(ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ)
Άλλο αξίωμα υψηλότατο στο οποίο διορίζονταν οι Φαναριώτες από την Υψηλή Πύλη ήταν η θέση του ηγεμόνα στις παραδουνάβιες ημιανεξάρτητες χώρες της Βλαχίας και της Μολδαβίας. Αυτή η θέση εξασφάλιζε στον κάτοχό της πλούτο, δύναμη και πανευρωπαϊκή φήμη.
Το ανώτατο αυτό αξίωμα η Υψηλή Πύλη το εμπιστεύτηκε για πρώτη φορά σε Φαναριώτη, το 1709 στη Μολδαβία και από το 1715 στη Βλαχία, διορίζοντας ο σουλτάνος ηγεμόνες τους γιους και τους εγγονούς του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου. Αυτοί μαζί με διάφορα μέλη των σχεδόν εξελληνισμένων ντόπιων οικογενειών Ρακοβίτσα και Γκίκα εναλλάσσονται στους θρόνους των ηγεμονιών ως το 1758.
Έκτοτε και ως το 1821 ο κύκλος των οικογενειών από τις οποίες προέρχονται οι ηγεμόνες των δυο παραδουνάβιων ηγεμονιών διευρύνεται συνέχεια περιλαμβάνοντας νεότερες Φαναριώτικες οικογένειες. Εννέα μεγάλες φαναριώτικες οικογένειες έδωσαν τους ηγεμόνες αυτούς. Ας τους αριθμήσουμε: Ηγεμόνευσαν τρεις Μαυροκορδάτοι, τρεις Καλλιμάχες, οκτώ Γκίκες, τέσσαρες Καρατζάδες, τρεις Υψηλάντες, δυο Μουρούζηδες, ένας Ρωσέτης, ένας Μαυρογένης.
Κριτήριο για το διορισμό τους δεν ήταν τα προσόντα, οι ικανότητες του καθενός· ολοι άλλωστε είχαν ικανότητες υψηλού επιπέδου και προσόντα πολλά, δυο πράγματα βαρύναν: ο βαθμός αφοσίωσής τους στην Υψηλή Πύλη και οι πραγματικές τους υπηρεσίες σ' αυτήν, καθώς και το ύψος της χρηματικής προσφοράς για την αγορά του θρόνου, γιατί στην ουσία οι θέσεις δεν παρέχονταν αλλά πουλούνταν. Είχαν κι αυτοί τις αδυναμίες του σάπιου και διεφθαρμένου καθεστώτος μέσα στο οποίο ζούσαν.
Τα μεγάλα αυτά αξιώματα έγιναν αντικείμενο μεγάλου ανταγωνισμού μεταξύ των υποψηφίων. Και όπλο τους σε αυτόν τον σκληρό ανταγωνισμό δεν ήταν μόνο το χρήμα. Υπήρχε και το όπλο των διαβολών, των συκοφαντιών, των ψευδολογιών που δυστυχώς χρησιμοποιούνταν ακόμη και μεταξύ στενών συγγενών (1). Και αυτός ο αγώνας δεν έπαυε ακόμα και μετά την κατάληψη της επίζηλης θέσης. Επακολουθούσε νέα συνωμοσία στην Κων/λη με σκοπό την έκπτωση του διορισθέντος με ατέλειωτες ραδιουργίες και εξαγορές, που έφθανε συχνά στο σοβερό αποτέλεσμα.
Αρκετές φορές ο εξοντωτικός αυτός πόλεμος δεν κατέληγε μόνο στην καθαίρεση του ηγεμόνα από το θρόνο ή από τη θέση του Μεγάλου Διερμηνέα, αλλά ακολουθούσε ο αποκεφαλισμός (2) και η δήμευση της περιουσίας του (3).
Στα αρνητικά των Φαναριωτών ηγεμόνων πρέπει να προσθέσουμε και τα εξης: Πίστευαν οτι αποτελούσαν εξαιρετική και προνομιούχα τάξη σε σχέση με τους φτωχούς ραγιάδες, κι αυτό ως ένα βαθμό ήταν αλήθεια. Ομως έκαναν το λάθος εξαιτίας αυτής τους της έπαρσης να δημιουργήσουν στο Βουκουρέστι και στο Ιάσιο αυλές με εθιμοτυπία και συνήθειες που θύμιζαν τη ζωή των βυζαντινών παλατιών της παρακμής και των σουλτανικών ανακτόρων. Ολη όμως αυτή η χλιδή και η ματαιότητα για να γίνει και να διατηρηθεί ήθελε μεγάλη χρηματική δαπάνη.
Δαπανηρή όμως δεν ήταν μόνο η πολυτελής αυλή τους αλλά και ο κόσμος, οι αξιωματούχοι που τους ακολουθούσαν, φίλοι ή συγγενείς τους, σπαθάριοι, ποστέλνικοι, χατμάνοι κλπ. Χρήματα όμως έπρεπε να πληρώσουν για την εξόφληση παλαιών χρεών τους στους τοκογλύφους της Κων/λης, για φιλοδωρήματα και μπαξίς στους διάφορους Τούρκους αξιωματούχους. Αν σ' όλα αυτά λογαριάσουμε ότι ήταν υποχρεωμένοι να πληρώνουν μεγάλο φόρο στο σουλτάνο, ο οποίος υπεραυξήθηκε από τη μεταξύ τους πλειοδοσία, αντιλαμβανόμαστε σε πόσο δύσκολη οικονομική θέση βρισκόταν στην αρχή της πορείας του ο κάθε ηγεμόνας.
Για να μπορέσουν να ανταποκριθούν σε όλες αυτές τις δαπάνες ήταν αναγκασμένοι να επιβάλλουν στους υπηκόους τους δυσβάσταχτους φόρους, που προκαλούσαν τη δίκαιη αγανάκτησή τους.
Σημειώσεις:
1. Η πιο συχνή συκοφαντία, η οποία μπορούσε να επισύρει τον αποκεφαλισμό, ήταν για προδοσία ή για μη τήρηση των υποχρεώσεων του στην Πύλη.
2. Από τους 45 συνολικά Φαναριώτες που ηγεμόνευσαν κατά την περίοδο 1709-1821 στη Βλαχία και στη Μολδαβία ή που ανέβηκαν στο αξίωμα του μεγάλου Διερμηνέα 12 αποκεφαλίστηκαν, 3 δραπέτευσαν στο εξωτερικό για να σώσουν το κεφάλι τους, ενω πολλοί άλλοι φυλακίστηκαν, ή εξορίστηκαν ή είδαν την περιουσία τους να δημεύεται.
3. Όταν δήμευαν την περιουσία του αξιωματούχου το Πατριαρχείο αναλάμβανε την συντήρησή του μέχρι να αναλάβει, να ξανανεβεί στα πράγματα. Γιατί καθαίρεση από ένα αξίωμα δεν συνεπαγόταν ισόβιο αποκλεισμό από την κοινωνική ζωή. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Κωνσταντίνου Μαυροκορδάτου, ο οποίος δέκα φορές ανέβηκε στον ηγεμονικό θρόνο και δέκα φορές καθαιρέθηκε για διάφορες αιτίες.
Συνεχίζεται
