Δόθηκε κακώς μεγάλη σημασία στον Τύπο και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης στη λέξη «ξεβλαχισμός», που εξεστόμισε ο γνωστός εκδότης περιοδικών Πέτρος Κωστόπουλος. Πρώτα από όλα, τη λέξη βλάχος με την έννοια του κτηνοτρόφου, του ορεισίβιου, του χωριάτη, του επαρχιώτη, του άξεστου, τη χρησιμοποίησαν διαχρονικά και τη χρησιμοποιούν κατά κόρον και επώνυμοι και ανώνυμοι στον τόπο μας. Μην ξεχνάμε ότι η έννοια της λέξης αυτής (εκτός βέβαια του βλαχοφώνου) σημαίνει πολλά επί μέρους θετικά και αρνητικά πράγματα στην πλουσιότατη ελληνική γλώσσα όπως:
Τον καταφερτζή, τον έξυπνο, τον πολυμήχανο, τον αγέρωχο, τον αντρειωμένο, τον υπερήφανο, την ωραία/ο (η «βλάχα η έμορφη» στο δημοτικό τραγούδι), τον αγωνιστή («βλαχόπουλο» της Τουρκοκρατίας), το φιλοχρήματο, τον επικίνδυνο (είδες βλάχο και φίδι, σκότωσε το βλάχο), τον πονηρό («είδες βλάχο, σε είδε πρώτος», «πονηρός ο βλάχος»), το στεργιανό (σε αντίθεση με το νησιώτη), τον τύπο του «Χατζηχρήστου», του «Γιαννόπουλου», του «Ντραμπάκουλα» του Χάρρυ Κλυνν, του «Βλάχου του Καραγκιόζη», που διαμορφώθηκαν στο σινεμά και στο θέατρο, στο κουκλοθέατρο κ.ά. Πράγματα που αιώνες τώρα συνθέτουν την παραδοσιακή, γνήσια και αμόλυντη μορφή του λαϊκού Έλληνα. Δυστυχώς αυτή η μορφή «ξεβλαχεύτηκε» («ξεχωριατεύτηκε») από τον ίδιο τον Έλληνα, που ακολούθησε το δυτικό τρόπο ζωής και δεν χρειάστηκε ο κοσμικός Κωστόπουλος να το κάνει με δήλωσή του.
Κατά την ταπεινή μου γνώμη, δεν έπρεπε να σπεύσουν κάποιοι σύλλογοι Βλάχων και μεμονωμένα άτομα, ακόμα και πανεπιστημιακοί, να αντιδράσουν στον Τύπο και στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, ο κάθε ένας, βέβαια, με την ικανότητα του γραπτού ή προφορικού λόγου που τον διακρίνει.
Διότι είμαι σίγουρος ότι η λέξη «ξεβλαχισμός» του Κωστόπουλου δεν απευθύνονταν στην ξεχωριστή εκλεκτή πληθυσμιακή ομάδα των βλαχοφώνων Ελλήνων (ευεργέτες, αγωνιστές, επιστήμονες, έμποροι, αστοί, άνθρωποι κάθε επαγγέλματος κλπ), που αποτελεί την καρδιά της στεργιανής Ελλάδας και που πρόσφερε τόσα στην απελευθέρωση μας από τον Τούρκο κατακτητή και στην εδραίωση του Νεοελληνικού κράτους, στα πλαίσια των κρατών-εθνων που υφίστανται μέχρι σήμερα. Όταν λέμε βλαχόφωνοι Έλληνες, εννοούμε αυτούς που, εκτός της ελληνικής γλώσσας, ομιλούσαν/ούνε και μια άλλη γλώσσα σε οικογενειακό και προφορικό επίπεδο, τα αρμάνικα/βλάχικα, που είναι μια προφορική και όχι γραπτή νεολατινική γλώσσα με αρκετά ιδιώματα (ως αποτέλεσμα της ρωμαϊκής κατάκτησης).
Αν κάποιοι συμπατριώτες μας (νομίζω ότι είναι πλέον λίγοι στη ιντερνετική/δικτυακή σημερινή μας εποχή) δεν γνωρίζουν αυτή την εξαιρετική μας ομάδα, θεωρώ ότι ήδη θα έπρεπε να το έχουν κάνει. Θεωρώ ότι δεν έπρεπε να «τσιμπίσουν» όσοι αντέδρασαν (άθελα ή ηθελημένα) και ότι μάλλον προσέφεραν διαφήμιση στον επαγγελματία του είδους (social media) Κωστόπουλο. Ευτυχώς, και προς τιμήν της, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων (ΠΟΠΣΒ) δεν «τσίμπησε» και δεν έκανε κάποιο σχετικό Δελτίο Τύπου.
Η προσφορά των βλαχοφώνων στο ελληνικό κράτος έχει ειπωθεί κατά κόρον σε όλη την επικράτεια, έγιναν και γίνονται Ανταμώματα Βλάχικων Πολιτιστικών Συλλόγων παντού και έχουν γίνει συγκεντρώσεις αυτών με πολιτιστικό χαρακτήρα ακόμα και στο Σύνταγμα, το Παναθηναϊκό Στάδιο και το Ζάππειο.
Οφείλω δυστυχώς να επισημάνω κάτι που συμβαίνει τα τελευταία χρόνια στον τόπο μας: Κάποιοι πιστεύουν (στο εξωτερικό, στο εσωτερικό κλπ), ανατρέχοντες στο πρόσφατο παρελθόν και ιδιαίτερα στην εποχή της δημιουργίας των εθνών-κρατών μετά το φεουδαρχισμό, ότι οι Βλάχοι υπήρξαν εταίροι και βοηθοί της νεοελληνικής εθνικής ιδεολογίας ή ότι αυτοί αποτελούσαν ξεχωριστό έθνος ή ότι ήλθαν παλιότερα από το Βορρά κλπ. Δικαίωμά τους! Εγώ προσωπικά, συμφωνώ με το μεγάλο Λαρισαίο εκπαιδευτικό και Διδάσκαλο του Γένους, Κωνσταντίνο Κούμα (1777-1836), ο οποίος, πριν ακόμα τους εθνικισμούς και τη δημιουργία των εθνών-κρατών, υποστήριξε ότι οι Βλάχοι είναι «Έλληνες το γένος» («Ιστορίαι Ανθρωπίνων Πράξεων», Κ. Κούμα, τόμος 12ος, 1832). Ουδέποτε ο όρος «βλάχος» δεν προσδιόριζε εθνική καταγωγή επί δύο χιλιάδες χρόνια (Ν. Μέρτζος, βιβλίο του «Αρμάνοι-Βλάχοι» και πολλοί άλλοι). Υπάρχουν, βέβαια, σήμερα και μερικοί που πιστεύουν ότι οι Βλάχοι αποτελούν «εθνοτική ομάδα» κλπ. Δικαίωμά τους! Εγώ προσωπικά θεωρώ αυτόν τον όρο καταχρηστικό, όπως και ο νυν προϊστάμενος του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας, Ε. Καραμανές [ «…η χρήση του όρου «εθνοτική ομάδα» στο μακεδονικό πλαίσιο είναι, πολύ συχνά, καταχρηστική…» («Κοπατσαροχώρια των Γρεβενών», Δημοσίευμα του ΚΕΕΛ, Ακαδημία Αθηνών 2011, σελ. 390)].
Κατά την ταπεινή μου γνώμη, οι Βλάχοι δεν αποτελούν/λεσαν έθνος, ούτε ήρθαν από το Βορρά. Είναι ετεροπροσδιορισμός και σημαίνει το λατινόφωνο. Βέβαια, ακόμα το θέμα/ζήτημα της προέλευσης/καταγωγής δεν έχει καταλήξει/λυθεί στην επιστήμη και από ό,τι βλέπω θα ταλαιπωρεί πολύ ακόμα. Εκείνο που θέλω, ωστόσο, να επισημάνω με τις λίγες γνώσεις που έχω και την απλότητα και μετριότητα του μέσου Έλληνα, είναι ότι στην πολύπαθή μας μικρή πλέον χώρα, το σωστό είναι να μην τονίζουμε τις διαφορετικότητες/ετερότητες («εθνοτικές ομάδες» κλπ), που υπήρχαν/υπάρχουν στο παρελθόν/παρόν. Οφείλουμε να τονίζουμε αυτά που μας ενώνουν. Έχουμε τον ελληνισμό και την ελληνική γλώσσα που κινδυνεύουν. Δυστυχώς ή ευτυχώς υπάρχουν τα έθνη-κράτη, έχουμε σύνορα και αυτή είναι η κατάσταση παγκοσμίως. Προέχει η αγάπη για την πατρίδα μας, τον τόπο μας, η σύμπνοια όλων των Ελλήνων και ασφαλώς η υποχρέωσή μας να ασχολούμαστε με τα πολιτιστικά στοιχεία όλων των πληθυσμιακών μας ομάδων.
του Γιάννη Τσιαμήτρου
*Σημ: Οφείλω να τονίσω και να ενημερώσω τον κ. Κωστόπουλο ότι οι πρώτοι στα Βαλκάνια που «ξεχωριάτεψαν» και ανοίχτηκαν στη νεωτερικότητα της αναπτυσσόμενης Ευρώπης, ήταν οι αστοί πλούσιοι βλαχόφωνοι στον 19ο αιώνα (μετά την καταστροφή της Μοσχόπολης).
