Η Παναγία του Νόστου, η Μικρασιάτισσα Η Παναγία του Νόστου, ξεριζωμένη και αυτή από τις προγονικές εστίες του Μικρασιατικού Ελληνισμού, πεταμένη στην θάλασσα για να διασωθεί από τα βέβηλα χέρια των εικονομάχων, λεηλατηθείσα από τους αδίστακτους και αιμοδιψείς Σταυροφόρους της Δύσης και τέλος φορτωμένη στις πλάτες των δυστυχισμένων προσφύγων του 1922, που προσπάθησαν να διασώσουν ότι πιο πολύτιμο είχαν, την Παναγιά τους, έφθασε στην Ελλάδα και σήμερα στολίζει με την παρουσία της τους ναούς των προσφυγικών χωριών, πόλεων και μοναστηριών, χαρίζοντάς τους προστασία και ευημερία. Είναι η Παναγιά μας, Παναγιά της Ελπίδας, της Προσδοκίας και της Νοσταλγίας, που η Παρουσία της διατηρεί στις μνήμες μας τις αδικοχαμένες Πατρίδες. Είναι η Παναγία του Νόστου.

Κοτζαερίδης Γεώργιος

Παναγία η Προυσιώτισσα Μονής Προυσού Ευρυτανίας

Την περίοδο των εικονομαχιών, γύρω στο 892 μ.X, όταν οι εχθροί της ορθοδοξίας κατέστρεφαν τις Άγιες Εικόνες και εξόντωναν αυτούς που τις λάτρευαν, ένα αρχοντόπουλο από την Προύσα, που είχε στην κατοχή του μια εικόνα της Παναγίας αποφάσισε να εγκαταλείψει την πατρίδα του και να καταφύγει στην Ελλάδα. Αφού περιτύλιξε σωστά την εικόνα, αποχαιρέτησε τους οικείους του και με την ευλογία τους ξεκίνησε το μεγάλο ταξίδι για την Ελλάδα.

Περνώντας τα Δαρδανέλια, φθάνοντας στην Καλλίπολη της Ανατολικής Θράκης σταμάτησε σε ένα μέρος για να ξεκουραστεί. Όταν ξύπνησε διαπίστωσε ‘ότι η εικόνα του είχε εξαφανιστεί. Άρχισε να την αναζητεί παντού χωρίς όμως κανένα αποτέλεσμα. Η εικόνα της Παναγίας χάθηκε για πάντα και αυτός βαθιά απελπισμένος για την απώλειά της συνέχισε το ταξίδι του για την Ελλάδα.

Πολλά χιλιόμετρα μακριά πάνω σε μια κορυφή των Αγράφων ένα βοσκόπουλο διέκρινε έναν φωτεινό πυρσό να βγαίνει από μια σπηλιά και να φθάνει μέχρι στον ουρανό. Στην αρχή δεν έδωσε καμία σημασία, το θεώρησε σαν οπτασία, αλλά όταν το παράξενο αυτό φαινόμενο επαναλήφθηκε και άλλες φορές, τότε κατέβηκε στο χωριό του και ειδοποίησε τους συγχωριανούς του.

Όλο το χωριό με τον ιερέα ανέβηκαν στο βουνό και μπήκαν μέσα στην σπηλιά από την οποία έβγαινε ο φωτεινός πυρσός και χάνονταν στον ουρανό. Έκπληκτοι διέκριναν στην μέση της σπηλιάς να βρίσκεται μια εικόνα της Παναγιάς και μπροστά της να καίει ένας πυρσός. Πήραν με ευλάβεια την εικόνα και την τοποθέτησαν στην εκκλησία του χωριού. Από το γεγονός της εύρεσης της εικόνας εξ’ αιτίας της παρουσίας του πυρσού, την ονόμασαν στην αρχή Παναγία Πυρσιώτισσα και όταν αργότερα έμαθαν την ιστορία της και τον τόπο καταγωγής της, Προυσιώτισσα.

Εν τω μεταξύ το αρχοντόπουλο της Προύσας, απελπισμένο για τον χαμό της πολυαγαπημένης του εικόνας, έφθασε στην Ελλάδα και μετά λίγο καιρό μαθαίνοντας για την παρουσία της εικόνας του στα Άγραφα ταξίδευσε ως εκεί για να την συναντήσει. Ένα βράδυ παρουσιάστηκε στον ύπνο του η Παναγία και του πρότεινε στο μέρος όπου βρέθηκε να χτίσει ένα μοναστήρι προς τιμή της, να την τοποθετήσει εκεί και να παραμείνει κοντά της για να την προστατεύει. Πράγματι το αρχοντόπουλο έκτισε στον χώρο της σπηλιάς το μοναστήρι, τοποθέτησε την εικόνα της Παναγιάς και παρέμεινε εκεί να την φροντίζει μέχρι τον θάνατό του.

Το μοναστήρι της Παναγιάς Προυσιώτισσας θεωρείται ένα από τα πιο σπουδαία προσκυνήματα στον Ελλαδικό χώρο, και καθημερινά δέχεται χιλιάδες επισκέπτες οι οποίοι έρχονται να προσκυνήσουν την ιστορική εικόνα.

Παναγία Γοργοεπήκοος Μάνδρας Αττικής

Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας βρίσκεται στην Μονή της Παναγίας Γοργοεπηκόου στην Μάνδρα, και είναι δώρο της Ιφιγένειας Αναπλιώτου, η οποία την έφερε το 1922 από την Σμύρνη, μετά από την Μικρασιατική Καταστροφή. Αναφέρεται ότι γύρω στα 1800 ένας μοναχός από το Άγιος Όρος αναχώρησε για την Μικρά Ασία, όπου υπήρχαν πολλά μετόχια, φέρνοντας μαζί του πολλές εικόνες με σκοπό να τις πουλήσει.

Μία από αυτές ήταν η Παναγία Γοργοεπηκόου, την οποία πούλησε στην Σμύρνη στην οικογένεια Αναπλιώτου. Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, η Αναπλιώτου έφερε την Εικόνα μαζί της και την παρέδωσε στο μοναστήρι αφιερωμένο στην Παναγία Γοργοεπήκοο που βρίσκεται στην Μάνδρα Αττικής.

Παναγία Βουρλιώτισσα Βουρλών

Στα Βουρλά μια μικρή κωμόπολη της Μικράς Ασίας ένας νεαρός βοσκός καθώς βοσκούσε τα πρόβατά του σε έναν τόπο γεμάτο βουρλιές, έβλεπε τις νύχτες ένα φώς να τρεμοσβήνει ανάμεσά τους.

Παρατήρησε επίσης ότι αν κάποιο πρόβατο πήγαινε στην περιοχή εκείνη χάνονταν στην πυκνή βλάστηση και δεν ξαναεμφανίζονταν. Μια μέρα ο βοσκός ακολούθησε ένα πρόβατο, και βρέθηκε δίπλα σε ένα ποταμάκι, στις όχθες του οποίου διέκρινε μια παλιά εικόνα της Παναγίας.

Γεμάτος χαρά για το ανέλπιστο αυτό εύρημα, πήρε στα χέρια του την εικόνα, την ασπάσθηκε και την μετέφερε στο χωριό, όπου την παρέδωσε στον ιερέα. Ξεσηκώθηκε όλο το χωριό, χτυπούσαν οι καμπάνες για να μεταφέρουν την είδηση της εύρεσης της εικόνας της Παναγιάς. Το νέο μαθεύτηκε στα γύρω χωριά, οι κάτοικοι των οποίων έρχονταν να προσκυνήσουν την Παναγία.

Στο σημείο που είχε βρεθεί η εικόνα φτιάχτηκε ένα μικρό εκκλησάκι της Ευρέσεως και δίπλα η μεγάλη εκκλησία, όπου φυλάσσονταν η εικόνα. Το 1689 ανεγέρθη τρίκλιτος ναός και αριστερά της ωραίας Πύλης ήταν θρονιασμένη η εικόνα, της οποίας τα χαρακτηριστικά είχαν έντονα σημάδια από το διάβα των χρόνων.

Σε μία Βουρλιώτικη εφημερίδα του 1873 αναφέρεται, ότι φιλοτεχνήθηκε στα χρόνια του Βυζαντίου και αργότερα επειδή τα χαρακτηριστικά της ήταν μαύρα οι Τούρκοι την ονόμαζαν Καρά Παναγιά δηλαδή μαύρη Παναγιά. Όλο το εικόνισμα ήταν σκεπασμένο με ασημένιο κάλυμμα, ενώ τα χέρια και τα φωτοστέφανα της Παναγίας και του Χριστού ήταν σκεπασμένα με φύλλα χρυσού. Είχε δε πρόσθετα στέφανα και πάνω τους ήταν πολύτιμα πετράδια. Πάνω στο στέμμα της Παναγίας υπήρχαν διαμαντόπετρες μεγάλης αξίας.

Ήταν γνωστή σε όλη την Μικρά Ασία για τα θαύματα που έκανε και την εκτιμούσαν και σέβονταν ακόμη και οι Τούρκοι. Τον Δεκαπενταύγουστο χιλιάδες πιστών από όλη την περιοχή κατέκλυζαν τα Βουρλά και έρχονταν με καΐκια και αραμπάδες για να την προσκυνήσουν. Το μεγάλο πανηγύρι διαρκούσε τρείς μέρες και κατά την διάρκειά τους διοργανώνονταν ιππικοί αγώνες και ταυρομαχίες. Οι πιστοί έφερναν μαζί τους βαμβάκι, το έτριβαν πάνω στην εικόνα και μετά το κρατούσαν στο σώμα τους σαν φυλακτό.

Το 1922 μετά τις 15 Αυγούστου οι Τούρκοι μπήκαν στα Βουρλά και τα κατέστρεψαν, ενώ βεβήλωσαν και έκαψαν την εκκλησία. Είναι άγνωστο ποιος μετέφερε την εικόνα στην Νέα Φιλαδέλφεια. Ένας Βουρλιώτης, ονόματι Παναγιώτης, δεν πίστευε ότι η εικόνα αυτή ήταν η Παναγία Βουρλιώτισσα και αμφισβητούσε την ύπαρξή της. Ένα βράδυ φανερώθηκε στον ύπνο του η Παναγία και του ομολόγησε ότι αυτήν ήταν η Παναγία Βουρλιώτισσα και δεν έπρεπε να την αμφισβητεί. Από τότε κανείς δεν αμφισβήτησε την ύπαρξή της.

Η Εικόνα υπέστη πολλές φθορές από μια πυρκαγιά που συνέβη ανήμερα της επίθεσης των Τούρκων στην Κύπρο και ανήμερα της επετείου των εγκαινίων της εκκλησίας. Σήμερα η Παναγία Βουρλιώτισσα βρίσκεται στην εκκλησία της οδού Βρυούλων στην Νέα Φιλαδέλφεια και θεωρείται και από το 2010 πολιούχος και προστάτης της πόλης. Εορτάζει την πρώτη Κυριακή του μηνός Οκτωβρίου.

Παναγία Μυρτιδιώτισσα Βουρλών

Παναγία Μυρτιδιώτισσα Βρίσκεται στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου (Παναγίτσα) Καισαριανής, και προσφέρθηκε από την κυρία Κυριακούλα Χαραλάμπους, που την έφερε από τα Βουρλά της Μικράς Ασίας. Είναι έργο του 1816 και το ασήμι της είναι φτιαγμένο στην Ύδρα το 1818. Γιορτάζει στις 24 Σεπτεμβρίου κάθε έτους. 67

Παναγία Σιβρισαρίου Σμύρνης

Η ονομασία της εικόνας ήταν »Η ΜΕΓΑΛΟΧΑΡΗ ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΣ ΓΑΡΦΑΛΙΑΣ» (το όνομα της ιδιοκτήτριας της εικόνας). Ήταν θαυματουργή εικόνα και όποιος ήταν άρρωστος την έπαιρνε μαζί στο σπίτι του μέχρι να θεραπευτεί. Η φήμη της ήταν μεγάλη στην ευρύτερη περιοχή του Σιβρισαρίου, και πολλοί Τούρκοι έρχονταν να προσκυνήσουν την θαυματουργή Μέριεμ – Άνα.

Η Γαρφαλιά, μετά το θάνατό της, άφησε την εικόνα στην κόρη της Μαριάνθη, η οποία ήταν χήρα και αναγκάστηκε να πάει στην Σμύρνη να δουλέψει. Γι΄ αυτό τον λόγο την παρέδωσε στην οικογένεια Μολυνδρή για να την προσέχουν. Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή η Μαριάνθη εγκαταστάθηκε στην Καισαριανή έχοντας μαζί της την θαυματουργή εικόνα.

Σε μια περιοχή της Αθήνας, η κ. Βιργινία Γκούρα Οικονόμου είχε μια εγγονή η οποία ήταν βαριά άρρωστη και οι γιατροί δεν της είχαν δώσει ελπίδα. Ένα βράδυ, η κυρία Βιργινία βλέπει στον ύπνο της μια γυναίκα να της λέει: 68 «πήγαινε στον συνοικισμό Συγγρού (έτσι λεγόταν τότε η Καισαριανή) κι εκεί είναι μια γυναίκα γιατρός που μόνο αυτή μπορεί να σώσει την εγγονή σας». Όταν διηγήθηκε το όνειρο στη βοηθό που είχε για το σπίτι, εκείνη της είπε με δάκρυα στα μάτια: « Κυρία Οικονόμου, είναι μια εικόνα που έχει έρθει από την πατρίδα μας…»

Έστειλε λοιπόν ένα αμάξι να φέρει την εικόνα και μόλις την έβαλαν στο σπίτι το κοριτσάκι καλυτέρευσε, ώσπου έγινε τελείως καλά. Τότε η κυρία Βιργινία έντυσε την εικόνα με ασήμι. (Ενώ στο Σιβρισάρι, όσες φορές προσπάθησαν να την ασημώσουν, δεν έπιανε ούτε βίδα, ούτε κόλλα, ούτε καρφί). Όταν η Μαριάνθη αρρώστησε βαριά ήθελε να δώσει την εικόνα στον Ηλία Μολυνδρή, αλλά ο ίδιος αρνήθηκε και την πρόσφερε στην εκκλησία, την Παναγίτσα της Καισαριανής, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα. Κατά την διάρκεια του πανηγυριού της χιλιάδες πιστοί έρχονται στην Καισαριανή για να την προσκυνήσουν.

Παναγία Ατταλειώτισσα Αττάλειας ή Τσίγγο Παναγιά

Η εικόνα της Παναγίας Ατταλειώτισσας πριν την Μικρασιατική Καταστροφή βρίσκονταν στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου της Αττάλειας και είναι πιστό αντίγραφο της Παναγίας του Κύκκου, γι΄ αυτό τον λόγο ονομάζεται και Τσίγκο Παναγιά. Η παράδοση αναφέρει ότι η πρωτότυπη εικόνα που ήταν έργο του Ευαγγελιστή Λουκά μεταφέρθηκε από την Αίγυπτο στην Αττάλεια στα πρώτα χριστιανικά χρόνια.

Η πρωτότυπη αυτή Εικόνα, για να προστατευθεί από τις επιδρομές των Σαρακηνών μεταφέρθηκε στην Κύπρο και από εκεί για περισσότερη ασφάλεια στο αυτοκρατορικό παλάτι της Πόλης. Γύρω στο 1100 ο διοικητής της Κύπρου μαζί με τον ερημίτη Ησαία πήγαν στην Κωνσταντινούπολη και ζήτησαν την Αγία Εικόνα από τον τότε αυτοκράτορα Αλέξιο Κομνηνό. Τα θαύματα που έκανε η Παναγιά έπεισαν τον αυτοκράτορα να τους παραδώσει την εικόνα μαζί με τα απαιτούμενα χρήματα για την ανέγερση του Μοναστηριού στην Κύπρο όπου θα ήταν η τελευταία της κατοικία.

Στο μοναστήρι που κτίστηκε στην πλαγιά του όρους Κύκκου και αποτελεί το μεγαλύτερο και πιο σημαντικό μοναστήρι της Κύπρου φυλάσσεται μέχρι σήμερα η πρωτότυπη εικόνα της Παναγίας του Κύκκου. Αναφέρεται επίσης ότι η Βασίλισσα Πλακίλλα η σύζυγος του αυτοκράτορα Θεοδόσιου Α΄(325-395) της οποίας η μνήμη τιμάται από την εκκλησία μας στις 14 Σεπτεμβρίου, είχε προσφέρει στην θαυματουργή αυτή εικόνα «ιμάτιον πορφυρούν» το οποίο ο Επίσκοπος Ατταλείας κρέμασε σε κεντρικό σημείο του ναού της πόλης.

Το αφιέρωμα αυτό της αυτοκράτειρας υπήρχε στον ναό μέχρι τον 11ο αιώνα και έκτοτε αγνοείται η τύχη του. Η εικόνα αυτή έκανε πολλά θαύματα και ανάγκασε τον Σουλτάνο του Ικονίου να απαλλάξει τους κατοίκους της πόλης από τον κεφαλικό φόρο. Παναγία Ατταλειώτισσα Αλλά και το αντίγραφο της εικόνας του Κύκκου που δόθηκε στους Ατταλειώτες έκανε πολλά θαύματα. Τούρκοι και Έλληνες της Αττάλειας γιόρταζαν μαζί την 8η Σεπτεμβρίου την Τζίγκο Παναγιά, ημέρα των Γενεθλίων της.

Μια χρονιά, ξημερώματα της Κυριακής των Μυροφόρων οι χριστιανοί της πόλης έκαναν αγρυπνία, όταν ξαφνικά κατά την διάρκεια της λειτουργίας μια εκ γενετής παράλυτη κοπέλα σηκώθηκε από την καρέκλα της και περπάτησε. Σε ανάμνηση αυτού του γεγονότος οι χριστιανοί αποφάσισαν να γιορτάζουν την Παναγία και την Κυριακή των Μυροφόρων.

Μετά τον διωγμό του 1922 0 Ιερέας της Ατταλείας π. Παγκράτιος Τανταλίδης (αδελφός του Μητροπολίτη Πισιδίας Γερασίμου) με τον Παιδονόμο της Ατταλείας Παναγιώτη Χατζηεσμέρη, με πολλές προφυλάξεις την έφεραν στην Ελλάδα. Εγκαταστάθηκαν στην περιοχή των 70 Σφαγείων της Αθήνας η οποία μετονομάστηκε αργότερα σε Ταύρο για να θυμίζει στους Ατταλειώτες την μεγάλη οροσειρά του Ταύρου που περιέβαλε την πατρίδα τους. Το 1929 έκτισαν περίλαμπρο ναό αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου, όπου εναπόθεσαν ευλαβικά την θαυματουργή εικόνα.