Θα κάνω μια σύντομη και γενική τοποθέτηση για τα λεγόμενα βλάχικα τραγούδια. Κατά τη γνώμη μου, όταν λέμε βλάχικα τραγούδια είναι αυτά που τραγουδιούνται από Bλάχους. Δεν είναι απαραίτητο να είναι βλαχόφωνα. Είναι και ελληνόφωνα.
Πολλοί συγγραφείς και συλλογείς τραγουδιών ανθολογούν ως ‘βλάχικα’ τραγούδια σε ελληνικό στίχο, για τον απλό λόγο ότι τα τραγουδούν οι Βλάχοι. Για παράδειγμα, ο Χρ. Χριστοβασίλης στο έργο του «εθνική ποίησις των βλαχομακεδόνων και καταγωγή αυτών, Ελληνισμός 4, 1901 και η Κατσουγιανοπούλου-Ψωμά στο βιβλίο της «Λαογραφικά της Βέροιας», έκδοση του ‘Τουριστικού Ομίλου Βέροιας’, 1982. Μάλιστα τα περισσότερα τραγούδια που παραδόθηκαν στους Bλάχους είναι σε ελληνικό στίχο. Θεωρώ ότι δεν έγινε κάποιος εξελληνισμός των τραγουδιών. Από το απώτερο παρελθόν, διαπιστώνω, ότι δεν έχουμε τρανταχτά επιχειρήματα και τεκμήρια να πούμε σε ποια γλώσσα ήταν αυτά και αν υπήρξε εξελληνισμός.
Πάντως, η διδάκτωρ εθνομουσικολογίας, Αθηνά Κατσανεβάκη, που ασχολήθηκε με το θέμα στη διατριβή της, με τίτλο ‘Βλαχόφωνα και ελληνόφωνα τραγούδια της περιοχής Βορείου Πίνδου-Ιστορική-Εθνομουσικολογική προσέγγιση: Ο Αρχαϊσμός τους και η σχέση τους με το ιστορικό υπόβαθρο’, σε προσωπική συνομιλία που είχα μαζί της, μου είπε την άποψή της ότι στο απώτερο παρελθόν οι δυο γλώσσες εναλλάσσονταν στα τραγούδια των Βλάχων. Ήταν, μου είπε, γνήσιες δημιουργίες λαϊκών ανθρώπων, χωρίς πολιτικές ή άλλες σκοπιμότητες και η μουσική τους φόρμα είναι αρχαιότατη.
Tο γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια κυκλοφορούν αρκετά cd μόνο σε βλάχικο στίχο είναι, γιατί, θεωρώ, υπάρχει η αγάπη και ο συναισθηματισμός να μη χαθεί η βλάχικη γλώσσα. Ωστόσο, ο κόσμος και οι νέοι, ιδιαίτερα, οφείλουν να γνωρίζουν αυτές τις σκέψεις. Προσωπικά εγώ, ερευνώντας τα τραγούδια των Βλάχων του Αν. Βερμίου, διαπίστωσα ότι η συντριπτική πλειοψηφία είναι σε ελληνικό στίχο και μάλιστα από την ηλικία των μαρτύρων και με υπολογισμούς διαπίστωσα ότι πολλά από αυτά είναι τουλάχιστον 200 ετών. Οφείλω να σημειώσω και το εξής: Είμαι 68 ετών. Δεν θυμάμαι ποτέ στη ζωή μου να έχουν διωχθεί τα βλαχόφωνα τραγούδια ή να έχει δειχθεί μεροληψία κατά των Βλάχων γενικά.
Πάντως, πρέπει, ψύχραιμα να ερευνηθούν και να διασωθούν, τουλάχιστον σε επιστημονικό επίπεδο και σε επίπεδο βίωσης και αναβίωσης, τα πολιτιστικά στοιχεία που παραδόθηκαν σε όλες τις πληθυσμιακές ομάδες του Ελληνισμού, στοιχεία που έχουν σχέση με τη γλώσσα, τη μουσική, τα τραγούδια, τα παραμύθια, τη λαϊκή τέχνη, την παραδοσιακή αρχιτεκτονική, τα εδέσματα, τα επαγγέλματα, τον παλιό εν γένει παραδοσιακό τρόπο ζωής κλπ. Όλα τα πολιτιστικά στοιχεία και όχι μόνο μερικά επιλεκτικά και με σκοπιμότητες.
Και γιαυτό, γιατί ΟΛΑ αυτά τα στοιχεία ‘κουβαλούν’ μέσα τους έναν τεράστιο λαϊκό πολιτισμό με ανεκτίμητες πανανθρώπινες αξίες.
