Κοραής Αδαμάντιος

1748-1833  Σμύρνη

Υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του ελληνικού  διαφωτισμού.

Γεννήθηκε στη Σμύρνη στις 27 Απριλίου του 1748 από Χιώτες γονείς, και ήταν γιος του δημογέροντα της Σμύρνης  Κοραή και της Θωμαίδας Ρυσίου.

Μεγάλωσε σε περιβάλλον αποτελούμενο από  λογίους ανθρώπους και αποφοίτησε από την Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης.

Το 1771 πήγε στο Άμστερνταμ, να εργαστεί στις επιχειρήσεις  του φίλου του  Στάθη Θωμά, και παράλληλα  ασχολήθηκε με την εκμάθηση ξένων γλωσσών, μαθαίνοντας ολλανδικά, εβραϊκά, ισπανικά. Σπούδασε επίσης κιθάρα και θετικές επιστήμες. Επιστρέφοντας στη Σμύρνη, αναγκάστηκε, λόγω οικονομικών προβλημάτων να εργαστεί  σαν γραμματέας του επιτρόπου του πατέρα του, στο Μετόχι του Παναγίου Τάφου.

Με τη βοήθεια του Μακάριου Νοταρά το 1782 πήγε  στο Μονπελιέ της Γαλλίας, όπου σπούδασε ιατρική. Δημοσίευσε στα λατινικά τη διπλωματική του εργασία, με  τον τίτλο «Pyretologiae Sypnosis»,  αλλά και μια σύντομη διδακτορική διατριβή με θέμα «Medicus Hippokraticus” (1787).

Αφοσιώθηκε στη μελέτη της αρχαίας ελληνικής και λατινικής γραμματείας και όταν αργότερα εγκαταστάθηκε  στο Παρίσι, εργάστηκε σαν μεταφραστής βιβλίων. Μετά το θάνατο των γονιών του αντιμετώπισε  οικονομικές δυσκολίες, που τον ανάγκασαν να συγγράφει  κείμενα σχετικά με την κατάσταση του ελληνισμού.

Στο κείμενό του «Αδελφική Διδασκαλία» αντιτάσσεται στις συντηρητικές θέσεις της Πατρικής Διδασκαλίας, η οποία αντιδρούσε στο Διαφωτισμό και την πνευματική πρόοδο,  υποστηρίζοντας την Οθωμανική κυριαρχία. Με τα ποιήματά του   «Άσμα Πολεμιστήριον», «Σάλπισμα Πολεμιστήριον» και με το κείμενό του  «Υπόμνημα περί της παρούσης καταστάσεως της Ελλάδος», τόνωσε  τις ελπίδες των Ελλήνων για την απελευθέρωση.

Υπήρξε Μέλος της Εταιρείας των Παρατηρητών του Ανθρώπου, μετάφρασε τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων, διάφορα  φιλελεύθερα νομικά και πολιτικά κείμενα και εξελίχθηκε σε  σπουδαία μορφή του Νεοελληνικού Διαφωτισμού.

Πολιτικά, διατηρούσε αρνητική στάση απέναντι στην κυβέρνηση του Καποδίστρια. Το έργο του «ο Παπατρέχας»  αποτελεί τυπικό δείγμα συγγραφής με διδακτικό διαφωτιστικό τρόπο. Θεωρείται ο μεγαλύτερος φιλόλογος της νεότερης Ελλάδας, εκδίδοντας 66 τόμους βιβλίων, από τους οποίους οι 17 αποτελούν την Ελληνική Βιβλιοθήκη, και οι 9 τα Πάρεργα της Ελληνικής Βιβλιοθήκης.

Το  1799 εξέδωσε  τους «Χαρακτήρες» του  Θεόφραστου και την επόμενη χρονιά  το «Περί ανέμων, υδάτων και τόπων του Ιπποκράτη»,  με το  οποίο βραβεύτηκε  το 1810.

Το 1804 τύπωσε  τα «Αιθιοπικά» του Ηλιοδώρου, η εισαγωγή του οποίου είναι η πρώτη ελληνική πραγματεία για το λογοτεχνικό είδος του μυθιστορήματος. Μετά το 1805 ενέταξε τις εκδόσεις του στη σειρά Ελληνική Βιβλιοθήκη, η οποία συνεχίστηκε έως το 1827, με τη χορηγία των αδελφών Ζωσιμά.

Στην Ελληνική Βιβλιοθήκη εξέδωσε τους «Βίους Παραλλήλους» του  Πλούταρχου, «Λόγους του Ισοκράτη», τις τέσσερις πρώτες ραψωδίες της  Ιλιάδας, Γαληνό, Στράβωνα, Μάρκο Αυρήλιο, τα Πολιτικά, τα Ηθικά, «Νικομάχεια» του  Αριστοτέλη, τα «Απομνημονεύματα» του Ξενοφώντα.

Μετέφρασε το έργο του Μητροπολίτη Μόσχας Πλάτωνα από τα γερμανικά στα ελληνικά και το εμπλούτισε με αγιογραφικές παραπομπές. Έγραψε επίσης ένα  σύγγραμμα το «Συνέκδημον Ιερατικόν», το οποίο το 1839 καταδικάστηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, διότι μιλούσε για  την ηθική κατάπτωση μέρους του κλήρου. Πέθανε στις  6 Απριλίου του 1833 σε ηλικία 84 ετών.

Άλλα έργα του.  «Άσμα πολεμιστήριον των εν Αιγύπτω περί ελευθερίας μαχομένων Γραικών»Παρίσι, 1800, «Σάλπισμα πολεμιστήριο» Παρίσι, 1801,«Ομήρου Ιλιάδος, ραψ. Α΄-Δ΄» Παρίσι, 1811-1820.

 Νερουλός – Ρίζος Ιάκωβος

1778-1849  Κωνσταντινούπολη

Ήταν Έλληνας λόγιος και πολιτικός της Βλαχίας, Μολδαβίας και της νεοσύστατης Ελλάδας. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1778.

Ο πατέρας του  ήταν λόγιος και είχε τον τίτλο του Καμαράση, ενώ η μητέρα του ήταν το γένος Ρίζου, επίθετο που κράτησε και ο ίδιος.

Όταν σε ηλικία τεσσάρων ετών  έχασε τους γονείς του, την κηδεμονία του ανέλαβε ο θείος του, Μητροπολίτης Εφέσου Σαμουήλ, ο οποίος του παρείχε άριστη μόρφωση. Μετά το πέρας των σπουδών του διορίστηκε υπασπιστής του Υψηλάντη στη Μολδαβία, ο οποίος  ήταν συγγενής της γυναίκας του, και όταν το 1801 ο θείος του Αλέξανδρος Σούτσος διαδέχθηκε τον Υψηλάντη,  τον διόρισε σαν  επιτετραμμένο του στην Υψηλή Πύλη.

Μόλις τελείωσαν οι Ρωσικοί πόλεμοι,  ο ηγεμόνας Ιωάννης Καρατζάς τον κάλεσε  στη  Βλαχία και του έδωσε το αξίωμα του «μεγάλου ποστελνίκου» ή πρωθυπουργού της Βλαχίας (Premier Ministre des Hospodars de Valachie)(1812-1818.

Αργότερα ακολούθησε το Μιχαήλ Σούτσο στη Μολδαβία, όπου μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία.

Μετά τη συντριβή του Υψηλάντη στη Μολδαβία ο Ρίζος κατέφυγε στη Βεσσαραβία, ακολούθως το 1822-1825 στην Πίζα, και το 1826-1827 στη Γενεύη, όπου έδιδε  διαλέξεις στη Γαλλική γλώσσα,  για τη νεοελληνική φιλολογία.

Τις διαλέξεις αυτές εξέδωσε το 1828 ο Jean Humbert με τον τίτλο Cours de litterature grecque moderne. Εκεί έγραψε την περίφημη «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως μέχρι το 1825». Επισκέφθηκε  το Παρίσι και το Λονδίνο, όπου γνώρισε τον Ιωάννη Καποδίστρια, ο οποίος τον έφερε μαζί του στην Ελλάδα το 1828 σαν προσωπικό του σύμβουλο.

Επί κυβερνήσεώς του διετέλεσε έκτακτος επίτροπος Κυκλάδων, γραμματέας της Εθνοσυνέλευσης του Άργους, γραμματέας των Εσωτερικών και του εμπορικού ναυτικού, ενώ  υπήρξε ένας από τους  δέκα πρώτους νομάρχες  της Ελλάδας, και  από το 1833 νομάρχης Κυκλάδων. Στον ίδιο οφείλεται ο πρώτος καταρτισμός της ανώτερης παιδείας, η ίδρυση του Πανεπιστημίου και η σύσταση της Αρχαιολογικής Εταιρίας, της οποίας υπήρξε πρώτος πρόεδρος από  την ίδρυσή της το 1837.

Το  1836 συνέβαλε στην ίδρυση της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρίας και τελικά διορίστηκε Πρέσβης της Ελλάδος στην Κωνσταντινούπολη, όπου και πέθανε το 1849.

Εκτός από το πολιτικό, σημαντικό ήταν και το συγγραφικό έργο του, στο οποίο ανήκουν οι τραγωδίες  «Ασπασία» (Βιέννη 1813) και «Πολυξένη» (Βιέννη 1814), οι κωμωδίες «Ερωτηματική οικογένεια» και «Εφημεριδόφοβος» (1837), το σατιρικό έπος «Κούρκας αρπαγή» και δύο ακόμη έπη, που έμειναν ανέκδοτα και χάθηκαν σε πυρκαγιά το 1817, «Η διάβασις των ΄Αλπεων» και «Η κατάκτησις της Αιγύπτου υπό του Ναπολέοντος».

Το 1823 τύπωσε στη Λειψία την «Ωδή προς Έλληνας» με εμφανείς τις αρχαϊστικές τάσεις.

Δημοσίευσε επίσης λυρικά ποιήματα σε διάφορα περιοδικά και εφημερίδες της Βιέννης και της Ελλάδας. Το πιο σημαντικό του έργο θεωρείται η τρίπρακτη κωμωδία «Κορακιστικά ή διόρθωσις της ρωμέικης γλώσσας»(Κωνσταντινούπολη 1813).

Αποτελεί καυστική σάτιρα της γλωσσικής θεωρίας του Κοραή αλλά και της κυριαρχίας των τοπικών διαλέκτων στον ελλαδικό χώρο. Εντάσσεται στα πλαίσια της προσπάθειας του συγγραφέα για υπεράσπιση της πνευματικής κυριαρχίας των Φαναριωτών στον υπόδουλο ελληνισμό και αποτέλεσε το πρώτο στρατευμένο έργο του νεοελληνικού θεάτρου.

Το συνολικό έργο του.

Ι.Μελέτες 

«Cours de litterature graicque modern» Γενεύη, 1827. (μεταφράστηκε στα γερμανικά, Mainz 1827, μτφ. Christian Muller και Leipzig, 1830, μτφ. H.S. Eisenbach, τα ολλανδικά, Amsterdam 1829, μτφ. J.J. de Gelber. Ελληνική μετάφραση από την Ολυμπία Ι.Ν. Άμποτ: Ιστορία των γραμμάτων παρά τοις νεωτέροις Ελλησι · Συνταχθείσα υπό Ιακώβου Ρίζου Νερουλού. Αθήνα, τυπ. Περρή - Βάμπα, 1870 ).

ΙΙ.Ποίηση

«Ανέκδοτα ποιημάτια» Παρίσι, Chamerot, 1876.

ΙΙΙ.Θέατρο

 «Ασπασία» Τραγωδία συγγραφείσα παρά Ιακωβάκη Ρίζου. Βιέννη, τυπ.Ιω.Βαρθ.Σουηκίου, 1813. (και αγγλική μετάφραση: Aspasia · A modern Greek tragedy in by J.Rizos. Boston, Hilliard, Gray, Little and Wilkins και New York, G and C. Carvill. Philadelphia, Carey, Lee and Carey, 1829.

«Κορακιστικά · ή διόρθωσις της Ρωμαίικης Γλώσσας» Κωμωδία εις τρεις πράξεις διαιρεμένη · Υπό του Λογίου και Ευγενούς κ. Ιακώβου Ρίζου. Βιέννη, 1813.

«Πολυξένη» Τραγωδία εις πέντε πράξεις διηρημένη. Βιέννη, 1814.

«Κούρκας Αρπαγή»Ποίημα ηρωικοκωμικόν εις τρία άσματα, συντεθέν παρά του ΄Αρχοντος Ποστελνίκου Κυρίου Ιακωβάκη Ρίζου-Νερουλού. Βιέννη,  1816.

«Η ερωτηματική οικογένεια» Κωμωδία εις τρεις πράξεις διηρημένη και συντεθείσα παρά του ΒΔΖΚΜΞΠΡΑΘ. Αθήνα,  1837.

«Ο Εφημεριδοφόφος» Κωμωδία εις τρεις πράξεις διηρημένη και συντεθείσα παρά του ΒΔΖΚΜΞΠΡΑΘ. Αθήνα, 1837.

«Αποχαιρετισμός» Αθήνα, Αστρολάβος/Ευθύνη.