(10ο Μέρος)

Ο Χρήστος Στασινόπουλος, που αναφέραμε στο προηγούμενο σημείωμά μας, δεν είναι ο μόνος που επικαλείται δάκτυλο των Άγγλων στη δολοφονία του Κυβερνήτη Καποδίστρια. Οι Άγγλοι σαφώς και είχαν λογο να μην βλέπουν με καλό μάτι τον Καποδίστρια, τον θεωρούσαν πράκτορα των Ρώσων, στηριζόμενοι στο παρελθόν του, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι δεν είχε δώσει ποτέ του αφορμές για τέτοιες υποθέσεις. Η επισημη ιστορία ούτε επιβεβαιώνει ούτε και αποκλείει όμως την πιθανότητα (1).

Οπως και νά'χει όμως αυτό το γεγονός, εκείνο που είναι αδιαμφισβήτητο, είναι ότι χάθηκε ένας άνδρας, που λάτρευε τη χώρα του, για την οποία μπορούσε να υποστεί οποιαδήποτε θυσία· χάθηκε ένας μεγαλοφυής Έλληνας πολιτικός, ο οποίος ήθελε και μπορούσε ν' αναμορφώσει τη χώρα με την άοκνη και ακατάπαυστη εργατικότητά του, με την απίστευτη αφιλοκέρδειά του - δαπάνησε όχι μόνο τον μισθό του, γιατί ουδέποτε δέχτηκε μισθό - αλλά και όλη την περιουσία του για το Έθνος.

Από κακόβουλους επικριτές του και μωρούς εχθρούς του διαδόθηκαν πλήθος διαβολές και συκοφαντίες. Πολλές από αυτές πιστεύτηκαν και πιστεύονται ως σήμερα. Και όμως όσοι τον γνωρισαν καλά, έχουν να πουν τα καλύτερα σχολια γι' αυτόν, ως πολιτικό, ως διπλωμάτη, ως κυβερνήτη, ως ακέραιο άτομο. Ακόμη και αυτός ο Γ. Φίνλαιυ, που ήλθε στην αγωνιζόμενη Ελλάδα για την ελευθερία της, ως φιλλέλην και πέθανε ως μισέλλην, μιλώντας περί Καποδιστρίου στη γνωστή ιστορία του, την οποία έγραψε στην περίοδο του μισελληνισμού του και αναμασώντας τις συνήθεις κατά του Καποδιστρίου μομφές, αναγκάζεται όμως να ομολογήσει, αν και με τη συνηθισμένη του δυσκολία και δυσαρέσκεια, αυτόν "ως κατά πάντα ανώτερον ασυγκρίτως παντός άλλου Έλληνος" (2) Και ο αυστηρός, δικός μας ιστορικός, Δημ. Βερναρδάκης συνοψίζει την κρίση του γι' αυτόν στη μεγάλη αλήθεια: "Ουδείς Έλλην εννόησε τον προορισμόν και την αποστολήν του νέου ελληνικού έθνους όπως εκείνος, και ουδείς άλλος επεδίωξεν αυτήν μετ' αφοσιώσεως μεγαλυτέρας" (3)

7. Ο ΜΑΥΡΟΚΟΡΔΑΤΟΣ ΕΠΙ ΟΘΩΝΟΣ

"Ο Όθων εφρόνει, ότι το Σύνταγμα είναι πολίτευμα ου μονον ακατάλληλον, αλλά και ολέθριον δια την Ελλάδα, όθεν και ουδέποτε οικειοθελώς παρεχώρησε αυτό. Επεβλήθη εις αυτόν δι' επαναστάσεως, και το εδέχθη άκων· δεχθείς δε άπαξ αυτό, το ετήρησεν ακριβέστατα και δεν υπάρχει εν και μόνον γεγονός μαρτυρούν ότι το επαραβίασεν, όπως εκραύγαζον οι εχθροί του" (4)

Οι παραπάνω απόψεις είναι του Δημ. Βερναρδάκη (1833-1907), ιστορικού περασμένων αιώνων, του οποίου η γλώσσα στάζει δηλητήριο, όταν μιλεί για τον Μαυροκορδάτο, και μέλι, όταν μιλεί για τον Όθωνα. Ανήκει στη χορεία των αντισυνταγματικών. Πάντως τα όσα λέει για τον Οθωνα είναι αντικειμενικά και τα καταγράψαμε για να μπορέσει ο ανααγνώστης εξαρχής ν' αντιληφθεί ότι, τεράστια διαφορά πολιτικών απόψεων διέκρινε τους δυο αυτούς άνδρες και συνεπώς ήταν επόμενο να επέλθει σύγκρουσή τους.

Μέτοχος σε ποια πολιτική κατάσταση επί της βασιλείας του Όθωνα βρέθηκε ο Μαυροκορδάτος; Δίνουμε μια πολύ σύντομη εικόνα της.

Ο ανταγωνισμός των μεγάλων Δυνάμεων γινόταν και πάλι μετά την περίοδο του Καποδίστρια παράγοντας της πολιτικής ζωής στην Ελλάδα. Ο Μαυροκορδάτος εξακολουθεί να προϊσταται του αγγλικού κόμματος και ο Ιω. Κωλέττης του γαλλικού. Υπήρξαν μέχρι τέλους της ζωής του Κωλέττη (31-8-1847) ασυμβίβαστοι αντίπαλοι αυτοί οι δυο πολιτικοί.

Η πολιτική του Μ. βασικά υπάκουε στη λογική και τα δεδομένα της διεθνούς κατάστασης, ήταν πιο ρεαλιστής. Ακολουθούσε την τακτική της Αγγλίας, που ηθελε πολιτική προσέγγισης με την Τουρκία. Παρόμοια πολιτική στο θέμα ατό ακολουθούσε και η Γαλλία, την οποία όμως δεν συμμεριζόταν ο Κωλέττης.

Ο Μαυροκορδάτος ήθελε αυστηρή διοίκηση και οικονομική περισυλλογή, ώστε το κράτος να επαρκεί στην αντιμετώπιση των δαπανών και των υποχρεώσεών του (εξόφληση δανείων). Διατήρηση αγαθών σχέσεων με την Τουρκία, όπως επιθυμουσε η Αγγλία.

Ο Κωλέττης ήταν διαφορετικής νοοτροπίας· διασπάθιζε το δημόσιο χρήμα, ρουσφετολόγος και κόλακας, δημοκόπος και φίλος "των ανόμων και των ληστών" (5) Πολλά θα μπορούσαμε να του καταλογίσουμε. Υπάρχει ομως κάτι στην πολιτική του που τον κάνει συμπαθή στο λαο, δημοφιλή. Ηταν ο κήρυκας της "μεγάλης ιδέας". Δεν λησμονούσε ότι το μεγαλύτερο μερος των Ελλήνων αποτελείτο από υποδούλους στην Τουρκία, την οποία δεν έπαυε να θεωρεί ως τον εχθρό και του παρόντος και του μέλλοντος και δεν έκρυβε την πεποίθησή του ότι ο Ελληνισμός θα αναμετρούσε και πάλι τις δυνάμεις του σε αγώνα με την Τουρκία, προκειμένου να συμπληρώσει ό,τι δεν κατάφερε το 1821, την εθνική αποκατάσταση.

Σημειώσεις:

1. Οι εικασίες αυτές θα επαναλαμβάνονται έντονα για τρεις δεκαετίες, όσο δηλ. θα κρατησει η διαμάχη των τριών ξενικών κομμάτων (βλ. περισσότερα σε άρθρο του Χρ. Λούκου, καθ. Ιστορίας στο Πανεπ. της Κρήτης, με τίτλο "Το μαύρο πρόβατο του '21", περ. Ελευθεροτυπίας "Ιστορικά" τομ. 7, τεύχος 65, σελ. 6-8).

2. Γεώργιος Φίνλαιυ, ιστορία της ΕΕ τομ. Β', σελ. 197.

3. Δημ. Βερναρδάκης, Καποδίστριας και Οθων, σελ. 84.

4. ο.α., σελ. 91.

5. Βλ. Διον Α. Κόκκινος Ιστορία Νεωτέρας Ελλάδος, εκδ. Μέλισσα, τομ. 2, σελ. 512, περιγράφεται ο τροπος που η αντιπολίτευση σπίλωνε το θάνατό του.

Συνεχίζεται