Ξεκίνησε το τελευταίο διάστημα στη Βέροια μία συζήτηση σχετικά με την ανάγκη διεκδίκησης της ανακήρυξής της σε «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης».
Ας μας επιτραπούν λοιπόν ορισμένες πρώτες σκέψεις και όταν υπάρχει κάτι συγκεκριμένο, θα επανέλθουμε :
1.Η «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» δεν είναι ένας «αθώος» θεσμός. Αντίθετα φέρνει βαθιά μέσα του τα όσα περί πολιτισμού πρεσβεύει η Ε.Ε. Μία Ε.Ε που χρησιμοποιεί και τον πολιτισμό ως μέσο κερδοφορίας για τους λίγους, ως μέσω ιδεολογικής χειραγώγησης των λαών κλπ. Ο θεσμός καθόλου δεν έχει σαν στόχο το «άνοιγμα» στο ευρωπαϊκό κοινό των πολιτιστικών πλευρών της συγκεκριμένης πόλης, περιοχής ή χώρας. Αντίθετα στοχεύει στην περιθωριοποίηση του λαϊκού πολιτισμού και της παράδοσης, στην εξαφάνιση της προοδευτικής καλλιτεχνικής δημιουργίας. Δηλαδή από το θεσμό δεν θα έχουμε σαν αποτέλεσμα να μάθουμε το λαϊκό πολιτισμό της Ιταλίας, το κινηματογράφο της Γαλλίας, την εικαστική παράδοση της Ισπανίας ή να μάθουν αυτοί το πολιτισμό της Ελλάδας και της Βέροιας αλλά θα γίνει ένα παιχνίδι μάνατζερ που κάτι ψίχουλα ίσως πέσουν και στο δικό μας τραπέζι. Εμείς είμαστε υπέρ του να υπάρχει εναγκαλισμός των λαϊκών πολιτισμών, να μαθαίνουμε για τις άλλες χώρες, να μορφωνόμαστε αλλά κάτι τέτοιο δεν προκύπτει από πουθενά.
Όσο για το περιεχόμενο και τελικά τη σκοπιμότητα του συγκεκριμένου θεσμού; Η εμπειρία από την αρχή της δημιουργίας του δείχνει ότι όχι μόνο φθίνει συνεχώς στις συνειδήσεις των λαών, αλλά ουσιαστικά ο θεσμός της πολιτιστικής πρωτεύουσας χρησιμοποιείται για την ευρωπαϊκή πολιτιστική ομογενοποίηση και κυρίως την ισοπέδωση και εξαφάνιση του λαϊκού πολιτισμού, την περιθωριοποίηση της προοδευτικής καλλιτεχνικής έκφρασης και δημιουργίας.
Και δύο χρήσιμες «λεπτομέρειες»: Η πρώτη όπως δείχνει και η πορεία της τα χρόνια αυτά είναι ότι ο θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης συνεχώς φθίνει και από πλευράς χρηματοδότησης και από πλευράς του τι προβάλλεται κάθε φορά ως πολιτισμός. Η δεύτερη, ότι από το 1999 δεν επιλέγεται η πολιτιστική πρωτεύουσα με ομόφωνη απόφαση των κυβερνήσεων αλλά δόθηκε η δυνατότητα επιλογής σε μια περίεργη ευρωπαϊκή επιτροπή...
2. Επίσης, θα πρέπει να πάρουμε υπόψη μας την προηγούμενη ελληνική εμπειρία και τι πραγματικά άφησαν στον Πολιτισμό και στις υποδομές στις πόλεις: Στη Θεσσαλονίκη το 1997 έγινε ένα τεράστιο πάρτι δεκάδων δις δραχμές (η συναυλία των U2 στοίχισε γύρω στα 600 εκ. δραχμές). Απασχολήθηκε για χρόνια το ΔΣ, μπήκαν στη μέση εισαγγελείς, μέχρι και η Ένωση εισαγγελέων και από υποδομές τίποτα. Στην Πάτρα το 2006 κατασπαταλήθηκαν 25 εκατ. ευρώ και έμειναν ψίχουλα για τη πόλη. Η εμπειρία έδειξε ότι αντί να επωφεληθεί ο λαός, τελικά οι μεγάλοι κερδισμένοι είναι τα διάφορα καλλιτεχνικά γραφεία, οι λεγόμενοι προστάτες του πολιτισμούς. Ωφελημένοι βγήκαν και οι διάφοροι "ημέτεροι", που χάριν δήθεν του πολιτισμού εξασφάλισαν μια θεσούλα καλά αμειβόμενη και ίσως περισσότερες υποσχέσεις για το μέλλον. Επόμενο ήταν να ταυτιστεί και η προετοιμασία τους (υπάρχει πλούσιο ρεπορτάζ γι’ αυτό) με τη διαπάλη συμφερόντων, την αδιαφάνεια, την κακοδιαχείριση και τη διάθεση επίδειξης.
3. Είναι άλλο πράγμα "άρτος και θεάματα" και άλλο πραγματική βοήθεια και στήριξη του πολιτισμού και των πολλών προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε. Πολιτισμός, πρώτ' απ' όλα, σημαίνει να έχεις δουλειά! Να έχεις περίθαλψη και σύνταξη. Σχολεία και δασκάλους. Να έχεις αξιοπρέπεια. Όσον αφορά δε τα μεγαλεπήβολα που ακούμε ή γράφονται σχετικά με την προετοιμασία του φακέλου, ας κρατήσουν οι χοροί. Με βάση την εμπειρία της διεκδίκησης παλιότερα από την Καλαμάτα παραθέτουμε απόσπασμα σχετικά με τη συζήτηση στο Δημοτικό της Συμβούλιο (το 2015, τελικά «κέρδισε» η Ελευσίνα για το 2023, με έναν προϋπολογισμό που αρχικά έγινε λόγος για 8.200.000 ευρώ…) για να καταλάβουμε και τα μεγέθη και να βγουν και συμπεράσματα: «…Στον προϋπολογισμό αξίας 20.000.000 που καταθέτει ως πρόταση ο Δήμος, καλείται η Καλαμάτα να βάλει 4.000.000 ευρώ σε χρήμα και υπηρεσίες, ζητά από την κυβέρνηση 8.000.000 ευρώ, από την Περιφέρεια 2.500.000 ευρώ και από άλλους δήμους 500.000 ευρώ σε χρήμα και υπηρεσίες επίσης από τη ΕΕ και από χορηγίες περίπου 3.000.000. Γνωρίζουν καλά και οι ίδιοι πως αυτά τα χρήματα αποκλείεται να βρεθούν και πως το κόστος της διοργάνωσης θα ανέβει σημαντικά με πρόσχημα την ασφάλεια που δεν έχει υπολογιστεί, αλλά και γιατί η επιτροπή επιλογής έχει δηλώσει πως τα 20.000.000 ευρώ για υποψήφια πόλη είναι λίγα. Επίσης είναι χαρακτηριστικό πως το 40% του κόστους είναι για μάρκετινγκ και διαφήμιση και το υπόλοιπο καλλιτεχνικό έργο….»
