Η Παναγία του Νόστου, η Μικρασιάτισσα

Η Παναγία του Νόστου, ξεριζωμένη και αυτή από τις προγονικές εστίες του Μικρασιατικού Ελληνισμού, πεταμένη στη θάλασσα, για να διασωθεί από τα βέβηλα χέρια των εικονομάχων, λεηλατηθείσα από τους αδίστακτους και αιμοδιψείς Σταυροφόρους της Δύσης και τέλος φορτωμένη στις πλάτες των δυστυχισμένων προσφύγων του 1922, που προσπάθησαν να διασώσουν ό,τι πιο πολύτιμο είχαν, την Παναγιά τους, έφθασε στην Ελλάδα και σήμερα στολίζει με την παρουσία της τους ναούς των προσφυγικών χωριών, πόλεων και μοναστηριών, χαρίζοντάς τους προστασία και ευημερία.

Είναι η Παναγιά μας, Παναγιά της Ελπίδας, της Προσδοκίας και της Νοσταλγίας, που η Παρουσία της διατηρεί στις μνήμες μας τις αδικοχαμένες Πατρίδες.

Είναι η Παναγία του Νόστου.

Η Παναγία του Ακάθιστου Ύμνου ή των Χαιρετισμών

Μονή Διονυσίου Αγίου Όρους

Θεωρείται ως η αρχαιότερη εικόνα της Θεοτόκου στο Άγιο Όρος και χιλιάδες πιστοί κάθε χρόνο την επισκέπτονται στoν τόπο κατοικίας της, την Ιερά Μονή  Διονυσίου.

Το γεγονός που την κατέστησε γνωστή σε όλο τον κόσμο είναι το θαύμα που έκανε, να σώσει την Κωνσταντινούπολη το 626 μ.Χ. από μία αιφνίδια επιδρομή  των Αβάρων, την εποχή που ο αυτοκράτορας Ηράκλειος ηγούνταν μιας εκστρατείας εναντίον των Περσών.

Οι στρατιώτες που παρέμειναν στην Πόλη, ήταν πολύ λίγοι, για να την υπερασπιστούν και οι Άβαροι γνωρίζοντας αυτήν τους την αδυναμία, θεωρώντας ότι ήταν η κατάλληλη ευκαιρία να κατακτήσουν την Κωνσταντινούπολη, αρνήθηκαν κάθε πρόταση εκεχειρίας με τους Βυζαντινούς και την πολιόρκησαν.

Ο Χαγάνος, ο επικεφαλής των πολιορκητών, κορόιδεψε τους Βυζαντινούς απεσταλμένους, που ζητούσαν εκεχειρία, λέγοντάς τους ότι ο θεός τους δεν θα μπορούσε  πλέον να τους βοηθήσει και ότι τις επόμενες μέρες θα ήταν αυτός ο άρχοντας της Πόλης.

Σε συνεργασία με τους Πέρσες και τους Σκύθες αποφάσισαν να πραγματοποιήσουν την τελική τους επίθεση τη νύχτα της 7ης προς 8η Αυγούστου,  με σκοπό να αιφνιδιάσουν τους πολιορκημένους, οι οποίοι αμύνονταν απεγνωσμένα και να καταλάβουν τη Βασιλεύουσα των πόλεων.

Ο τότε Πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης Σέργιος βλέποντας ότι δεν υπήρχε άλλη διέξοδος και η πτώση της Πόλης ήταν ορατή όσο ποτέ, κάλεσε το λαό στη Μονή των Βλαχερνών, για να προσευχηθούν στην Παναγιά και να ζητήσουν τη βοήθειά της.

Βαθειά συγκινημένος ο Πατριάρχης πήρε στα χέρια του τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, τη σήκωσε ψηλά στον ουρανό και όλοι μαζί προσευχήθηκαν για τη σωτηρία τους. Κρατώντας την εικόνα  μαζί με τους πιστούς, που κρατούσαν διάφορα κειμήλια, λείψανα Αγίων και εικόνες, κατευθύνθηκαν προς τα τείχη της Πόλης ενθαρρύνοντας τους στρατιώτες, δίνοντάς τους δύναμη, θάρρος και κουράγιο, για να αντιμετωπίσουν τους βαρβάρους.

Η παρουσία τους στα τείχη έδωσε κουράγιο στους υπερασπιστές της Πόλης, που απέκρουαν επιτυχώς τις λυσσαλέες επιθέσεις των πολιορκητών. Όλοι είχαν εναποθέσει τις ελπίδες τους στην Παναγιά, η οποία δεν άργησε να κάνει το θαύμα της.

Και το θαύμα έγινε!!

Εκείνη τη στιγμή ξέσπασε μεγάλη θαλασσοταραχή, που είχε σαν αποτέλεσμα πολλά από τα καράβια των Αβάρων, που βρίσκονταν στον Κεράτιο κόλπο, να μην μπορούν να μετακινηθούν, εμποδίζοντας το ένα το άλλο, να συγκρούονται μεταξύ τους και να βουλιάζουν, παίρνοντας μαζί τους στο βυθό και στο θάνατο τα πληρώματά τους.

Στις τάξεις των Αβάρων επικράτησε πανικός, που τον εκμεταλλεύτηκαν οι αναθαρρήσαντες Βυζαντινοί στρατιώτες, που με τη σειρά τους επιτέθηκαν στους εχθρούς και τους εξεδίωξαν από τα τείχη. Ο αρχηγόςτων Αβάρων Χαγάνος, που τις προηγούμενες μέρες απειλούσε και κορόιδευε τους χριστιανούς, αναγκάστηκε να λύσει την πολιορκία και ταπεινωμένος και ηττημένος να επιστρέψει στην πατρίδα του.

Μετά την αναπάντεχη αυτή τροπή, ο λαός, ενθουσιασμένος για την ανέλπιστη σωτηρία του, συγκεντρώθηκε στο Ναό της Παναγίας των Βλαχερνών και με επικεφαλής τον Πατριάρχη Σέργιο έψαλλε τον Ακάθιστο ύμνο, ευχαριστώντας την Υπέρμαχο Στρατηγό για τη σωτηρία του, ψάλλοντας γεμάτος συγκίνηση το…

«Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια, ως λυτρωθείσα των δεινών  ευχαριστήρια αναγράφω Σοι η πόλις Σου Θεοτόκε. αλλ΄ως έχουσα το κράτος απροσμάχητον εκ παντοίων με κινδύνων ελευθέρωσον ίνα κράζω Σοι χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε».

Μετά από πολλά χρόνια, το 1375, ο αυτοκράτορας Αλέξιος Γ΄ο Κομνηνός δώρισε τη θαυματουργή αυτή εικόνα στον ηγούμενο της Μονής Διονυσίου Άγιο Διονύσιο, όταν αυτός τον επισκέφθηκε στην Τραπεζούντα.

Στο πίσω μέρος της εικόνας είναι τυπωμένος ο Αυτοκράτορας Αλέξιος ό Γ΄ ό Κομνηνός και ό Όσιος Διονύσιος ό κτήτορας της Μονής και είναι γραμμένο το εξής: «Αυτή ή είκών ή Θαυματουργός εστί την οποίαν βάσταξέ Σέργιος ό Πατριάρχης περιερχόμενος τα τείχη της Κωνσταντινουπόλεως έδιωξε τους πολεμίους και την οποίαν ό Αυτοκράτωρ Αλέξιος ιδιοχείρως εδώρησε τω ΆγίωΔιονυσίω».

Το 1592 Αλγερινοί πειρατές, που την εποχή αυτή δρούσαν ανεξέλεγκτα και λυμαίνονταν το Αιγαίο και τα παράλια, με επικεφαλής τον αρχιπειρατή Ιφαρταβάν Άλφα, σε μία από τις πολλές επιδρομές τους στις μονές του Αγίου Όρους, ήρθαν στη Μονή Διονυσίου, την οποία λεηλάτησαν, παίρνοντας μαζί τους πολλά κειμήλια και μαζί τη θαυματουργή και ιστορική εικόνα της Παναγίας.

Η Παναγία όμως για ακόμη μία  φορά έκανε το θαύμα της και τιμώρησε τους βέβηλους πειρατές. Ένα βράδυ παρουσιάστηκε θυμωμένη στον ύπνο του  Αλγερινού  αρχιπειρατή και τον απείλησε ότι θα του βουλιάξει όλα τα πλοία, αν δεν την επέστρεφε πίσω στην κατοικία της, το Άγιο Όρος.

Ο υπερόπτης πειρατής στην αρχή δεν έδωσε καμία σημασία και αγνόησε την προσταγή της Παναγίας, θεωρώντας την παρουσία της σαν ένα κακό όνειρο. Ξαφνικά μαύρισε ο ουρανός και ξέσπασε φοβερή θαλασσοταραχή, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν όλα τα καράβια να βυθιστούν.

Ο Αρχιπειρατής, βλέποντας ότι κινδύνευε να βυθιστεί ο στόλος του, ταπεινωμένος ζήτησε συγνώμη από την Παναγιά και επέστρεψε πίσω στο μοναστήρι την εικόνα, αλλά και τα άλλα κειμήλια που είχε κλέψει. Πολλοί πειρατές από το πλήρωμά του, βλέποντας το θαύμα της Παναγίας, αισθάνθηκαν τη μεγάλη δύναμή της και μετανοιωμένοι ζήτησαν να βαπτιστούν, να γίνουν χριστιανοί και να μονάσουν στο μοναστήρι.

Τα προβλήματα όμως της ιστορικής αυτής εικόνας δεν έλεγαν να σταματήσουν. Γι’ ακόμη μια φορά η Μονή Διονυσίου λεηλατήθηκε από τους πειρατές, οι οποίοι έκλεψαν την εικόνα και πολλά κειμήλια, τα οποία μετέφεραν στη Σκόπελο.

Οι κάτοικοι του νησιού, μόλις έμαθαν το γεγονός, κατάφεραν να αποσπάσουν την εικόνα από τα χέρια των πειρατών, αλλά στη συνέχεια αρνήθηκαν να την παραδώσουν πίσω στους μοναχούς της Μονής Διονυσίου, οι οποίοι πληροφορήθηκαν την κατάληξή της και ήρθαν στο νησί, για να την πάρουν.

Δεν λογάριασαν όμως την τιμωρία της Παναγίας, η οποία τους τιμώρησε παραδειγματικά, σκορπίζοντας σε ολόκληρο το νησί επιδημία πανώλης, που είχε σαν αποτέλεσμα να πεθάνουν πολλοί άνθρωποι.

Πανικός επικράτησε στο νησί, μέχρι που οι ντόπιοι άρχοντες, μετανοιωμένοι για το ολέθριο σφάλμα τους, αποφάσισαν να την παραδώσουν  στους μοναχούς, οι οποίοι την πήγαν πίσω στη Μονή Διονυσίου, όπου συνέχισε τα θαύματά της.

Το 1753, στην περίφημη Αθωνιάδα Σχολή του Αγίου Όρους δίδασκε ο σοφός δάσκαλος Ευγένιος Βούλγαρης, ο οποίος κάποτε αρρώστησε βαριά και κινδύνευε να πεθάνει. Τον μετέφεραν στη Μονή Διονυσίου, όπου μόναζε ένας σπουδαίος νοσοκόμος, που ήταν γνωστός στο Άγιο Όρος για τις ιατρικές υπηρεσίες που προσέφερε.

Δυστυχώς όμως παρά τις προσπάθειές που κατέβαλλε ο μοναχός, η κατάσταση του Ευγένιου δεν καλυτέρευε και εναπόθεσαν πλέον τη ζωή του στην Παναγία.

Μετέφεραν τον άρρωστο μπροστά στη θαυματουργή εικόνα του Ακαθίστου Ύμνου και ζήτησαν τη βοήθεια της Παναγίας, η οποία έκανε για ακόμη μια φορά το θαύμα της.

Μέσα σε  λίγο διάστημα οι πόνοι του Ευγένιου εξαφανίστηκαν και  πολύ σύντομα ανάρρωσε και θεραπεύθηκε πλήρως. Γεμάτος ευγνωμοσύνη  ο  Ευγένιος ευχαρίστησε τη Σωτήρα του και έγραψε…

«Ζωής δότην φέρουσα Σής ύπ' αγκάλης, ζωοίς φέροντα θάνατον μ' ύπαί μάλης».

«Δηλαδή, εσύ πού φέρεις τον δοτήρα της ζωής μέσα στην αγκαλιά σου δίνεις ζωή σε μένα πού φέρω τον θάνατον κάτω από τη μασχάλη.»

Παναγία Γερόντισσα

Μονής Παντοκράτορα Αγίου Όρους

Η πανέμορφη αυτή εικόνα βρίσκεται στην Ιερά Μονή του Παντοκράτορα του Αγίου Όρους και υπήρξε δώρο προς τη Μονή του αυτοκράτορα Αλέξιου Α΄ του Κομνηνού.

Αποτελεί αντίγραφο της ψηφιδωτής εικόνας της Παναγίας Γοργοεπηκόου, που βρίσκονταν στην Ιερά Μονή Παντοκράτορα της Κωνσταντινούπολης και είναι η μοναδική φορητή εικόνα, που δείχνει την Παναγία ολόσωμη σε στάση δέησης.

Η παράδοση αναφέρει ότι, όταν άρχιζε να κτίζεται το μοναστήρι, λίγο πιο μακριά από τη σημερινή του θέση, στα χρόνια του αυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού, συνέβαινε ένα θαύμα.

Η εικόνα της Παναγίας μαζί με τα εργαλεία των εργατών εξαφανίζονταν και όταν τα αναζητούσαν οι εργάτες, τα έβρισκαν κοντά στη σημερινή θέση της μονής. Αυτό συνέβαινε συχνά, καθυστερώντας την κατασκευή της μονής, μέχρι που οι κτήτορες κατανόησαν ότι αυτό ήταν το θέλημα της Παναγίας και έχτισαν το  μοναστήρι στη σημερινή του θέση.  Η Παναγία Γερόντισσα έκανε πάρα πολλά θαύματα, που την έκαναν γνωστή στο Άγιο Όρος.

Κάποτε ένας ηλικιωμένος ηγούμενος, νοιώθοντας ότι θα πεθάνει, παρακάλεσε τον ιερομόναχο που εφημέρευσε εκείνη την ημέρα, να συντομεύσει τη Θεία Λειτουργία, για να μπορέσει να κοινωνήσει των Αχράντων Μυστηρίων.

 Ο ιερομόναχος όμως παρέλειψε να εκτελέσει την επιθυμία του Γέροντα ηγούμενου, μέχρι που φανερώθηκε μπροστά του η Παναγία και του συνέστησε με αυστηρό τόνο να συντομεύσει τη Θεία Λειτουργία.

Μόλις κοινώνησε ο Γέροντας, πέθανε και από τη μέρα εκείνη ονόμασαν την εικόνα της Παναγίας Γερόντισσα, λόγω της ιδιαίτερης σχέσης της με τον αποθανόντα Γέροντα. Μετά από το γεγονός αυτό η εικόνα της Παναγίας μεταφέρθηκε έξω από το Ιερό Βήμα, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα.

Με έξοδα μιας Κωνσταντινουπολίτισσας αρχόντισσας, η εικόνα ανακαινίστηκε και επενδύθηκε με ένα αργυρό κάλυμμα, πάνω στο οποίο σχημάτισαν ένα πιθάρι προς ανάμνηση ενός θαύματος της Παναγίας. 

Κατά τη διάρκεια του 17ου αιώνα στο μοναστήρι υπήρχε μεγάλη έλλειψη λαδιού, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να ανάψουν τα καντήλια της εκκλησίας.

Ο Ηγούμενος και οι μοναχοί προσεύχονταν καθημερινά στην Παναγία Γερόντισσα να κάνει το θαύμα της και να τους βοηθήσει να αποκτήσουν το πολύτιμο αυτό αγαθό, για να μπορούν να ανάβουν τα καντήλια της. Η Παναγία έκανε το θαύμα της και ένα πρωί  διέκριναν να τρέχει λάδι μέσα από την ελαιοαποθήκη.

Μπήκαν τρεμάμενοι στην αποθήκη και είδαν ένα πιθάρι να ξεχειλίζει από λάδι. Γεμάτοι χαρά ευχαρίστησαν την Παναγία για το μεγάλο θαύμα της  και γέμισαν με το λάδι όλα τα πιθάρια και όλα τα άδεια δοχεία, που υπήρχαν στο μοναστήρι.

Τότε μόνο σταμάτησε να ξεχειλίζει το πιθάρι με το λάδι και έκτοτε δεν υπήρχε ποτέ έλλειψη λαδιού  στο μοναστήρι.

Παναγία η Ελπίς των Απελπισμένων

Μονής Βατοπεδίου Αγίου Όρους

Η ιστορική αυτή εικόνα της Παναγίας τιμά με την παρουσία της τη Μονή Βατοπεδίου του Αγίου Όρους και πρόκειται για μία από τα δυο «εικόνια» της βασίλισσας Θεοδώρας, έργα του 14ου-15ου αιώνα.

Ήταν δώρο της Άννας Παλαιολογίνας Κατακουζηνής της Φιλανθρωπινής προς τη βασίλισσα και αυτό  αποδεικνύεται από ένα επίγραμμα, που υπάρχει κάτω από την εικόνα.

Μια μέρα, ο γελωτοποιός των ανακτόρων είδε τη Θεοδώρα να προσεύχεται μπροστά σε μία εικόνα και χωρίς να χρονοτριβήσει, κατήγγειλε αυτό το γεγονός στο σύζυγό της, εικονομάχο αυτοκράτορα Θεόφιλο.

Όταν ο αυτοκράτορας ζήτησε εξηγήσεις από την αυτοκράτειρα για την καταγγελία του γελωτοποιού, η Θεοδώρα ψύχραιμη  κατέκρινε το γελωτοποιό για τις συκοφαντίες του και απάντησε στο σύζυγό της ότι έπαιζε με τα «νινία» τις (κούκλες της), γεγονός που μπέρδεψε το γελωτοποιό.

Η απάντησή της καθησύχασε το Θεόφιλο  και δεν έδωσε συνέχεια στο γεγονός, κατσαδιάζοντας με τη σειρά του το γελωτοποιό για την απερισκεψία του.

Η εικόνα είναι δίπτυχο και στη μια πλευρά είναι η Παναγία και στην άλλη ο Χριστός Παντοκράτορας.