Η στήλη αυτή έχει ως σκοπό της να διατηρήσει και να επαναφέρει στη μνήμη μας όλα αυτά, που τόσα χρόνια μας έχουν διηγηθεί οι πρόγονοί μας, γύρω από τη ζωή, τα ήθη και έθιμά τους, τα διάφορα ιστορικά γεγονότα της εποχής και τέλος τη μαρτυρική έξοδο από τις εστίες τους. Είναι ένα ύστατο χαίρε, καθώς και μια τιμητική αναφορά σε μια πολύπαθη γενιά, η οποία πλέον έχει εκλείψει και εμείς, που αποτελούμε τη συνέχειά της, έχουμε καθήκον να μεταλαμπαδεύσουμε στις επόμενες γενεές την τραγική ιστορία της.
H ιστορία του παππού Θοδωρή
Ο παππούς μου κύριε Γιώργο, ο Αναστάσιος Σωζερίδης και η γιαγιά μου Ελένγκω, κατάγονταν από το Σογιούτ το οποίο βρίσκεται πολύ κοντά στο Μπίλετζικ και το βυζαντινό του όνομα ήταν Θηρβάσιο.
Στο Σογιούτ εγκαταστάθηκαν οι Οσμανλήδες Τούρκοι με επικεφαλής τον Ερτογρούλ, εδώ γεννήθηκε ο γιός του Οσμάν ο οποίος από εδώ ορμώμενος κατέλαβε το 1326 την Προύσα. Σε αυτήν την κωμόπολη βρίσκεται το μαυσωλείο του Ερτοργούλ.
Το Σογιούτ πριν την Μικρασιατική Καταστροφή είχε 18.000 χιλιάδες κατοίκους, εκ των οποίων οι 1.500 ήταν Έλληνες.
Ο πατέρας του παππού μου, ο Θοδωρής ήταν πάρα πολύ πλούσιος και διέθετε δυο μύλους την επίβλεψη των οποίων είχαν τα δύο παιδιά του ο Αναστάσης και ο Αβραάμ. Κατά την διάρκεια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, ο Αναστάσης κατετάγη στον τουρκικό στρατό με αποτέλεσμα σε μια μάχη κοντά στην Μοσούλη να αιχμαλωτιστεί και να σταλεί σε στρατόπεδα αιχμαλώτων στην Ιταλία, από όπου επέστρεψε με το πέρας του πολέμου.
Από ότι μου έλεγε ο μπαμπάς μου ο Γιάννης Σωζερίδης, ο Θοδωρής ο οποίος ήταν παντρεμένος με την Βασιλική, μια φιλάσθενη γυναίκα, την οποία ήθελε να χωρίσει διότι αγάπησε παράφορα μια τουρκάλα.
Τις μέρες εκείνες της ήττας του Ελληνικού το 1922 και την αποχώρηση των Ελλήνων από την Μικρά Ασία, ο Θοδωρής έδωσε εντολή στα παιδιά του και στην γυναίκα του να ετοιμασθούν, να πάρουν ότι ήταν απαραίτητο για να φύγουν για την Γιάλοβα απ΄όπου, όλοι μαζί, θα έπαιρναν το καράβι για να πάνε στην Ελλάδα.
Την τελευταία στιγμή ανέφερε στον γιο του τον Αναστάση να ξεκινήσει μαζί με την οικογένεια για την Γιάλοβα, και αυτός θα τους ακολουθούσε αργότερα, διότι είχε πρώτα να κάνει κάποιες σημαντικές δουλειές.
Άλλα είχε στο μυαλό του όμως ο παππούς Θοδωρής, τον οποίο στο Σογιούτ τον αποκαλούσαν Ντελή Σωζέρ, λόγω του αλλοπρόσωπου χαρακτήρα του.
Έτσι τα αδέλφια Αναστάσης και Αβραάμ, μαζί με την μάνα τους και άλλους συγγενείς ξεκίνησαν για την Γιάλοβα. Στο όμορφο λιμάνι της όμορφης αυτής κωμόπολης, με το Βυζαντινό όνομα Ελενόπολις, περίμεναν μάταια να έρθει ο πατέρας τους ο Θοδωρής.
Σαν να μην έφθανε αυτό, κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες χάθηκε η μάνα τους η Βασιλική και παρά τις αναζητήσεις, δεν ξαναβρέθηκε, με αποτέλεσμα να φύγουν μόνοι τους για την Αλεξανδρούπολη.
Ακούστηκε, ότι η γιαγιά ανέβηκε σε λάθος πλοίο που πήγαινε στον Πειραιά, αλλά παρ΄ όλες τις αναζητήσεις μέσω του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, δεν ξαναβρέθηκε.
Πάνω στο καράβι που τους οδηγούσε στην Αλεξανδρούπολη, από τις πολλές κακουχίες και έλλειψη τροφής, πέθανε το μικρό παιδάκι του θείου Αβραάμ, και για να μην τους αναγκάσουν να το πετάξουν στην θάλασσα, η δυστυχισμένη μάνα προσποιούνταν ότι το θήλαζε.
Το έθαψαν όταν έφθασαν στην Αλεξανδρούπολη.
Φεύγοντας από την Αλεξανδρούπολη, εγκαταστάθηκαν στην Βέροια στην περιοχή Τσερμένι, κοντά στο Κονάκι την κατοικία του τελευταίου τούρκου δημάρχου της πόλης. Αργότερα η γιαγιά Ελένκω κατάφερε, κάτω από δύσκολες συνθήκες, να βρεί ένα εγκαταλελειμμένο μισογκρεμισμένο σπίτι το οποίο με πολύ κόπο επιδιόρθωσαν και παρέμειναν εκεί.
Ο θείος Αβραάμ παρέμεινε στην Βέροια δύο χρόνια, και μετέπειτα ακολουθώντας κάποιους συγγενείς, μετακόμισε στο χωριό Τύμπανο Ξάνθης, όπου εγκαταστάθηκαν πολλοί συγγενείς και συγχωριανοί από το Σογιούτ.
Δούλευε σε έναν μύλο και λόγω του επαγγέλματος, μετονομάστηκε σε Μυλωνάς.
Από τον παππού Θοδωρή και την γιαγιά Βασιλική δεν ξανάκουσαν τίποτε. Κάποιες φήμες ακούστηκαν ότι αλλαξοπίστησε και παντρεύτηκε την αγαπημένη του τουρκάλα και με τα χρήματα που διέθετε έχτισε ένα ξενοδοχείο.
Σωζερίδου Ελένη
Βέροια
