(ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ)
Στο χρονικό διάστημα των τριών τεσσάρων ημερών (23-26 Σεπτεμβρίου 1821) όσοι μπήκαν μέσα στην αλωθείσα πόλη ρίχτηκαν ακάθεκτοι στη σφαγή, την πυρπόληση και τη λεηλασία. Μαχητές και απόλεμοι χωρικοί, όλοι τους, διακατέχονταν από τη μανία της εκδίκησης και την απληστία της αρπαγής. Πίστευαν πως τα πλούτη και τα αγαθά της πόλης δικαιωματικά τους ανήκουν, γιατί τους τα είχαν αρπάξει κατά καιρούς οι τύραννοί τους, οι Τούρκοι. Κανένας τους δεν σκέφτηκε πως ολα αυτά τα λάφυρα θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν και να μοιραστούν δίκαια σε όλους ή να τα δώσουν στο δημόσιο ταμείο - υπήρχε όμως τέτοιο ταμείο; - για τη συνέχιση του Αγώνα. Ο καθένας τους πίστευε πως είχε προσωπικό δικαίωμα στα λάφυρα και φρόντιζε μήπως βρει κανένα υποζύγιο για να φορτώσει όσα είχε προφτάσει να αρπάξει (1).
Κέρδος σοβαρό για τον Αγώνα από την Άλωση της Τριπολιτσάς ήταν οι δέκα χιλιάδες πλήρεις οπλισμοί, τους οποίους είχε πολύ μεγάλη ανάγκη, γιατί ακριβώς υπήρχαν χιλιάδες αγωνιστές που δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να εξοπλισθούν.
Η άλωση της Τριπολιτσάς, κρινόμενη αυτή καθεαυτή ως πολεμικό γεγονός, ήταν πράξη μεγαλειώδης, η οποία δόξασε το πολεμικό σθένος και γενικά την πολεμική αρετή των Ελλήνων. Παράλληλα όμως, αν λογαριάσουμε τις πράξεις βαρβαρότητας και απανθρωπιάς που τη συνόδεψαν, τότε πρέπει να δεχτούμε πως δικαιολογημένα διέσυραν και δυσφήμησαν τη χώρα μας.
Οι φιλέλληνες, που βρέθηκαν στην άλωση και έγραψαν απομνημονεύματα, ιστορικά δοκίμια ή άλλα σχετικά κείμενα, έδωσαν μια εικόνα - αν είναι δυνατόν - πολύ μελανότερη και απο την πραγματική.
Αυτοί, κυρίως, οι ερασιτέχνες ιστορικοί, οι οποίοι γράφουν με σκοπό να εντυπωσιάσουν τους αναγνώστες, δεν εμβάθυναν διόλου στις αιτίες που προκάλεσαν αυτές τις όντως βάρβαρες πράξεις των επαναστατών. Είτε ήθελαν είτε δεν ήθελαν, έδωσαν την ευκαιρία, που ζητούσαν όλοι εκείνοι που αντιπολιτεύονταν τα φιλελληνικά κομιτάτα της Ευρώπης και στους φιλότουρκους να πολεμήσουν με άρθρα και διαλέξεις τους την ελληνική υπόθεση και να λένε οτι οι Έλληνες είναι ένας θηριώδης λαός πουδεν τους πρέπει ελευθεριά.
Θα αναφερθούμε σε τέσσερις απ' αυτούς τους φιλέλληνες που παρακολούθησαν - οπως λένε αυτοί - τα γεγονότα της άλωσης και έγραψαν γι' αυτά: Είναι ο Πουκεβιλ, ο Ρεμπώ, ο Περσά και ο Χάου Σάμουελ.
Ο Πουκεβίλ έκανε μια ζωηρή περιγραφή του γεγονότος και λέει πως τέτοιες λεηλασίες θα μπορούσε να συναντήσει κανείς στην ιστορία των εκπορθήσεων και των λεηλασιών πόλεων της βιβλικής εποχής. Πριν απο αυτήν την περιγραφή στην οποία βάζει πολλά αποσιωποιητικά, κάνει μιαν άλλη περιγραφή το ίδιο άγριας και απάνθρωπης, αυτή της τραγωδίας του λαού των Πατρών στις αρχές του Απριλίου, που οι Τούρκοι έκαψαν την πόλη και έσπειραν τους δρόμους της με ακέφαλα κορμιά και μέλη ανθρώπινα.
Θέλει προφανώς ο Πουκεβίλ μ' αυτές τις συγκρίσεις να προκαλέσει εντυπώσεις, αλλά και συγκρίσεις. Μπορούν όμως αυτά τα δυο γεγονότα να συγκριθούν; Ποιές οι αιτίες που τα προκάλεσαν; Είναι παρόμοιες;
Ο Σπυρίδων Τρικούπης γράφοντας για το γεγονός υπενθυμίζει την πριν από λίγα χρόνια άλωση της Ιόππης από τους Γάλλους, που παραδόθηκε από τον Ναπολέοντα στη διαρπαγή και σφαγή για τριάντα ώρες και οπότε όλοι οι αιχμαλωτισθέντες κάτοικοι κατακρεουργήθηκαν. Και η σφαγή της Ιόππης δεν έγινε από τυραννούμενους εναντίον τυραννούντων, ούτε από επαναστάτες, αλλά από τακτικό στρατό, και μάλιστα ευρωπαϊκό, και με διαταγή του ίδιου του στρατηγού του. Η θέση και η οπτική όσων ξένων - όχι μόνο των αυτοπτών μαρτύρων, αλλά και άλλων ξένων ιστορικών, που δεν ήταν αυτόπτες μάρτυρες στην άλωση και αρύσθησαν τις πληροφορίες τους από πληροφορίες άλλων - έγραψαν για την άλωση της Τριπολιτσάς ή και γενικά για την Ελληνική Επανάσταση δεν ήταν αντικειμενική πάντοτε (2)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
1. Τα πλούσια λάφυρα ήταν κυρίως χρυσά και αργυρά σκεύη, κοσμήματα με πολύτιμους λίθους, γουναρικά, χαλιά και βαρύτιμα υφάσματα. "Τα μαργαριτάρια επωλήθησαν με την οκαν ωσάν φασόλια και γουναρικά βαρύτιμα εδόθησαν μόλις εις το τετραπλάσιον της τιμής μιας γιδίσιας κάπας". Το αδαμαντοκόλλητο σπαθί του Χουρσίτ επωλήθη από έναν χωρικό απο το Παλούμπα αντι χιλίων δεκαενναρίων χρυσών, και μετεπωλήθη από τον Υδραίον που το αγόρασεν εις τον Μωχάμετ Άλυ της Αιγύπτου αντί 130 χιλιάδων γροσίων, αν και η πραγματική αξία ήτο τριπλασία (βλ. Διονυσ. Κοκκίνου, Η Ελληνική Επανάσταση, τ. 2, σελ. 229).
2. Ένα πρόχειρο παράδειγμα είναι ο "φιλέλληνας!" ιστορικός Γεώργιος Φίνλεϋ, που έγραψε ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης γεμάτη παραλήψεις, διαστροφές, ανακρίβειες και μίσος. Η πένα του υπάκουσε σε σκοπιμότητες. Μια απ' αυτές ήταν η χολή του εναντίον των Ελλήνων, επειδή το ελληνικό δημόσιο του απαλλοτρίωσε ένα κτήμα του για να ολοκληρωθεί ο Βασιλικός Κήπος (Ζάππειο), το οποιο η χώρα μας του το πλήρωσε σε μια αστρονομική τιμή, εξαναγκαζόμενη από τους Άγγλους, στους οποίους προσέφυγε επειδή δεν τον ικανοποιούσε η τιμή που του είχε επιδικάσει το ελληνικό Δημόσιο.
Συνεχίζεται
