Εύδοξος Ο Κυζικηνός

Γεννήθηκε Στην Κύζικο Και Εξελίχθηκε Σαν Ένας Μεγάλος Θαλασσοπόρος Και Εξερευνητής  Που Πραγματοποίησε  Στις Αρχές Του 2ου π.Χ Αιώνα Ταξίδια Στις Ινδίες Και Την Αφρική.

Το 128 Ο Εύδοξος Βρίσκονταν Στην Αλεξάνδρεια  «Θεωρός Και Σπονδοφόρος» Του Δήμου Των Κυζικινών Στην Αυλή Των Πτολεμαίων. Με Εντολή Του  Βασιλιά Πτολεμαίου Η΄ Του Φύσκωνα,  Οργάνωσε Μια Εξερευνητική Αποστολή Στον Νείλο Με Σκοπό Την Ανακάλυψη Των Πηγών Του. Ξεκίνησε Το Ταξίδι Του Αφού Πρώτα Μελέτησε Προσεκτικά Στη Βιβλιοθήκη Της Αλεξάνδρειας Όλα Τα Στοιχεία Που Είχαν Συγκεντρώσει Από Προηγούμενες Ανάλογες Προσπάθειες, Αλλά Δυστυχώς Απέτυχε. Φρόντισε Ωστόσο Να Καταγράψει Τις Διαλέκτους Των Ιθαγενών, Που Κατοικούσαν Στις Όχθες Του Μεγάλου Ποταμού. Ένα Τυχαίο Περιστατικό, Η Ανακάλυψη Από Τους Αιγύπτιους  Ακτοφύλακες Του «Αράβιου Κόλπου» (Ερυθρά Θάλασσα) Ενός Ινδού Ναυαγού,  Αποτέλεσε Το Κίνητρο Για Μια  Νέα Περιπέτεια Του Ευδόξου. Στόχος Του Αυτήν Τη Φορά Ήταν  Η Ανακάλυψη Θαλασσινού Δρόμου Για Την Ινδία, Που Θα Είχε Πολύτιμες Συνέπειες Για Τη Διακίνηση Των Εμπορευμάτων, Η Οποία Ως Τότε Γίνονταν  Μόνο Μέσο Των Μακρινών Και Δύσβατων  Χερσαίων  Οδών.

Ο Εύδοξος Με Οδηγό Του Τον Ινδό Ναυαγό, Φαίνεται Ότι Πραγματοποίησε Το Ταξίδι Αυτό, Απ΄ Όπου Γύρισε Φορτωμένος  Αρώματα, Πολύτιμες Πέτρες Και Άλλα Πλούτη Τα Οποία  Όμως Κατάσχεσε Ο Βασιλιάς, Αφήνοντας Στον Εύδοξο  Μόνο Την Δόξα Της Ανακάλυψης Του.

Μετά Τον Θάνατο Του Πτολεμαίου Η΄ Ο Εύδοξος Πραγματοποίησε Και Δεύτερο Ταξίδι Στις Ινδίες Με Εντολή Της Βασίλισσας Κλεοπάτρας Γ΄  Αλλά Στην Επιστροφή Του Συνάντησε Ισχυρούς Ανέμους, Που Τον Έριξαν Πέρα Από Τις Ακτές Της Αιθιοπίας. Εκεί Ήρθε Σε Επαφή Με Τους Ιθαγενείς, Πήρε Πολλές Πληροφορίες  Και Οδηγίες Για Το Ταξίδι Του  Και Σύμφωνα Με Τις Συνήθειες Του Κατάρτισε Κατάλογο  Λέξεων Της Γλώσσας  Των Κατοίκων Της Περιοχής.  Προσπάθησε Επίσης Χωρίς Επιτυχία Να Εντοπίσει Τις Πηγές Του Νείλου Στα Βουνά Της Αιθιοπίας.

Τα Συμπεράσματα Του Πάντως Δεν Ήταν Λανθασμένα  Αφού Πολύ Αργότερα Ανακαλύφθηκε Ότι  Ένα Μέρος Από Τα Νερά Του Προέρχεται Από Αυτά Τα Βουνά.

Κάπου Στις Ακτές Της Αιθιοπίας, Όπως Αργότερα Διηγιόνταν Ο Εύδοξος Στην Αλεξάνδρεια, Βρήκε Το Ακρόπρωρο   Ενός Ναυαγισμένου Πλοίου  Από Τα Γάδειρα (Σημερινό Κάντιξ Στον Ατλαντικό).

Αυτό Το Δεύτερο Τυχαίο Περιστατικό  Τον Παρακίνησε Να Επιχειρήσει Τον Περίπλου Της Αφρικής, Υπολογίζοντας Πως Αν Ακολουθούσε  Τα Δυτικά Παράλια Της Βγαίνοντας Από Τις Ηράκλειες Στήλες ( Σημερινό Γιβραλτάρ), Θα Περιέπλεε Την Αφρική  Και Με Την Βοήθεια Των Δυο Θαλασσίων Ρευμάτων, Που Είχαν Παρασύρει Και Το Ακρόπρωρο, Θα Έφθανε Στο Σημείο Της Αφετηρίας Του, Δηλαδή Στις Ακτές Της Αιθιοπίας.

Καθώς Μάλιστα Πίστευε Ότι Ο Νείλος Πηγάζει Από Τον Ωκεανό, Που Σύμφωνα Με Τις Αντιλήψεις Της Εποχής Του, Περιέβαλλε Τη Γη, Θα Συναντούσε Με Τον Περίπλου  Της Αφρικής  Τις «Άλλες» Εκβολές Του Ποταμού. 

Αφού Μελέτησε Όσα Στοιχεία Υπήρχαν, Τόσο Από Τον Περίπλου Του Καρχηδόνιου Άννωνα ( 570) Όσο Και Από Την Εξερευνητική Επιστολή Του Σκιπίωνα Αιμιλιανού (150)  Που Την Περιγράφει Ο Πολύβιος, Πήγε Στην Κύζικο Και   Ξεπούλησε Την Περιουσία Του Για Να Εξασφαλίσει Τα Έξοδα Του Μεγάλου Αυτού Ταξιδιού.

Ξεκίνησε Από Τα Γάδειρα, Όπου Είχε Προηγουμένως  Ναυπηγήσει Ένα Μεγάλο Πλοίο Και Δυο Μικρότερα, Σαν Τις Σχεδίες Των Πειρατών,  Και Έφθασε Ως Τα Παράλια Του Καμερούν Στο Νησί Φερνάντο Πο, Το Οποίο Περιέγραψε Και Χαρτογράφησε, Θεωρώντας Το Κατάλληλο Για Μελλοντικό Σταθμό Ανεφοδιασμού.

Είναι Πολύ Πιθανός Ότι Ο Εύδοξος Προχώρησε Τότε Ως Τη Ζώνη Του Ισημερινού, Όπου Τον Σταμάτησε Η Ισημερινή Άπνοια.  Αποφάσισε Τότε Να Επιστρέψει Για Να Ανεφοδιαστεί Καλύτερα.  Αφού Σταμάτησε Στη Μαυρουσία, Σημερινό Μαρόκο, Όπου Πρότεινε, Χωρίς Επιτυχία,  Στο Βασιλιά Της Χώρας Βόγο Να Χρηματοδοτήσει Την Νέα Του Προσπάθεια Και  Κατευθύνθηκε Στην Ισπανία, Όπου Άρχισε Την Νέα Του Προετοιμασία.

Ναυπήγησε Ακόμη Δυο Μεγάλα Πλοία Και Πήρε Μαζί Του Ναύτες, Γεωργούς, Οικοδόμους, Εργαλεία Και Σπόρους, Ώστε Να Περάσει Αν Χρειάζονταν  Τον Χειμώνα Στο Νησί Φερνάντο Πο, Δημιουργώντας Συγχρόνως Εκεί Ένα Μόνιμο Σταθμό Ανεφοδιασμού Για Τις Εξορμήσεις Του.

Ο Μαθηματικός Και Φιλόσοφος Ποσειδώνιος Στον Οποίο Οφείλονται Όλες Αυτές Οι Πληροφορίες, Σταματά Τις Αφηγήσεις Του Στο Σημείο Αυτό, Δηλαδή Στις Προετοιμασίες Του Ευδόξου  Για Το Νέο Του Ξεκίνημα.

Ο Στράβων Που Την Διασώζει  Παραβλέποντας Την Σοβαρότητα Του Συγγραφέα Και Χρησιμοποιώντας Φτωχά   Και Πολλές Φορές Αντιφατικά Επιχειρήματα, Κρίνει Την Ιστορία Του Φανταστική. Αντίθετα Ο Πλίνιος Ο Πρεσβύτερος Και Ο Πομπώνιος Μέλας, Στηριγμένοι Στον Κορνήλιο Νέπωτα, Ισχυρίζονταν Ότι Ο Εύδοξος  Πραγματοποίησε Τον Περίπλου Της Αφρικής. Το Πιθανότερο Όμως Είναι Ότι Χάθηκε Κάπου Στην Νότιο Αφρική.

Ο Εύδοξος Υπήρξε Τολμηρός Θαλασσοπόρος, Πρωτοπόρος Στην Εξερεύνηση Των Θαλασσών Και Προάγγελος Των Θαυμαστών Κατορθωμάτων Των Μεγάλων Θαλασσοπόρων Της Αναγέννησης. Οι Εξερευνήσεις Του Προκαλούν Μεγαλύτερο Θαυμασμό, Αν Αναλογιστεί Κανείς Πόσο Πενιχρά Ήταν Τα Μέσα  Που Διέθετε Για Την Πραγματοποίηση Τους.

Ζεύξις  Εξ Ηρακλείας

Ο Ζεύξις (Β΄ Μισό 5ου Αι. π.Χ) Ήταν Ένας Από Τους Αρχαίους Ζωγράφους Και Διασημότερους, Που Η Φήμη Του Έφτασε Ως Τα Χρόνια Της  Αναγέννησης. Αντίπαλος Των Ομοτέχνων Του  Παρασσίου Και Τιμάνθου, Κατατάσσεται Από Μερικούς Αρχαίους Συγγραφείς Στην Ίδια Σειρά Καλλιτεχνικής Αξίας Με Τον Πολύγνωτο  Τον  Φειδία Και Τον Όμηρο. Εμφανίζεται Ως Συνομιλητής Στα  Απομνημονεύματα Του Ξενοφώντος Και Αναφέρεται Στους Διαλόγους Του  Πλάτωνα.

Κατάγονταν Από Την Ηράκλεια, Χωρίς Να Αναφέρεται Πουθενά Σε Ποια Από Τις 10 Ηράκλειες Που Υπήρχαν Την Παλιά Εποχή, Αλλά Έζησε Στη Μεγάλη Ελλάδα, Την Σικελία Και Την Αθήνα Όπου  Ωρίμασε  Καλλιτεχνικά Και Πνευματικά.

Αυτό Φαίνεται Από Τις Αναφορές Στα Πλατωνικά Έργα, Στον Πρωταγόρα  Όπου Μνημονεύεται Για Πρώτη Φορά Σαν Νεανίσκος Και Επαινείται Η Συντροφιά Του  «Νεωστί Επιδημούντος» Και Στον Γοργία (Θα Πρέπει Να Σύχναζε  Σωκρατικό Κύκλο, Γύρω Στο 430 π.Χ), Αλλά Και Στο Συμπόσιο Του Ξενοφώντα Όπου Αναφέρεται Ως Ηρακλεώτης Ξένος Και Χαρακτηρίζεται  «Πάνυ Γάρ Καλός Και Αγαθός».

Θα Πρέπει Να  Επίσης Να Υπήρξε Μαθητής Του  Διάσημου Ζωγράφου Απολλόδωρου Του Σκιαγράφου.  Η Φήμη Του Ζεύξη Έφθασε Ως Την Μακεδονία  Και Ο Βασιλιάς Αρχέλαος Τον Κάλεσε Να Διακοσμήσει Το Ανάκτορο Του Στην Πέλλα, Έργο Που Αποτελεί Έναν Από Τους Τελευταίους Μεγάλους  Τοιχογραφικούς Κύκλους Της Ελληνικής Ζωγραφικής. Εργάστηκε Πολλά Χρόνια Στην Μεγάλη Ελλάδα Και Όταν Η Πόλη Του Κρότωνα Του  Παρήγγειλε  Να Ζωγραφίσει Την Ωραία Ελένη, Ζήτησε Να Γυμνωθούν Οι Παρθένες Του Τόπου Για Να Επιλέξει Την Πιο Όμορφη.

Όπως Αναφέρει Ο Αιλιανός, Ο Ζεύξις  Για Τον Έργο Του Αυτό «Πολλά Εχρηματίσατο» Γιατί «Έδει Ρητόν Αργύριον Καταβαλείν, Είτα Ούτω Θεάσασθαι». Ο Πετρώνιος Αναφέρει Ότι   Κάποιο Έργο Του  Σωζόταν Σε Καλή Κατάσταση Στην Καμπανία, Ενώ Ο Πλίνιος Είδε Στην Ρώμη Το Έργο Του «Marsyas Religatus (Δέσμιος )».

Στην Αθήνα Ένα Διάσημο Έργο Του, Που Είχε Αναρτηθεί Στο Ναό Της Αφροδίτης, Αναφέρεται Από Τον  Αριστοφάνη Στους Αχαρνείς. Ήταν Ο Έρωτας Στεφανωμένος Με Ρόδα (428 π.Χ). Ξακουστά Επίσης Ήταν Τα Σταφύλια Που Είχε Ζωγραφίσει Με Τόση Τέχνη, Ώστε Τα Πουλιά Πετούσαν Ξεγελασμένα Γύρω Τους Για Να Τα Γευτούν.

Άλλα Έργα Του Τα Οποία Απλώς Αναφέρονται Αλλά Δεν Περιγράφονται, Είναι Μία Πηνελόπη, Μία Γερόντισσα Και Ο Ηρακλίσκος, Με Τον Ηρακλή Μικρός Να Πνίγει Τα Φίδια. Αναφέρεται Ότι Ο Μέγας Αλέξανδρος Συγκινήθηκε Πολύ Όταν Είδε Ένα Έργο Του Με Τον Μενέλαο Να Κάνει Σπονδή Στον Τάφο Του Αγαμέμνονα.

 Ένα Από Τα Περιφημότερα Έργα Του Υπήρξε Η Οικογένεια Των Κενταύρων, Το Οποίο Περιγράφει Λεπτομερώς Ο  Λουκιανός Του Κρότωνα. Για Την Νοοτροπία Του Ζεύξη Εξαίρονται Ιδιαίτερα  Τα Σκιαγραφημένα Έργα Του Πάνω Σε Λευκό  Βάθος  (Monochromata Ex Abo) Και  Γνωστή Ήταν Η Ικανότητα Του Στην Μετάβαση Από Το Ένα Χρώμα Στο Άλλο, Όπου Χρησιμοποιούσε Πλούσιες Εναλλαγές.

Οι Κριτικές Των Αρχαίων Εξήραν Τη Φυσικότητα Των Έργων Του, Την Ικανότητά Του Στις Φωτοσκιάσεις Και Στο Χρώμα. Χαρακτηριστικές Επίσης Ήταν Οι Ρωπογραφικές Του Τάσεις Και Η Ελευθερία Του Απέναντι Στο Μύθο, Που Οφειλόταν Στους Νεωτερισμούς Που Είχε Εισαγάγει Στη Μυθολογική Διήγηση Ο  Ευριπίδης Με Τις Τραγωδίες Του.