(7ο μέρος)
Eύλογα ο αναγνώστης, ύστερα από τα παραπάνω θα έχει την απορία γιατί αυτοί οι φιλέλληνες έγραψαν ανακρίβειες για την Επανάσταση του '21 και τέτοιες συκοφαντίες για τους Έλληνες οπλαρχηγούς; Για να δοθεί μια πειστική απάντηση στην παραπάνω απορία πρέπει να ανατρέξουμε στο φαινόμενο του Φιλελληνισμού.
Με το ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης ένα πολύχρωμο πολυεθνικό πλήθος Φιλελληνων φθάνει στην Ελλάδα, για να συμπολεμήσουν με τους επαναστατημένους ραγιάδες. Μέσα σ' αυτό το πλήθος ήταν «κάθε καρυδιάς καρύδι». Από αγνούς ιδεολόγους, που ήταν αποφασισμένοι να δώσουν ακόμα και τη ζωή τους για τη λευτεριά αυτού του άλλοτε δοξασμένου τόπου, μέχρι αλήτες και τυχοδιώκτες, που έρχονταν για να κάνουν την τύχη τους. Οι αγνοί ανιδιοτελείς Φιλέλληνες και οι συμφεροντολόγοι!
Αρκετούς συμφεροντολόγους Φιλέλληνες θα μπορούσε να συναντήσει κανείς ανάμεσα στους στρατιωτικούς. Αυτοί πάλι απαρτίζονταν από επαγγελματίες στρατιωτικούς φιλελεύθερους, που καταπιέζονταν από τα απολυταρχικά καθεστώτα των χωρών τους, και από απότακτους αξιωματικούς. Όλοι τους, μα περισσότερο οι δεύτεροι έρχονταν στην Ελλάδα με την ελπίδα ότι θα έκαναν την στρατιωτική καριέρα που δεν έκαναν στην πατρίδα τους.
Πολλοί απ' αυτούς πήραν βαθμούς και αξιώματα, όμως την πραγματική δύναμη την είχαν οι Έλληνες οπλαρχηγοί, γιατί αυτοί ήταν ικανοί να στρατολογούν ένοπλα πλήθη και αυτοί είχαν την εμπιστοσύνη των στρατιωτών. Πολλοί από αυτούς είχαν ικανότητες, οι οποίες όμως δεν μπορούσαν να αναπληρώσουν αυτές που έδιναν την υπεροχή στους Έλληνες οπλαρχηγούς. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου ο αρχικός τους ενθουσιασμός αντικαταστάθηκε από μνησικακία και αδιαφορία.
Αλλά και οι αγνοί, οι ανιδιοτελείς Φιλέλληνες, ερχόμενοι στην Ελλάδα δεν βλέπουν μιαν ειδυλλιακή χώρα αλλά τη σκληρή πραγματικότητα δύο εμφυλίων πολέμων, τις σφαγές, τη δυστυχία. Διαπιστώνουν πως οι νεοέλληνες ραγιάδες έχουν πολύ μικρή σχέση με τους ένδοξους προγόνους τους, είναι άθλιοι, ψεύτες, κλέφτες, κατεργάρηδες, ζητούσαν κάθε στιγμή να τους εξαπατήσουν. (1)
Βρέθηκαν, λοιπόν, ακόμη κι απ' αυτούς τους αγνούς και ανιδιοτελείς Φιλέλληνες μερικοί απογοητευμένοι και αγανακτισμένοι με την Ελληνική πραγματικότητα να γράψουν υπερβολές και αυστηρές κρίσεις σε βάρος των Ελλήνων. Αν όμως αυτοί έκαναν κάτι απαράδεκτο, τότε μπορούμε να σκεφθούμε τι είδους κρίσεις κατέθεσαν στα γραπτά τους στρατιωτικοί Φιλέλληνες, που είδαν να μην ευοδώνονται τα όνειρά τους. Πίστεψαν βασικά πως τους έφταιξαν οι οπλαρχηγοί Έλληνες, γι' αυτό έχυσαν όλο τους το φαρμάκι πάνω τους· τους διέσυραν, τους κατασυκοφάντησαν, προσπάθησαν να τους ακυρώσουν. Περιττό να πούμε πως η νίκη τους υπήρξε πρόσκαιρη.
Τέτοιοι ήσαν ο Ρεμπώ και ο Περσά, τους οποίους είδαμε να κατηγορούν ασύστολα άτομα που στάθηκαν σύμβολα του Ελληνικού Αγώνα. Ο Περσά ήταν ένας απότακτος της Μεγάλης Στρατιάς αξιωματικός του πυροβολικού, που μετά την καταστροφή του Ναπολέοντα, πήγε στην Νεάπολη, στην Αμερική, όπου πόλεμος ή επανάσταση και κατέληξε στην Ελλάδα, απένταρος, χωρίς όπλα, ψάχνοντας για δουλειά, όπως ο ίδιος ομολογεί και δυσαρεστήθηκε ευθύς αμέσως γιατί δεν βρήκε την ευκαιρία που φανταζόταν για δημιουργία τύχης. Στο πάθος του κατά των Ελλήνων συνετέλεσε και μια αισθηματική του περιπέτεια. Κατά την επιστροφή του από την Κορινθία - ήταν με τον Δ. Υψηλάντη - στην Τρίπολη επήρε προς προστασία νεαρή Τουρκάλα, την ωραία Αντελέ. Την πήρε μαζί του μετά στη Γαλλία, όπου και την νυμφεύτηκε και δεν έπαυσε ποτέ να βρίζει τους εχθρούς των ομογενών της ωραίας του Αδέλας». (2)
Ο Ρεμπώ ήταν και αυτός ένας απότακτος Γάλλος αξιωματικός που ονειρευόταν ένα θαύμα, όπως εκείνο της επανόδου από την Έλβα στη Γαλλία του Ναπολέοντα. Γύριζε κι αυτός απ' εδώ κι απ' εκεί για να βρει απασχόληση. Τυχοδιωκτική φύση, που θεωρούσε τον εαυτό του αδικημένο και παραμερισμένο και τα 'βαλε κι αυτός με τους οπλαρχηγούς στα περιβόητα απομνημονεύματά του που τα εξέδωσε στο Παρίσι το 1824. Δεν χρειάζεται να χρησιμοποιήσουμε περισσότερη κριτική γι' αυτού του είδους τους Φιλέλληνες. Τα άτομα που έθιξαν είναι ανώτερα πάσης κατηγορίας. Είναι τόση η λάμψη και το ήθος τους, που όσα και αν είπαν αυτοί οι ξένοι σε βάρος τους δεν μπορούν να την θαμπώσουν.
Σημειώσεις:
1. Ενα μικρό παράδειγμα: Ο φιλέλληνας πολιτικός εξόριστος Franz Lieber λίγο πριν φύγει για την Αμερική ήλθε στην Ελλάδα για να προσφέρει και αυτός στην απελευθέρωσή της. Η απογοήτευση, λέει, ήλθε με το καλωσόρισμα στη γη της Ελευθερίας: «Φτάνοντας στη Μεθώνη συναντήσαμε τους συντρόφους μας, που μας περίμεναν κι έναν απ' αυτούς είχαν ήδη προλάβει οι Έλληνες «να τον χαιρετήσουν ελληνικά» που σημαίνει να τον ληστέψουν… Η υπόσχεση για 'κεινη τη βάρκα και για τα τρόφιμα ήταν δύο ψέματα την πρώτη κιόλας μέρα. Τέτοια ψέματα κι άλλα λιγότερο σοβαρά, δεν πρόκειται να τ' αναφέρω, επειδή σ' όλη τη διάρκεια της παραμονής μου στην Ελλάδα ήταν αναρίθμητα». (βλ. Ιστορία των Ελλήνων, εκδ. Δομή, τ. 11, σελ. 471).
2. Αυτήν την τακτική τη συνήθιζαν πολύ οι ξένοι αξιωματικοί. Όπως λέει ο Ρεμπώ, φρόντισαν να εφοδιαστούν με μιαν ωραία γυναίκα από τα πλήθη των αιχμαλώτων και αφού τις ευχαριστήθηκαν για κάμποσο καιρό, ύστερα… τις πουλούσαν.
ΤΕΛΟΣ
