Δραγούμης Νικόλαος

1809-1879   Κωνσταντινούπολη

Γεννήθηκε στις 10 Απριλίου του 1809 στην Κωνσταντινούπολη και ήταν γιος του Μάρκου Δραγούμη, μέλους της Φιλικής Εταιρείας, και της Ζωής Σοφιανού - Δεληγιάννη.

Όταν ξέσπασε η Επανάσταση του 1821, ο πατέρας του κινδύνευσε να εκτελεστεί από τους Τούρκους, αλλά σώθηκε με τη βοήθεια ενός Οθωμανού προκρίτου.

Διέφυγε  με την οικογένειά του, περνώντας διαδοχικά από τα Ψαρά, την Πάρο και κατέληξε  στη Νάξο,  όπου έζησε μέχρι το 1825.

Στη Νάξο ο Δραγούμης αποφοίτησε από τη σχολή των Λαζαριστών και το 1825 μετακόμισε στο Ναύπλιο, όπου χρημάτισε γραμματέας στις Εθνοσυνελεύσεις της Ερμιόνης και της Τροιζήνας.

Το 1828 διετέλεσε υπάλληλος στο γραφείο του Καποδίστρια, το 1831 ανώτερος υπάλληλος του Υπουργείου Εξωτερικών και το 1833 κυβερνητικός εκπρόσωπος κατά την υποδοχή του Όθωνα.

Υπήρξε υπουργικός γραμματέας επί του Βασιλικού Οίκου και επί των Εξωτερικών Γραμματείας, διευθυντής του νομού Κυκλάδων (1834-1836), διευθυντής της  Ναυτικής Γραμματείας (1836-1839), υπάλληλος του Υπουργείου Ναυτικών, σύμβουλος στο Υπουργείο Εξωτερικών (1844-1845) και Υπουργός Εξωτερικών το 1862.

Έδωσε σκληρούς αγώνες για τη συνταγματική μεταπολίτευση, δημοσιεύοντας άρθρα του στον «Αιώνα» και σε εφημερίδες του εξωτερικού.

Ασχολούμενος με τη δημοσιογραφία, αντιπολιτεύθηκε με άρθρα του στην εφημερίδα Αθηνά τη γαλλόφωνη κυβέρνηση του Κωλλέτη, εκδίδοντας μάλιστα και φυλλάδια στα ελληνικά και γαλλικά. Επανήλθε στον πολιτικό στίβο σαν δημοτικός σύμβουλος στο δήμο Αθηναίων, όπου από το 1856 μέχρι το 1862 εκλέγονταν τακτικά δημοτικός σύμβουλος. Το 1862 διετέλεσε υπουργός εξωτερικών στην κυβέρνηση του Γενναδίου Κολοκοτρώνη.

Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε μέσα από τις σελίδες του περιοδικού «Ευτέρπη» του Γρηγόρη Καμπούρογλου, όπου τη διετία 1847-1849  δημοσίευε λογοτεχνικές μεταφράσεις και κριτικές, διηγήματα και ταξιδιωτικές εντυπώσεις, χρησιμοποιώντας σαν υπογραφή τα αρχικά ΞΜ.

Αργότερα μαζί με τους Κώστα Παπαρρηγόπουλο, Αλέξανδρο Ρίζο Ραγκαβή, Γεώργιο Σκούφο και Χρήστο Δούκα εξέδιδαν το περιοδικό «Πανδώρα», του οποίου από το 1855-1872 υπήρξε ο βασικός συντάκτης και διευθυντής.

Με τους ίδιους συνεργάτες το 1858 εξέδιδαν το γαλλόφωνο περιοδικό «Spectateur del Orient», που είχε σκοπό να ενημερώνει τους Ευρωπαίους για τα ζητήματα της Ελλάδας.

Ο Δραγούμης υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας των Φίλων του Λαού και της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας του Αρσακείου. Το 1874 δημοσίευσε τα απομνημονεύματά του, που είναι και το κατ΄ εξοχήν συγγραφικό του πόνημα, με τον τίτλο «Ιστορικαί Αναμνήσεις», όπου αφηγείται τα γεγονότα της Επανάστασης του 1821.

Μετέφρασε  έργα σπουδαίων Ευρωπαίων συγγραφέων, όπως ο «Ρήγας Καρρώ» Ευγενίου Σκρίβ(1849), «Πικουίλος Αλλιάγας ή οι μαύροι επί Φιλίππου του Γ» Ευγενίου Σκρίβ(1849), «Ριενζής ο τελευταίος των Ρωμαίων δημάρχων» Ε.Λ. Βούλουερ(1850),

«Ο Κυνηγός» Γαβριέλ Φλερρύνα, παράρτημα του περιοδικού Πανδώρα (1851), «Ο Ιππότης Αρμαντάλ» Αλεξάνδρου Δουμά, παράρτημα του περιοδικού Πανδώρα(1852-1853 και 1853-1854), «Βίος Γεωργίου Ουασιγκτώνος»(1856), «Ιστορία Γεωργίου Καστριώτου του επιλεγόμενου Σκεντέρμπεη», Επεξεργασθείσα κατά Παγανέλ(1856), «Ημερολόγιον απόρου νέου ή μελέτη περί του ανθρωπίνου βίου» Octave Feuille (1858), «Ταξείδια του Γύλλιβερ ή τα περιεργότερα των συμβάντων αυτού» του Jonathan Swift(1859), «Ο περιπλανώμενος Ιουδαίος» Ευγενίου Σύη(1861), «Εγκόλπιον του εργατικού λαού ή συμβουλαί προς τους χειρόνακτας» Κατά το σύγγραμα του γάλλου Th. H. Barreau(1869).  

Πέθανε στην Αθήνα στις 9 Μαρτίου του 1879.

Ραγκαβής-Ρίζος Αλέξανδρος

1809-1892    Κωνσταντινούπολη

Ήταν Φαναριώτης λόγιος, ρομαντικός ποιητής της Α΄ Αθηναϊκής Σχολής, πεζογράφος, καθηγητής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και διπλωμάτης. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη στις 27 Δεκεμβρίου του 1809.

Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε στο Βουκουρέστι, στην αυλή του συγγενή ηγεμόνα της Βλαχίας Αλέξανδρου Σούτσου και στη Στεφανούπολη, το σημερινό Μπρασώφ της Ρουμανίας, όπου ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με την ευρωπαϊκή λογοτεχνία.

Τελείωσε το Λύκειο στην Οδησσό και  το 1825 αποφοίτησε από τη Στρατιωτική Σχολή της Βαυαρίας του Μονάχου. Το 1829 εγκαταστάθηκε στο Ναύπλιο, όπου υπηρετούσε σαν ανθυπολοχαγός, αλλά πολύ σύντομα αποχώρησε από το στρατό, διότι θεώρησε ότι αδικήθηκε, επειδή, όπως ανέφερε στα Απομνημονεύματά του, το Ελληνικό Κράτος, στην προσπάθειά του να προσελκύσει ξένους αξιωματικούς, τους πρόσφερε μεγαλύτερο βαθμό από ότι στους Έλληνες. Μετά την αποχώρησή του από το στρατό ανέλαβε σπουδαίες θέσεις στην τότε κυβέρνηση του Ελληνικού κράτους. 

Από το 1831 μέχρι το 1841 σαν Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Παιδείας, επεξεργάστηκε σχέδιο για την οργάνωση της Μέσης Εκπαίδευσης και του Πανεπιστημίου.

Από το  1841 μέχρι το 1844 εργάστηκε στο Υπουργείο Εσωτερικών, όπου επεξεργάστηκε σχέδιο για την καταπολέμηση των κρουσμάτων ληστείας και κλεψιάς, ενός από τα σοβαρότερα προβλήματα που απασχολούσαν το νεοσύστατο κράτος.

 Το 1844, όταν εφαρμόστηκε ο νόμος που απαγόρευε την υπηρέτηση ετεροχθόνων στο δημόσιο, απολύθηκε, αλλά στη συνέχεια διορίστηκε καθηγητής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.                                             

Το 1847,  μαζί με το φίλο και συμμαθητή του Γρηγόριο Καμπούρογλου εξέδιδε το περιοδικό «Ευτέρπη», από το οποίο αποχώρησε, για να συνεχίσει στην έκδοση του περιοδικού «Πανδώρα» μαζί με τους Νικόλαο Δραγούμη και Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο, όπου δημοσίευσε το μυθιστόρημα «ο Αυθέντης του Μορέως» και τη νουβέλα «ο Συμβολαιογράφος».

Από το 1851 συμμετείχε στις κριτικές επιτροπές των ποιητικών διαγωνισμών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο Ραγκαβής είχε επισημάνει τους κινδύνους από τις ακρότητες του ρομαντισμού, αν και ο πρόλογoς που είχε γράψει το 1837 στο δραματικό του έργο «Φροσύνη», ήταν το μανιφέστο του ρομαντισμού στην Ελλάδα.

Ασχολήθηκε με την πολιτική, και από το 1856 μέχρι το 1859 διετέλεσε Υπουργός Εξωτερικών. Γι΄ αυτόν το λόγο αναγκάστηκε να παραιτηθεί από τη θέση του στο Πανεπιστήμιο, για να αφοσιωθεί περισσότερο στο διπλωματικό του έργο.

Υπήρξε ο πρώτος πρεσβευτής την Ελλάδας στις ΗΠΑ, στην Κωνσταντινούπολη, στο Παρίσι και συνέχισε μέχρι το 1887 στο Βερολίνο, μέχρι που συνταξιοδοτήθηκε. Αγωνίστηκε σκληρά για την ενίσχυση των ελληνικών προϊόντων και οι απόψεις του για το θέμα αυτό αποτέλεσαν την αιτία ενός κινήματος της νεολαίας με ηγέτη το γιο του, που είχε σαν αποτέλεσμα τα Σκιαδικά.

Πέθανε στην Αθήνα στις 16 Ιανουαρίου του 1892.

Ο  Ραγκαβής ήταν ευρυμαθής λόγιος με πολλά ενδιαφέροντα.

Το οικογενειακό του περιβάλλον το αποτελούσαν γνωστοί λόγιοι της εποχής. Στο Μόναχο είχε παρακολουθήσει μαθήματα του Σέλλινγκ και μιλούσε άπταιστα 2-3 ξένες γλώσσες.

Όταν εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα, άρχισε να ασχολείται με τη λογοτεχνία και την ποίηση.  Πρωτοεμφανίστηκε  το 1831 με το αφηγηματικό ποίημα «Δήμος και Ελένη» ένα από τα πρώτα έργα του Αθηναϊκού ρομαντισμού. Από τα καλύτερα ποιήματά του ήταν η «Ωδή για τον Αθανάσιο Χριστόπουλο», το οποίο επαινούσε και ο Διονύσιος Σολωμός.

Μετά  το ρομαντικό έργο του «Φροσύνη» άρχισε να απαρνείται τη ρομαντική λογοτεχνία και στράφηκε προς τον κλασικισμό, ενώ η γλώσσα του άρχισε  να χαρακτηρίζεται αρχαΐζουσα.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι ποιητικές συνθέσεις «Διονύσου πλούς» 1861 και «Γοργός Ιέραξ» 1871, με θέματα από την αρχαιότητα.

Τα ποιητικά έργα του Ραγκαβή είναι γραμμένα σε αυστηρή καθαρεύουσα. Από το πεζογραφικό του έργο ξεχωρίζει ο «Αυθέντης του Μορέως», που είναι το πρώτο νεοελληνικό ιστορικό μυθιστόρημα.

Χαρακτηρίστηκε σαν ο πατέρας του νεοελληνικού διηγήματος. Τα διηγήματά του  σπάνια διαδραματίζονται στην Ελλάδα και δεν έχουν σχέση με την ελληνική πραγματικότητα, με εξαίρεση το εκτενέστερο απ' αυτά «Ο συμβολαιογράφος», ενώ κάποια είναι διασκευές ή παραφράσεις ξένων.

Γι΄ αυτόν το λόγο κατηγορήθηκε από τους μεταγενέστερους  λογοτέχνες και κριτικούς ότι δεν αξιοποίησε το συγγραφικό ταλέντο του, για να δώσει «γνήσια ελληνικά» διηγήματα.

Έγραψε θεατρικά έργα, τα οποία όμως δεν γνώρισαν επιτυχία.

Τα δραματικά του έργα ήταν εμπνευσμένα από την αρχαιότητα, «Οι τριάκοντα», το «Βυζάντιο»», «Δούκας» και  «Η παραμονή».

Πιο γνωστό από τα κωμικά του είναι του «Κουτρούλη ο γάμος».

Ο Ραγκαβής συμμετείχε στη δημιουργία θεατρικών φορέων, όπως η Φιλοδραματική Εταιρεία και η Εταιρεία του εν Αθήναις Θεάτρου.

Δίδασκε ηθοποιούς, επέβλεπε την προετοιμασία παραστάσεων και διοργάνωνε και ερασιτεχνικές παραστάσεις έργων με φοιτητές του Πανεπιστημίου.

Σημαντικό έργο του είναι η Ιστορία της νεοελληνικής φιλολογίας, που χαρακτηρίζεται σαν η πρώτη ως τότε συστηματική απόπειρα καταγραφής της  ελληνικής λογοτεχνίας. Υπερασπίζεται τη λόγια γλώσσα και τη φαναριώτικη ποίηση  και θεωρεί ότι μόνο αυτή είναι άξια συνέχεια της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας.

Απορρίπτει τη δημοτική γλώσσα ως ακατάλληλη, για να εκφράσει υψηλά ποιητικά νοήματα και το δημοτικό τραγούδι ως προϊόν της αμάθειας του λαού, που επιβίωσε μόνο επειδή κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας δεν υπήρχε άλλη, αξιολογότερη παραγωγή.

Θεωρεί ότι η κρητική λογοτεχνία μιμείται ξένα και κυρίως ιταλικά πρότυπα, ότι στην επτανησιακή σχολή υπάρχουν μεν ταλαντούχοι ποιητές αλλά δεν αποδέχεται τη δημοτική γλώσσα που χρησιμοποιούσαν. Επαινεί  την Α΄ Αθηναϊκή Σχολή και κυρίως τους συγγενείς του, Αλέξανδρο και Παναγιώτη Σούτσο.

Ποιητικό του έργο   «Δήμος και Ελένη» 1831, «Διάφορα ποιήματα» τ.Α 1837, τ.Β 1840, «Διονύσου πλούς» 1864, « Γοργός ιέραξ» 1871, «Τα Άπαντά του, τ.Α 1874 Λυρική ποίηση, Β 1874 Δραματική και διηγηματική ποίηση, Γ-Δ 1871 Δραματική ποίηση».

Πεζογραφία   «Διάφορα Διηγήματα» τ. Α 1855, τ.Β 1857, τ.Γ 1859, «Ο Αυθέντης του Μορέως» ιστορικό μυθιστόρημα 1850, «Στα Άπαντά του» τ.Η, Ι, ΙΑ Διηγήματα).

Έκανε μεταφράσεις αρχαίων δραμάτων, Δάντη, Σαίξπηρ, Γκαίτε, Σίλλερ (Άπαντα τ. Ε-Ζ 1875,Θ 1875,ΙΒ 1885,Ιθ 1889), Αρχαιολογικές μελέτες (΄Απαντα τ. ΙΓ-ΙΔ 1885, ΙΕ-ΙΖ 1889)και έγραψε «Απομνημονεύματα» τ.Α 1894, τ.Β 1895, τ.Γ-Δ 1930, «Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» 1877 στα Γαλλικά και 1882 στα Γερμανικά και «Περίληψις Ιστορίας της Νεοελληνικής Φιλολογίας» 1887.