συνέχεια

Στην αθάνατη γη της Μικράς Ασίας

Η επόμενη πόλη που συνάντησα ήταν η Biga ή Karabiga, «αι Πηγαί των Βυζαντινών», όνομα με το οποίο τη μνημόνευσε η Άννα η Κομνηνή.       

Είναι κτισμένη στους πρόποδες του Τσατάλ –Τεπέ, κοντά στην αρχαία Ελληνική πόλη Πρίαπο. Πριν το 1922 κατοικούσαν στην πόλη δύο χιλιάδες Έλληνες μαζί με Πομάκους και άλλους πρόσφυγες που τους είχε εγκαταστήσει η τότε τουρκική κυβέρνηση. Διατηρούσαν δυο εκκλησίες, της Παναγίας και του Αγίου Αθανασίου, Δημοτική Σχολή με 110 μαθητές και Παρθεναγωγείο με 50 μαθήτριες. 

Την εύφορη πεδιάδα της Μπίγας διαρρέει ο ποταμός Γρανικός, που σήμερα ονομάζεται  Μπίγα –τσάι. Στις όχθες του Γρανικού, το 334 π. Χ, ο Αλέξανδρος πέτυχε την πρώτη λαμπρή νίκη του ενάντια στους Πέρσες και αργότερα ο ρωμαϊκός στρατός με το Λούκουλο κατατρόπωσε το Μιθριδάτη, το βασιλιά του Πόντου.  Καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδρομής, διέκρινα πολλές καφετιές ταμπέλες που φανέρωναν ότι κάπου κοντά βρίσκονταν πολλές αρχαίες Ελληνικές πόλεις, όπως η Άσσος, η Κύζικος κ.α.

Μετά την Μπίγα, πέρασα από το Γκιόνεν, την Παλιά Θερμαία Αρτέμιδα.

Ένα αξιόλογο γεωργικό κέντρο, κτισμένο στο μέσον μιας τεράστιας και εύφορης πεδιάδας, την οποία διαρρέει ο αρχαίος ποταμός Αίσηπος, που σήμερα ονομάζεται Γκιόνεν τσάι. Δίπλα στην πόλη, υπάρχουν τα θερμά λουτρά της Θερμαίας Αρτέμιδας, τα οποία επισκέπτονται κάτοικοι της γύρω περιοχής.

Πριν τη Μικρασιατική καταστροφή είχε 4.500 κατοίκους ενώ σήμερα ο πληθυσμός της ανέρχεται σε 20.000.

Δύο ώρες με χώριζαν τώρα από την Προύσα. Η κίνηση στο δρόμο άρχισε να αυξάνεται όσο πλησίαζα προς την Κυζικική χερσόνησο, όπου βρίσκονται τα ερείπια της Κυζίκου, μιας άλλης σπουδαίας ελληνικής πόλης της αρχαιότητας.

 Η αρχαία Κύζικος, υπήρξε κατά το Στράβωνα «εφάμιλλος ταις πρώταις των κατά την Ασίαν μεγέθει τε και κάλλει και ευνομία προς τε ειρήνην και προς πόλεμον».

Κτίσθηκε το 756 π. Χ από Μιλησίους και τη Ρωμαϊκή περίοδο, επί αυτοκράτορα Διοκλητιανού, υπήρξε πρωτεύουσα της επαρχίας Ελλησπόντου.                      

Το 1063 καταστράφηκε ολοσχερώς από σεισμό.

Την ακμή της η Κύζικος την όφειλε στη στρατηγική της θέση, καθώς αποτελούσε σταθμό επικοινωνίας μεταξύ του Αιγαίου, των λιμανιών της Προποντίδας και του Ευξείνου Πόντου.    

Την περίοδο του Βυζαντίου, υπήρχαν στη γύρω περιοχή της πολλά μοναστήρια, με σπουδαιότερο της Παναγίας Φανερωμένης, τα ερείπια της οποίας υπάρχουν ακόμα ξεχασμένα και εγκαταλελειμμένα στην κορυφή του βουνού.

Σήμερα, την Κύζικο κοσμούν, ως ανάμνηση του παλαιότερου μεγαλείου της, τα ερείπια ενός ναού του Δία, τα αρχαία τείχη και το αρχαίο θέατρο.

Επτά χιλιόμετρα πιο μακριά βρίσκεται η γνωστή Αρτάκη. Τη θυμάμαι από τις αφηγήσεις κάποιων παππούδων Αρτακιανών που έμεναν στο χωριό μου, οι οποίοι κορόιδευαν τους Ποντίους ότι είχαν έρθει από τα κατσάβραχα, ενώ οι ίδιοι κατοικούσαν δίπλα στη θάλασσα.

Η Αρτάκη, σημερινό Erdek, πριν την καταστροφή είχε 12.500 κατοίκους εκ των οποίων οι 8.000 ήταν Έλληνες. Φημισμένα ήταν τα κρασιά, η ρακί, το κονιάκ, οι ελιές της και τα απίδια της.

Οι περισσότεροι κάτοικοί της ήταν ναυτικοί και εκεί είχε την έδρα του ο μητροπολίτης Κυζίκου. Σήμερα, είναι ένα μικρό λιμάνι και το καλοκαίρι την επισκέπτονται αρκετοί ντόπιοι τουρίστες.

Η επόμενη γνωστή πολιτεία που συνάντησα στο δρόμο μου ήταν η Πάνορμος ή Πάντερμος, όπως την έλεγε ο παππούς, ή Bandirma στα Τουρκικά. Ένα σημαντικό λιμάνι για την περιοχή, με μικρό κατά τα άλλα ενδιαφέρον και αυτή.

Είναι άναρχα δομημένη με πολλές άχαρες πολυκατοικίες και με πληθυσμό 80.000 κατοίκους. Πριν το 1922 κατοικούσαν σε αυτήν 20.000 κάτοικοι, εκ των οποίων οι 12.000 ήταν Τούρκοι, 4.000 Έλληνες και 4.000 Αρμένιοι.

Σύμφωνα με την παράδοση, πήρε το όνομά της από τους βοσκούς που παλαιότερα είχαν εγκατασταθεί εκεί μαζί με τα κοπάδια τους. Αυτοί ονόμασαν την περιοχή Όρμο του Πανός, εξ’ ου και το «Πάνορμος». Η παλιά πόλη καταστράφηκε ολοσχερώς το 1874 από πυρκαγιά.                                            

Η συγκοινωνία στους δρόμους άρχισε ήδη από την Πάνορμο να γίνεται θορυβώδης και άκρως ενοχλητική. Υπήρχαν πάρα πολλά παλιά φορτηγά που γέμιζαν με καπνούς και ρύπους την ατμόσφαιρα. Χαρακτηριστική και η παρουσία συχνών μπλόκων της αστυνομίας, που ήταν πολύ αυστηρή στους παραβάτες οδηγούς. Αδιάλλακτοι και ανυποχώρητοι οι Τούρκοι τροχονόμοι, δε σηκώνουν μύγα στο σπαθί τους…                                                                                                                                      

Με σταμάτησαν μια φορά, λίγο πριν μπω στην Πάνορμο. Είχα προσπαθήσει παράνομα να προσπεράσω ένα φορτηγό που με είχε πνίξει με τους ρύπους του.

Το πρόστιμο τσουχτερό... προσπάθησα να δικαιολογηθώ αλλά το μόνο που κατάφερα ήταν να πληρώσω μικρότερο ποσό και μάλιστα χωρίς να μου δώσουν απόδειξη… οπωσδήποτε τα χρήματα αυτά κατέληξαν στην τσέπη τους… Χαλάλι τους...

Μεταξύ της Πανόρμου και της Προύσας βρίσκεται το Μιχαλίτσι. Το Μιχαλίτσι ή Karacabey στα τουρκικά, δε διαφέρει πολύ από την Πάνορμο. Είναι μία  βιομηχανική πόλη που οφείλει την ανάπτυξή της στο γεγονός ότι είναι συγκοινωνιακός κόμβος που συνδέει την Προύσα με την Κυζικική χερσόνησο, τη Σμύρνη και τα παράλια, και στην οποία κάποτε κατοικούσαν 7000 Έλληνες. 

Θα ήταν μεγάλη παράλειψη να μην αναφέρω εδώ, πως διασχίζοντας την τεράστια αυτή πεδιάδα από την Μπίγα μέχρι την Προύσα, βλέπει κανείς κατάφυτες εκτάσεις με κάθε είδους ζαρζαβατικά, όπως πράσα, λάχανα, κρεμμύδια, καρότα, πατάτες, τα οποία κατακλύζουν αργότερα την Ελληνική αγορά.

Μετά το Μιχαλίτσι, στην δεξιά πλευρά του δρόμου άρχισε να φαίνεται η λίμνη της Απολλωνιάδας ή Apolyont gοl. Σε ένα από τα νησάκια της λίμνης, είναι κτισμένη η γνωστή από τα χρόνια του Στράβωνα πόλη της Απολλωνιάδας.

Από την Απολλωνιάδα καταγόταν η οικογένεια του χωριανού μου, μπάρμπα Κωστή Τολούδη, ο οποίος μου έδωσε αρκετά στοιχεία σχετικά με την ιστορία του χωριού και τα ήθη και έθιμα των κατοίκων της.

Πλησίαζα στον προορισμό μου… Στις διάφορες πινακίδες δεξιά και αριστερά του δρόμου διέκρινα τα ονόματα των χωριών τα οποία είχα σκοπό να επισκεφθώ … Apolyont, Tsatal Agil, Dansari,  Subasi, Karacaoba, Gorukle. To τελευταίο, είναι το χωριό του παππού μου, τα Κουβούκλια.

Ρίγος ένιωσα να διαπερνά όλο μου το κορμί καθώς περνούσα δίπλα του. Διέκρινα τα σπίτια του και το λόφο Λαγαρούδες, που ήταν γεμάτος με λιόδεντρα. Ακολούθησαν είκοσι χιλιόμετρα που συνοδεύονταν από την ταλαιπωρία της κυκλοφοριακής συμφόρησης και έφτασα επιτέλους στην πρωτεύουσα της Βιθυνίας, την Προύσα.

Ένα ταξίδι εννέα ωρών, κατά το οποίο διέσχισα όλη τη Μακεδονία, τη δυτική Θράκη, ένα κομμάτι της ανατολικής Θράκης, πέρασα τα Δαρδανέλια και τη Μυσία, είχε φτάσει στο τέλος του… και όμως αυτή ήταν μόνο η αρχή!