Ηρόδοτος Ο Αλικαρνασσεύς
Ο Ηρόδοτος (485-421/415 π.Χ.) Ήταν Αρχαίος Έλληνας Περιηγητής, Γεωγράφος Και Ιστορικός Του 5ου Αιώνα π.Χ. Έγραψε Επίσης Για Τους Περσικούς Πολέμους (Ανάμεσα Στους Έλληνες Και Τους Πέρσες) Καθώς Και Περιγραφές Για Διάφορα Μέρη Και Πρόσωπα Που Συνάντησε Στα Ταξίδια Του.
Ο Ηρόδοτος Χαρακτηρίστηκε Πατέρας Της Ιστορίας. Στο Έργο Του Φέρεται Επίσης Ν' Ασχολήθηκε Με Τη Γεωλογία, Τη Βοτανική Τη Χημεία Και Την Ιατρική.
Ο Ηρόδοτος Γεννήθηκε Στην Αλικαρνασσό Εξ Ου Αποκαλούμενος Ο Αλικαρνασσεύς. Προερχόταν Από Εύπορη Και Φιλομαθή Οικογένεια Και Ανατράφηκε Σ' Ένα Περιβάλλον Σεβασμού Του Ομήρου Και Παλαιών Θρύλων. Ο Πατέρας Του Λεγόταν Λήξης, Η Μητέρα Του Δρυώ Ή Ή Ροιώ, Και Ο Αδελφός Του Θεόδωρος. Ο Σημαντικότερος Όμως Συγγενής Του Ήταν Ο Θείος Του (Ή Εξάδελφός Του), Επικός Ποιητής Και Τερατοσκόπος (=Ερμηνευτής Θαυμάτων), Πανύασις (Πανύασσις). Έζησε Στα Παιδικά Του Χρόνια Τους Μηδικούς Πολέμους, Που Έπαιξαν Σημαντικό Ρόλο Στην Διαμόρφωση Της Προσωπικότητας Του.
Όταν Στην Πατρίδα Του Την Αλικαρνασσό Ήταν Τύραννος Ο Λύγδαμης, Γιος Ή Εγγονός Της Αρτεμισίας, Ο Ηρόδοτος Σε Νεαρή Ηλικία Τότε, Ασχολούμενος Με Τα Πολιτικά Πήρε Μέρος Στην Αποτυχημένη Συνωμοσία Για Την Ανατροπή Του, Με Αποτέλεσμα Να Εξοριστεί Το 468 π.Χ, Μαζί Με Την Οικογένειά Του Στη Σάμο, Ενώ Ο Θείος Του Έχασε Τη Ζωή Του.
Από Τη Σάμο Γύρισε Στην Αλικαρνασσό Μετά Την Ανατροπή Του Λύγδαμη Το Το 455 π.Χ, Αλλά Μετά Από Λίγο Υποχρεώθηκε Να Εγκαταλείψει Και Αυτός Την Πατρίδα Του. Από Τότε Άρχισε Ως Περιηγητής Και Εξερευνητής, Πιθανόν Στα Χρόνια 455-443 π.Χ Να Επισκέπτεται, «Θεωρίας Ένεκεν», Προκειμένου Να Μελετήσει Διάφορα Μέρη Του Τότε Γνωστού Κόσμου, Μεταξύ Άλλων Τη Χώρα Των Κόλχων Μέχρι Τη Σκυθία, Το Εσωτερικό Της Μικράς Ασίας Και Τον Πόντο Μέχρι Την Κριμαία, Την Κύπρο Και Τις Περιοχές Της Συρίας, Την Βαβυλωνία, Την Αίγυπτο, Την Οποία Και Ονομάζει "Δώρο Του Νείλου", Την Κυρηναϊκή Και Βεβαίως Όλη Την Ελλάδα Στην Οποία Και Περιγράφει Ένα Παραλίμνιο Οικισμό Στη Μακεδονία. Έμεινε Αρκετά Χρόνια Στην Αθήνα, Όπου Συνδέθηκε Φιλικά Με Τους Μεγάλους Άνδρες Της Εποχής Εκείνης, Τον Περικλή Και Το Σοφοκλή, Με Τον Οποίο Συνδέονταν Φιλικά.
Παλιά Παράδοση Αναφέρει Ότι Για Μια Δημόσια Ανάγνωση Ενός Έργου Του, Βραβεύτηκε Από Τους Αθηναίους Με 10 Τάλαντα. Με Ενέργειες Του Περικλή Και Του Πρωταγόρα Ίδρυσαν Περί Το 443 Την Αποικία Των Θουρίων Στην Κάτω Ιταλία. Στην Αποικία Αυτή, Που Ιδρύθηκε Κοντά Στην Κατεστραμμένη Πόλη Σύβαρη, Ο Ηρόδοτος Πέρασε Τα Περισσότερα Χρόνια Της Υπόλοιπης Ζωής Του, Γι' Αυτό Και Επονομάστηκε Από Μερικούς Λατίνους "Θούριος".
Για Τα Τελευταία Χρόνια Της Ζωής Του Υπάρχουν Ελάχιστες Πληροφορίες. Πέθανε Ανάμεσα Στα Χρόνια 421 Και 415. Ο Ηρόδοτος Έγραψε Μια «Παγκόσμια» Ιστορία. Σκοπός Του Έργου Του Ήταν Να Καταγραφεί Η Μεγάλη Σύγκρουση Των Ελλήνων Με Τους Πέρσες, Στην Πραγματικά Γιγαντιαία Αναμέτρηση Των Περσικών Πολέμων. Και Όπως Ο Ίδιος Γράφει Για Να Μην Λησμονηθούν Με Την Πάροδο Του Χρόνου Τα Έργα Των Ανθρώπων Και Να Μην Μείνουν Αμνημόνευτα Τα Μεγάλα Και Θαυμαστά Κατορθώματα Των Ελλήνων Και Των Βαρβάρων.
Ο Ηρόδοτος Αξιολογεί Την Αξιοπιστία Των Πηγών Του Και Εκθέτει Τη Δική Του Γνώμη Για Τα Αίτια Των Πολέμων, Όπως Υποσχέθηκε Στην Αρχή Του Βιβλίου Του. Αναλυτικότερα Ο Ηρόδοτος Περιγράφει Τα Γεγονότα Που Έγιναν Από Το 560 Μέχρι Την Κατάληψη Της Σηστού Το 478 Από Τους Αθηναίους. Για Τη Συγγραφή Του Έργου Του Χρησιμοποίησε Τα Έργα Των Λογογράφων, Τα Αρχεία Των Πόλεων Και Κάθε Άλλη Επίσημη Αναγραφή Και Τέλος Συλλογές Χρησμών.
Κύρια Όμως Πηγή Του Έργου Του Αποτέλεσαν Οι Προφορικές Παραδόσεις Και Οι Προσωπικές Αναζητήσεις. Πολλές Φορές Κατονομάζει Την Πηγή Των Πληροφοριών Του, Όπως Γίνεται Με Τον Θέρσανδρο Τον Ορχομένιο, Τον Τύμνη Τον Σκύθη Κ.Ά.
Τα Τέσσερα Πρώτα Βιβλία Απομακρύνονται Από Την Ιστορία Και Θεωρούνται Περισσότερο Πολιτικές Πληροφορίες, Μύθοι Και Ανέκδοτα. Μεγαλύτερη Συνοχή Έχουν Τα Πέντε Υπόλοιπα Βιβλία.
Οπωσδήποτε Το Έργο Του Δεν Περιορίζεται Μόνο Στην Αφήγηση Μαχών, Αλλά Αναλύει Ήθη, Έθιμα, Θρησκευτικές Δοξασίες Και Θεωρίες Για Τη Διακυβέρνηση Μιας Πολιτείας, Παράλληλα Προβάλλει Δε Τη Σημασία Της Ελευθερίας Των Πολιτών Στα Πλαίσια Του Νόμου Για Τη Σωστή Λειτουργία Του Πολιτεύματος. Η Γλώσσα Του Ηροδότου Είναι Η Νέα Ιωνική Που Προήλθε Από Την Επίδραση Της Ομηρικής Γλώσσας, Με Την Προσθήκη Αττικών Και Δωρικών Τύπων.
Χρησιμοποιώντας Ως Βάση Του Έργου Που Ο Ίδιος Ονόμασε «Ιστορίης Απόδεξις», Δηλαδή Έκθεση Της Ιστορικής Έρευνας, Την Αυτοψία, Την Έρευνα Και Την Κριτική, Ο Ηρόδοτος Πλησίασε Πρώτος Την Ιστορία, Χωρίς Όμως Να Μπορεί Να Θεωρηθεί Αντικειμενικός Ιστορικός. Παρά Το Γεγονός Αυτό, Το Έργο Του Συνολικά Είναι Μια Αξιόπιστη Πηγή Και Η Μόνη Συνεχής Και Πλήρης Που Είναι Διαθέσιμη Για Μια Τόσο Σημαντική Εποχή Της Ιστορίας.
Ο Ηρόδοτος Διέσωσε Στην Ανθρώπινη Μνήμη Κοσμοϊστορικής Σημασίας Γεγονότα Και Δικαίωσε Το Χαρακτηρισμό Που Του Έδωσε Ο Ρωμαίος Ρήτορας Κικέρωνας (Cicero), "Πατέρα Της Ιστορίας", Αφού Ήταν Ο Πρώτος Που Κατανόησε Την Αξία Που Έχει Για Τον Άνθρωπο Η Ιστορία, Ποια Γεγονότα Μπορούν Να Θεωρηθούν Ιστορικά Και Κατέβαλε Αξιόλογη Προσπάθεια Για Αμερόληπτη Και Αντικειμενική Έκθεση Των Γεγονότων. Παράλληλα Μπορεί Να Θεωρηθεί Πατέρας Της Γεωγραφίας Και Πρόδρομος Όλων Των Περιηγητών.
Το Έργο Του Αλεξανδρινοί Μελετητές Το Χώρισαν Σε Εννέα Βιβλία Και Έδωσαν Στο Καθένα Από Αυτά Το Όνομα Μιας Μούσας. Στο Α' Βιβλίο, Κλειώ, Κάνει Μια Γενική Αναφορά Στα Αίτια Της Σύγκρουσης Ασίας Και Ευρώπης, Θεωρώντας Ευρώπη Τον Ελλαδικό Χώρο. Έπειτα Παραθέτει Μυθικές Αναφορές, Αρχίζοντας Με Τα Όσα Του Είχαν Πει Πέρσες Λόγιοι Και Φοίνικες Ιερείς. Ο Ίδιος Δεν Παίρνει Θέση Σ' Αυτά Τα Μυθικά Στοιχεία. Μετά Ασχολείται Με Την Ιστορία Του Βασιλείου Της Λυδίας, Από Τον Κανδαύλη Και Τον Γύγη Ως Τον Κροίσο. Ενώ Στέκεται Ιδιαίτερα Στις Επιθέσεις Του Κροίσου Κατά Των Ελληνικών Πόλεων Της Δυτικής Μικράς Ασίας.
Ακολουθεί Η Συζήτηση Του Κροίσου Με Τον Σόλωνα, Η Ιστορία Του Άτυος Και Του Αδράστου, Οι Στενές Σχέσεις Του Κροίσου Με Το Μαντείο Των Δελφών Και Ακολουθούν Τα Στοιχεία Για Τους Πελασγούς, Για Τον Πεισίστρατο Και Τους Πεισιστρατίδες, Για Τη Σπάρτη Και Τους Πολέμους Της Με Την Τεγέα και τη συμμαχία Κροίσου-Σπάρτης. Μετά περιγράφει την εκστρατεία του Κροίσου κατά των Περσών, την παρουσία εκεί του Θαλή του Μιλήσιου, την εκτροπή του Άλυ ποταμού, την ήττα του Κροίσου και την αιχμαλωσία του, καθώς και την κατάληψη των Σάρδεων και την υποταγή της Λυδίας στους Πέρσες.
Ακόμη αναφέρει την ιστορία των Μήδων που αποτίναξαν το ζυγό των Ασσυρίων και την κατάλυση του Μηδικού βασιλείου. Επίσης δίνονται οι σχέσεις των Ελλήνων με τον Κύρο και περιγράφεται η υποταγή της Ιωνίας, της Καρίας, της Λυκίας και της Βορειοδυτικής Μικράς Ασίας στους Πέρσες. Και τέλος, αναφέρεται στην ιστορία των Βαβυλωνίων, των Ασσυρίων, με τη χώρα των Μασσαγετών, τους λαούς γύρω από την Κασπία θάλασσα και πώς σκοτώθηκε ο Κύρος ο Πρεσβύτερος.
Στο Β΄ βιβλίο ονόματι Ευτέρπη αρχίζει με την εκστρατεία του Καμβύση στην Αίγυπτο που συνεχίζεται και στο Γ' βιβλίο. Σ' αυτό το βιβλίο, δίνει λεπτομερείς και εντυπωσιακές πληροφορίες για την Αίγυπτο, τα ιερά της, τη θρησκεία της, τα ήθη και έθιμα της, καθώς και για την ιστορία της και τις σχέσεις Ελλήνων και Αιγυπτίων.
Στο Γ' βιβλίο, Θάλεια, ξαναγυρίζει στην αρχή, στην εκστρατεία του Καμβύση εναντίον του Άμαση και στα αίτια που την προκάλεσαν. Περιγράφει τη μάχη του Πηλουσίου, την κατάκτηση της Αιγύπτου, την υποταγή της Κυρήνης και της Λιβύης, την εκστρατεία κατά των Αιθιόπων και των Αμμωνίων και την κατάκτηση της Κύπρου.
Επίσης περιγράφει την εκστρατεία των Λακεδαιμονίων και Κορινθίων κατά της Σάμου, την εξέγερση του Ψευδοσμέρδη, την ανταρσία των Μάγων, το θάνατο του Καμβύση και την ανάδειξη του Δαρείου σε βασιλιά των Περσών. Παρεμβάλλει την περιήγηση της Ινδικής και πληροφορίες για τους Άραβες, τους Αιθίοπες και τους κατοίκους της Βόρειας Ευρώπης. Τέλος, περιγράφει την υποταγή της Σάμου στους Πέρσες, την εξέγερση των Βαβυλωνίων και την κατάληψη της Βαβυλώνας.
Στο Δ' βιβλίο, Μελπομένη, δίνονται οι δυο εκστρατείες του Δαρείου, η μια κατά των Σκυθών και η άλλη κατά της Λιβύης. Ακόμη δίνει εντυπωσιακά στοιχεία για τις χώρες και τους λαούς, παραθέτει το μύθο για τις Αμαζόνες, την κατάκτηση της Θράκης, την εκστρατεία του Δαρείου κατά των Σκυθών και την τελική υποχώρηση του. Έπειτα καταγράφει την ιστορία της Λιβύης, την περιήγηση της Λιβύης και την εκστρατείας κατά της Λιβύης.
Στο Ε' βιβλίο, Τερψιχόρη, αναφέρει την υποταγή της Θράκης και των γύρω περιοχών (Τρωάδα, Λήμνος, Ίμβρος, κτλ.) στους Πέρσες. Εδώ παρεμβάλει και την ιστορία του Ιστιαίου που θα παίξει σημαντικό ρόλο στην εξέγερση των Ιώνων και συνεχίζει με την αποστολή πρεσβείας στη Μακεδονία για να ζητήσει "γη και ύδωρ" Τέλος αναφέρει την εξέγερση των Ιώνων και την περιγραφή των επιχειρήσεων κατά την επανάσταση των Ιώνων σε όλη της την έκταση, παρεμβάλλοντας την ιστορία των Δωρικών φυλών της Σπάρτης και την ιστορία των Αθηνών.
Στο ΣΤ' βιβλίο, Ερατώ, συνεχίζεται η εξιστόρηση της επανάστασης των Ιώνων, με την παράθεση των επιθετικών ενεργειών του Δαρείου πριν από τη Μάχη του Μαραθώνα. Ακόμη δίνεται η πρώτη εκστρατεία κατά της Ελλάδας που τελειώνει με τη Μάχη του Μαραθώνα.
Μέσα σ' αυτήν την εκστρατεία, περιγράφονται πράγματα που έγιναν στην Ελλάδα, όπως η προσφορά των Αιγινητών για υποταγή στον Δαρείο και η παρέμβαση Σπαρτιατών και Αθηναίων, που ανέτρεψαν την κατάσταση στην Αίγινα, η δράση του βασιλιά της Σπάρτης, Κλεομένη Α', η στάση του Μαντείου των Δελφών, η καταστροφή της Ερέτριας και κλείνει με την αποχώρηση των Περσών και την τύχη των Ερετριέων αιχμάλωτων καθώς και του νικητή του Μαραθώνα, Μιλτιάδη. Στο Ζ' βιβλίο, Πολύμνια, λέει για το θάνατο του Δαρείου και την άνοδο στον θρόνο του Ξέρξη, του οποίου την ιστορία και τη δράση θα συνεχίσει και στα υπόλοιπα βιβλία.
Περιγράφεται η συγκέντρωση του περσικού στρατού στη Θεσσαλία, η ζεύξη του Ελλησπόντου, η απαρίθμηση του στρατού και του ναυτικού του Ξέρξη, η αποστολή πρεσβειών από τις ελληνικές πόλεις στο Άργος, στη Σικελία, στην Κέρκυρα και στην Κρήτη με σκοπό να συγκροτηθεί Πανελλαδικό μέτωπο εναντίον των Περσών. Και κλείνει με την περιγραφή της μάχης των Θερμοπυλών.
Στο Η' βιβλίο, Ουρανία, συγκεντρώνει την προσοχή του στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας. Αναφέρει τη ναυμαχία του Αρτεμισίου και τις κινήσεις των Περσών στη Βοιωτία και την Αθήνα. Ενώ στη συνέχεια, δίνει τα συμβούλια των Ελλήνων, την εκκένωση της Αθήνας και την απόπειρα των Περσών κατά των Δελφών. Έπειτα ο Ηρόδοτος δίνει τα αποτελέσματα της νίκης της Σαλαμίνας και την αποχώρηση του περσικού στόλου και του περσικού στρατού στη Θεσσαλία. Μετά, επανέρχεται στις επιχειρήσεις ξηράς και την προετοιμασία για τη μεγάλη μάχη των Πλαταιών. Στο τέλος γίνεται λόγος για τη Μακεδονική Δυναστεία και το ρόλο του Αλέξανδρου Α΄.
Στο Θ' βιβλίο, Καλλιόπη, ασχολείται με την εκστρατεία του Μαρδονίου στην Αττική, την κινητοποίηση των Σπαρτιατών που φτάνουν για ενίσχυση των Αθηναίων και τα προκαταρκτικά της μεγάλης μάχης των Πλαταιών, η ίδια η μάχη και οι συνέπειες της νίκης των Ελλήνων. Τέλος, δίνεται ο επιθετικός πια πόλεμος των Ελλήνων και τελειώνει με την κατάληψη της Σηστού από τους Αθηναίους.
Ο Ηρόδοτος ταξίδεψε σε πολλά μέρη επισκέφτηκε και περιέγραψε λαούς που κατοικούσαν σε περιοχές του τότε γνωστού κόσμου. Από τα βιβλία του αντλούμε περιγραφές για τους Αιγύπτιους, τους Σκύθες κ.α. Την Αίγυπτο ο Ηρόδοτος πρέπει να την επισκέφτηκε το 449 π.Χ. από τα συμφραζόμενα του στο δεύτερο βιβλίο του (Β 150) συμπεραίνεται ότι πριν την Αίγυπτο πέρασε από τη Μεσοποταμία καθώς μας δίνει πληροφορίες για τη λίμνη Μοίρη. Τα έργα του όμως αναφέρουν και πληροφορίες για τη Σκυθία, ο ίδιος μάλιστα διηγείται την συνομιλία του με το Σκύθη Τύμνη.
Από τον Ελλανίκο μαθαίνουμε ότι ο Ηρόδοτος έζησε για κάποιο διάστημα στην αυλή του βασιλιά της Μακεδονίας Αλέξανδρου Α ´ . Οι εμπορικές σχέσεις που είχε συνάψει η Σάμος με την Κυρήνη, η σημερινή Λιβύη, ώθησαν τον Ηρόδοτο να την επισκεφτεί περίπου το 460 π.Χ. από το ταξίδι στην Κυρήνη μας διασώζει τον μύθο των Βαττιάδων βασιλέων (Δ 163).
Ωστόσο το ταξίδι που βοήθησε τον συγγραφέα να αναπτύξει το πνεύμα του ήταν το ταξίδι στην Αθήνα, εκεί θα συγγράψει και θα κάνει γνωστό το μεγαλύτερο μέρος του έργου του. Υπολογίζεται ότι το έτος 440 π.Χ. θα αναχωρήσει για την Δύση και την Μεγάλη Ελλάδα. Τα σημαντικότερα ταξίδια του Ηροδότου είναι: Οι Σάρδεις που τις επισκέφτηκε για περισσότερες από μια φορά, η Έφεσος και η Σμύρνη. Ταξίδεψε με πλοίο από τα δυτικά στα ανατολικά του Πόντου (Δ 86) για να καταλήξει στην Κολχίδα (Β, 104).
Σ’ ένα άλλο του ταξίδι περιγράφει την ανατολική ακτή της Θράκης (Δ, 83). Ο Ηρόδοτος έφτασε με βεβαιότητα στις όχθες του Ευφράτη και από κει στην Βαβυλώνα και στα Σούσα. Επίσης έχει επισκεφτεί και περιγράψει τα νησιά του Αιγαίου: Σκιάθο, Δήλο, Πάρο, Εύβοια, Σαλαμίνα, Αίγινα και Κύθηρα. Από την κύρια Ελλάδα περιηγείται στην Στερεά και φτάνει μέχρι τα Τέμπη, καθώς και στην Πελοπόννησο δείχνοντας ιδιαίτερο ενδιαφέρον στις περιοχές των μαχών των μηδικών πολέμων.
Εικάζεται ότι πέρασε από την Ζάκυνθο στο δρόμο για του Θουρίους, ενώ με βεβαιότητα επισκέφτηκε την Κέρκυρα, τη Δωδώνη, την Αμβρακία, τη Σικελία και τις πόλεις τις Κάτω Ιταλίας Μεταπόντιον και Κρότωνα. Ο Ηρόδοτος θα μας δώσει πολλές πληροφορίες για τις κλιματολογικές συνθήκες και τις μορφές διοίκησης των λαών που συναντά. Γοητεύεται ιδιαίτερα από το κλίμα και τον πολιτισμό των Αιγυπτίων που τους κατατάσσει σε ανώτερο επίπεδο από τον ελληνικό.
Αντίθετα τον Περσικό και το Βαβυλωνιακό τους θεωρεί υποδεέστερους αλλά ενδιαφέροντες άλλωστε θα χρησιμοποιήσει τους καταλόγους των βασιλέων της Βαβυλώνας σαν χρονολογικό σύστημα στην ιστορία του. Ο Ηρόδοτος είναι ο πρώτος που διαχωρίζει την Ευρώπη από την Ασία στα μάτια του όμως ο Πόντος και η Σκυθία που σήμερα ανήκουν στην Ασία είναι αναπόσπαστο μέρος της Ευρώπης, μάλιστα θεωρεί ύβρη τις εκστρατείες των Περσών κατά των κατοίκων των περιοχών αυτών.
