Γεννήθηκε τον 3ο αιώνα στα Πάταρα της Λυκίας, από ευσεβείς και πλούσιους γονείς και έζησε στα χρόνια των αυτοκρατόρων Διοκλητιανού και Μαξιμιανού.
Όταν πέθαναν οι γονείς του μοίρασε την περιουσία του στους φτωχούς και τους αδυνάτους. Μετά από ένα ταξίδι του στην Ιερουσαλήμ γύρισε στα Πάταρα όπου και χειροτονήθηκε ιερέας, όταν δε πέθανε ο Επίσκοπος Μύρων, εξελέγη επίσκοπος.
Συνέχισε να βοηθά και να προστατεύει τους φτωχούς και τους άπορους, ενώ έλαβε από τον θεό το χάρισμα να κάνει θαύματα. Συμμετείχε στην Α΄Οικουμενική Σύνοδο, όπου έλαμψε με τις θεολογικές του γνώσεις. Πέθανε το 330 και η μνήμη του τιμάται στις 6 Δεκεμβρίου. Θεωρείται ο προστάτης των ναυτικών.
Ἀπολυτίκιον «Κανόνα πίστεως καὶ εἰκόνα πραότητος, ἐγκρατείας Διδάσκαλον, ἀνέδειξέ σε τῇ ποίμνῃ σου, ἡ τῶν πραγμάτων ἀλήθεια· διὰ τοῦτο ἐκτήσω τῇ ταπεινώσει τὰ ὑψηλά, τῇ πτωχείᾳ τὰ πλούσια. Πάτερ Ἱεράρχα Νικόλαε, πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν».