To Zιαφέτι στην Απολλωνιάδα Προύσας

Οι γονείς μου κύριε Γιώργο κατάγονταν από την Απολλωνιάδα Προύσας. Η οικογένεια του πατέρα μου ήταν εύπορη και πριν την Μικρασιατική Καταστροφή έφυγαν από την Απολλωνιάδα και εγκαταστάθηκαν στα Κουβούκλια όπου στην κεντρική πλατεία του χωριού, διατηρούσαν καφενείο και κουρείο με το όνομα « Όλυμπος».

Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή εγκαταστάθηκαν στην Λακκιά Αμυνταίου, όπου οι γονείς μου ασχολούνταν με την παραγωγή καπνού. Έτσι ολόκληρη την ημέρα όταν αρμαθιάζαμε τα φύλλα του καπνού ακούγαμε τον μπαμπά και την μαμά να μας λένε αμέτρητες ιστορίες.

Το χωριό μας, η πανέμορφη Απολλωνιάδα, έλεγε ο πατέρας μου, ήταν αρχαία Ελληνική πόλη, με την ονομασία Απολλωνία επί Ρυνδάκω. Με την ονομασία αυτή ήταν γνωστή από την εποχή του Στράβωνα.

Απείχε 40 χιλιόμετρα από την Προύσα. Ήταν κτισμένη πάνω σε μια νησίδα η οποία με μία γέφυρα επικοινωνούσε με την ξηρά. Τον χειμώνα που φούσκωναν τα νερά, σκέπαζαν την γέφυρα και η επικοινωνία γίνονταν με βάρκες.

Στην Απολλωνιάδα οι περισσότεροι κάτοικοι ασχολούνταν με την παραγωγή καπνού, μεταξιού και κυρίως με την αλιεία.

Άνδρες-γυναίκες δουλεύαμε όλοι πολύ σκληρά και σαν ξεκούραση είχαμε κάποια έθιμα που τα πραγματοποιούσαμε όποτε θέλαμε, κυρίως για να διασκεδάσουμε και να ξεκουραστούμε από τις σκληρές δουλειές που κάναμε.

Ένα από αυτά τα έθιμα ήταν το περίφημο Ζιαφέτι, που σήμαινε, ένα γλέντι, ένα ξεφάντωμα.

Έτρεχαν δάκρια από τα μάτια της μάνας μου της Κυρά Φωτεινής όταν μου διηγούνταν τις υπέροχες ιστορίες της, ενθυμούμενη τα νιάτα της στην πατρίδα.

Μαζευόμασταν λοιπόν πολλά κορίτσια σε ένα σπίτι και η κάθε μια από αυτές έφερναν κάποια υλικά για να παρασκευάσουν ένα γλύκισμα π.χ αλεύρι, καρύδια, βούτυρο, αυγά, μέλι κ.α .

Πολλές φορές το γλέντι αυτό, γίνονταν κρυφά από τις μανάδες μας και αναγκαζόμασταν να παίρνουμε κρυφά από αυτές τα υλικά που χρειαζόμασταν για την παρασκευή του γλυκού. Αν το καταλάβαιναν οι γονείς μας, το βράδυ που γυρίζαμε στο σπίτι, μας κατσάδιαζαν και μας ξυλοφόρτωναν..

Τα γλυκά που φτιάχναμε ήταν, λουκουμάδες, χαλβάδες, μουστουκούληκα, λαλαγκίτες κ.α

Φορούσαμε όλες τα γιορτινά μας ρούχα και η κάθε μια άρχιζε να κάνει το γλυκό της. Παράλληλα χορεύαμε και τραγουδούσαμε, με την συνοδεία ενός παραδοσιακού οργάνου που το λέγαμε τουμπεκί.

Το τουμπεκί ήταν μια σπασμένη στάμνα στο στόμιο της οποία είχαμε βάλει ένα τεντωμένο δέρμα, που όταν το χτυπούσαμε με τα χέρια μας έβγαζε ήχους.

Τρώγαμε τα γλυκά που φτιάχναμε, κουτσομπολεύαμε, χορεύαμε και τραγουδούσαμε διάφορα τραγούδια …

Η Ελένη

Ελένη μου με τρείς ελιές και με τα μαύρα μάτια

Δίπλα τόβαλες Ελένη το μαχαίρι και δεν βγαίνει.

Αυτά τα μαύρα πούβαλες Ελένη εγώ θα σε τα βγάλω

Θα σε φορέσω κόκκινα Ελένη κι ύστερα θα σε πάρω.

Δεν ήσαν που μούλεγες Ελένη σαν δεν σε δγιώ πεθαίνω

Και τώρα γυρνάς να μου λές που σείδα που σε ξέρω.

Κατά την διάρκεια του Ζιαφετιού οι ερωτευμένες κοπέλες, έλεγαν τον πόνο τους και την ελπίδα τους ότι θα παντρευόντανε τον νεαρό που αγαπούσαν.

Έτσι λοιπόν τελείωνε η γιορταστική αυτή μέρα και το απόγευμα γυρίζαμε στα σπίτια μας, έτοιμες να ξαναπάμε, την άλλη μέρα για δουλειά, αφού πρώτα προγραμματίζαμε το επόμενο Ζιαφέτι.

….Αφήγηση Μαρίας Τολούδη Λακκιά Αμυνταίου