με Τα Πιο Ασφαλή Όρια Που Θα Μπορούσαν Να Υιοθετηθούν, Ο Λαέρτιος Δεν Έζησε Πριν Το 200 μ.Χ. Και Με Βάση Τη Μαρτυρία Του Στέφανου Βυζαντίου Που Τον Αναφέρει Ως Έναν Αρκετά Παλαιό Συγγραφέα, Μάλλον Έζησε Πολύ Πριν Το 500 μ.Χ. Με Πιθανή Χρονολογία Για Τους Περισσότερους Ερευνητές Τις Αρχές Του 3ου Αιώνα. Το Κυριότερο Έργο Του, Που Σώθηκε Ολόκληρο, Περιέχει Τους Βίους Των Αρχαίων Φιλοσόφων Και Αποτελείται Από 10 Βιβλία.
Είναι Πιθανό Για Κάποιους, Το Έργο Αυτό Να Κυκλοφόρησε Την Εποχή Του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Αλεξάνδρου Σεβήρου (222-235 μ.Χ.). Συνήθως Ονομάζεται Βίοι Φιλοσόφων, Αλλά Στην Πραγματικότητα Έχει Έναν Μακροσκελή Τίτλο: Βίοι Και Γνώμαι Των Εν Φιλοσοφία Ευδοκιμησάντων Και Των Εκάστη Αιρέσει Αρεσκόντων Εν Επιτόμω Συναγωγή.
Στο Προοίμιο Του Έργου Του, Ο Συγγραφέας Αναζητά Την Καταγωγή Της Φιλοσοφίας, Και Αναλύει Τις Ανατολικές Επιδράσεις Στους Έλληνες Φιλοσόφους. Δίνει Τον Ορισμό Της Φιλοσοφίας Και Παρά Τη Μετριότητα Των Κριτικών Και Αξιολογικών Στοιχείων, Προσφέρει Σημαντικές Πληροφορίες Σχετικά Με Τη Βιογραφία Και Τη Διδασκαλία Γνωστών Φιλοσόφων Της Αρχαιότητας.
Ο Ίδιος Δεν Προβαίνει Σε Κρίσεις Γιατί Δεν Ήταν Οπαδός Καμιάς Φιλοσοφικής Σχολής Ούτε Είχε Λάβει Συστηματική Φιλοσοφική Παιδεία. Ήταν Όμως Φιλομαθής Και Πρέπει Να Είχε Διαβάσει Τα Περισσότερα Σχετικά Φιλοσοφικά Συγγράμματα, Από Τα Οποία Άντλησε Τεράστιο Υλικό Γνώσεων.
Αν Κάποιος Θα Ήθελε Να Βρει Σε Ένα Μόνο Αρχαίο Έργο Μια Περίληψη Των Ελληνικών Ηθικών Συστημάτων, Αναμφισβήτητα Το Έργο Αυτό Θα Ήταν Οι Βίοι Φιλοσόφων Του Διογένη Λαέρτιου. Στην Παλατινή Ανθολογία Υπάρχουν Τριάντα Έξι Δικά Του Επιτύμβια Επιγράμματα Φιλοσόφων, Παρμένα Όλα Από Τους Βίους.
Σαν Πηγές Του Καταρχάς, Χρησιμοποίησε Πρωτότυπα Στοιχεία Από Διαθήκες, Επιστολές (Όχι Πάντα Γνήσιες) Και Δικαστικά Κείμενα. Κατά Δεύτερο Λόγο, Χρησιμοποίησε Λογοτεχνικά Στοιχεία, Όπως Αναφορές Από Κωμωδίες Εναντίον Φιλοσόφων Και Στίχους Από Την Ιλιάδα Και Την Οδύσσεια. Τέλος, Άντλησε Πληροφορίες Από Φιλοσοφικές Πηγές, Όπως Επιμέρους Συγγραφές Για Τους Φιλοσόφους, Τις Αιρέσεις Τους, Τους Καταλόγους Μελών Και Ηγετών Τους Ή Δοξογραφικές Συλλογές Που Περιείχαν Τα Ουσιώδη Σημεία Της Διδασκαλίας Κάθε Αιρέσεως.
Η Έκθεση Της Αρχαίας Φιλοσοφίας, Που Επιχείρησε Ο Διογένης Λαέρτιος, Παρά Τα Συστηματικά Και Τα Άλλα Ελαττώματα Της, Αποτελεί Πολύτιμη Πηγή Για Τον Σύγχρονο Ιστορικό Της Φιλοσοφίας, Που Μπορεί Να Φτάσει Σε Μια Σχετικά Πιστή Εικόνα Της Πραγματικότητας Όταν Ελέγξει Τα Δεδομένα Αυτά Και Τα Συνδυάσει Με Άλλες Συναφείς Πληροφορίες.
Το Έργο Του Περιέχει Συνολικά Τα Παρακάτω Βιβλία:
Βιβλίο Α Θαλής, Σόλων, Χίλων, Πιττακός, Βίας, Κλεόβουλος, Περίανδρος, Ανάχαρσις, Μύσων, Επιμενίδης, Φερεκύδης
Βιβλίο Β Αναξίμανδρος, Αναξιμένης, Αναξαγόρας, Αρχέλαος, Σωκράτης,
Ξενοφών, Αισχίνης, Αρίστιππος Κυρηναίος, Φαίδων, Ευκλείδης, Στίλπων, Κρίτων, Σίμων, Γλαύκων, Σιμμίας, Κέβης,Μενέδημος
Βιβλίο Γ Πλάτων
Βιβλίο Δ Σπεύσιππος, Ξενοκράτης, Πολέμων (σχολάρχης), Κράτης ο Αθηναίος, Κράντωρ, Αρκεσίλαος, Βίων, Λακύδης, Καρνεάδης, Κλειτόμαχος
Βιβλίο Ε Αριστοτέλης, Θεόφραστος, Στράτων, Λύκων, Δημήτριος, Ηρακλείδης
Βιβλίο Στ
Αντισθένης, Διογένης, Μόνιμος, Ονησίκριτος, Κράτης, Μητροκλής, Ιππαρχία, Μένιππος, Μενέδημος
Βιβλίο Ζ Ζήνων, Αρίστων, Ήριλλος, Διονύσιος, Κλεάνθης, Σφαίρος, Χρύσιππος
Βιβλίο Η Πυθαγόρας, Εμπεδοκλής, Επίχαρμος, Αρχύτας, Αλκμαίων, Ίππασος, Φιλόλαος, Εύδοξος
Βιβλίο Θ Ηράκλειτος, Ξενοφάνης, Παρμενίδης, Μέλισσος, Ζήνων Ελεάτης, Λεύκιππος, Δημόκριτος, Πρωταγόρας, Διογένης ο Απολλωνιάτης, Ανάξαρχος, Πύρρων, Τίμων
Βιβλίο Ι Επίκουρος
Διοσκουρίδης ο Πεδάνιος
Εξ Αναζάρβου Κιλικίας
Γεννήθηκε περίπου το 40 μ.Χ. στην πόλη Ανάζαρβο Κιλικίας (σημ. βόρεια Τουρκία) και λίγες πληροφορίες παραδίδονται σχετικά με τα νεανικά του χρόνια. Γόνος της ρωμαϊκής οικουμένης του πρώτου μεταχριστιανικού αιώνος ο Πεδάνιος Διοσκουρίδης είναι εξοικειωμένος με την έλλογη φυσιολογία του Ιπποκράτους, την συνθετική φυσιογνωσία του Αριστοτέλους, την κωδικοποιημένη βοτανική του Θεοφράστου, τις νεωτερικές θεωρήσεις του Ερασιστράτου και Ηροφίλου.
Ο ίδιος αναγνωρίζει άμεσο το χρέος προς τον περίφημο Κρατεύα, ιατρό Μιθριδάτου του Ευπάτορος και μέγα φαρμακογνώστη, και τον μάλλον ελάσσονα Σίξτο Νίγηρα, ελληνόφωνο φυτολόγο των χρόνων του Καίσαρος. Ήταν σημαντικός γιατρός, φαρμακολόγος και βοτανολόγος, γνωστός για το πεντάτομο έργο του «Περί ύλης ιατρικής», με τη μεγαλύτερη επιρροή στη φαρμακολογία μέχρι το 1600 μ.Χ. Το όνομά του Πεδάνιος το απέκτησε όταν υιοθετήθηκε από Ρωμαίο της οικογένειας των Πεδανίων για να αποκτήσει δικαιώματα Ρωμαίου πολίτη. Ονομάσθηκε Πεδάνιος περισσότερο για να διακρίνεται από τον ποιητή Διοσκουρίδη, αλλά και τον ιστορικό Διοσκουρίδη.
Υπάρχουν πολλά αντίγραφα του έργου του, ακόμη και του 5ου αιώνα. Θεωρείται ο μεγαλύτερος φαρμακολόγος της αρχαιότητας, η επιστημονική προσφορά του οποίου θεωρείται εφάμιλλη με εκείνη του Θεοφράστου στην βοτανική.
Ο Διοσκουρίδης είχε ιδιαίτερη κλίση στη μελέτη των φυτών και των βοτάνων από νεαρή ηλικία. Μετά το τέλος των ιατρικών σπουδών του στην Αλεξάνδρεια και στην Ταρσό κοντά στο Άρειο της Ασκληπιειάδας Σχολής επιδόθηκε στη έρευνα των φαρμακολογικών ιδιοτήτων πολλών φυτών, ακολουθώντας το ρωμαϊκό στρατό σε διάφορες μεσογειακές χώρες, υπηρετώντας ως γιατρός και έχοντας την ευθύνη περίθαλψης των τραυματιών.
Λέγεται ότι με την ιδιότητα του στρατιωτικού γιατρού είχε την ευκαιρία να μελετήσει συστηματικά περισσότερα από 600 φυτά και 1000 περίπου φάρμακα. Ο Διοσκουρίδης κατέγραψε περισσότερες από 1.000 φαρμακευτικές ουσίες, η πλειοψηφία των οποίων προερχόταν από φυτά. Περιέγραψε επίσης ουσίες που σήμερα είναι γνωστές ως αντισηπτικά, αντιφλεγμονώδη ή αντισυλληπτικά.
Αντίγραφα του πολύτομου έργου του «Περί ύλης ιατρικής» βρίσκονταν σε διαρκή κυκλοφορία και χρησιμοποιούνταν στην πράξη από την περίοδο της ακμής της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Η πρώτη λατινική έκδοσή του χρονολογείται το 1478, λίγες δεκαετίες μετά την ανακάλυψη της τυπογραφίας. Η επίδραση του έργου του εκτείνεται χρονικά τουλάχιστον μέχρι την περίοδο της Αναγέννησης και εν γένει εκτιμάται πω οι μέθοδοι παρατήρησης του Διοσκουρίδη πρόσφεραν ισχυρές βάσεις για την εξέλιξη της φαρμακολογικής επιστήμης.
Πέρα από την αξία του ως ιατρικό εγχειρίδιο, μεγάλης αξίας θεωρείται ο πλούτος των πληροφοριών που δίνει για τα φυτά και βότανα της νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Όπως προαναφέραμε ο Διοσκουρίδης έγραψε το μνημειώδες πεντάτομο σύγγραμμα «Το περί ύλης Ιατρικής» (77) γνωστό και με τον λατινικό του τίτλο (Da material medica). Πρόκειται για την πρώτη συγγραφή μιας ολοκληρωμένης φαρμακολογικής πραγματείας, σε μια εποχή που ο κλάδος αυτός δεν είχε γίνει ακόμη αυτοτελής και ανεξάρτητος.
Μέσα στις σελίδες της περιγράφονται και ταξινομούνται με αξιοθαύμαστη μεθοδικότητα διάφορες «δρόγες» ( ουσίες φυτικής ή ζωικής προέλευσης σε ξηρή συνήθως κατάσταση ) και μεταλλικά φάρμακα. Μεταφράσεις του έργου αυτού, από το οποίο επηρεάστηκε σημαντικά η βυζαντινή και η αραβική φαρμακολογία, υπάρχουν σε πολλές γλώσσες.
Έχουν διασωθεί τουλάχιστον 12 πλήρεις κώδικες κατάλληλα διακοσμημένοι και εικονογραφημένοι, καθώς και αποσπάσματα του γραμμένα στην νεοελληνική γλώσσα που υπάρχουν σε χειρόγραφα του Αγίου Όρους. Τα χειρόγραφα με την πραγματεία του Διοσκουρίδη, ιδιαίτερα τα παλαιότερα, όπως ο κώδικας της μονής Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους της Κωνσταντινούπολης που βρίσκεται στη βιβλιοθήκη της Βιέννης, της Νάπολης και του Μίτσιγκαν παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Ένα άλλο επιστημονικό βιβλίο που αποδίδεται στον Διοσκουρίδη είναι το δίτομο σύγγραμμα «Περί ευπορίστων απλών τε και συνθέτων φαρμάκων. De simplicibus medicamentis ). Οι περισσότεροι ερευνητές υποστηρίζουν ότι δικό του και ότι είχε γραφτεί πριν από την πραγματεία του << Περί ύλης ιατρική».
Οι φαρμακολογικές γνώσεις του Διοσκουρίδη προκαλούν θαυμασμό ακόμη και σήμερα. Γνώριζε τις ιδιότητες του μανδραγόρα, την θεραπευτική αξία και την χρησιμότητα του για την προνάρκωση και την νάρκωση (= επί αγρύπνων και περιοδυνόντων και εφ΄ ων βούλονται αναισθησίαν, τεμνομένων ή καιομένων ποιήσαι καθεύδει γαρ ο άνθρωπος).
Είχε μελετήσει το φυτό κολχικό απ΄ όπου παράγεται το φάρμακο εκλογής της ουρικής αρθρίτιδας κολχικίνη, που συχνά αναφέρεται στα κείμενά του με διάφορες ονομασίες «κολχικόν οι δε εφήμερον, οι δε βολβόν άγριον… οι δε ίριν αγρίαν» χωρίς ωστόσο να σημειώνεται η προαναφερθείσα θεραπευτική ένδειξη. Είχε επίσης παρατηρήσει και περιγράψει το φαινόμενο της αλλεργικής καταπληξίας από λήψη φαρμακευτικών ουσιών «καταφέρεσθαι και σκοτούσθαι και πνίγεσθαι…εξ ειλημμένου φαρμάκου»!
Το επιστημονικό έργο του Έλληνα γιατρού και διάσημου φαρμακολόγου, στάθηκε η κυριότερη πηγή όλων των μεταγενέστερων φαρμακολογικών εκδόσεων ως τον 16ο αιώνα. Η χειρόγραφη παράδοση των έργων του στηρίζεται κυρίως στον κώδικα της Κωνσταντινούπολης που βρίσκεται στην Αυτοκρατορική βιβλιοθήκη της Βιέννης.
