Η Παναγία του Νόστου, η Μικρασιάτισσα Η Παναγία του Νόστου, ξεριζωμένη και αυτή από τις προγονικές εστίες του Μικρασιατικού Ελληνισμού, πεταμένη στην θάλασσα για να διασωθεί από τα βέβηλα χέρια των εικονομάχων, λεηλατηθείσα από τους αδίστακτους και αιμοδιψείς Σταυροφόρους της Δύσης και τέλος φορτωμένη στις πλάτες των δυστυχισμένων προσφύγων του 1922, που προσπάθησαν να διασώσουν ότι πιο πολύτιμο είχαν, την Παναγιά τους, έφθασε στην Ελλάδα και σήμερα στολίζει με την παρουσία της τους ναούς των προσφυγικών χωριών, πόλεων και μοναστηριών, χαρίζοντάς τους προστασία και ευημερία. Είναι η Παναγιά μας, Παναγιά της Ελπίδας, της Προσδοκίας και της Νοσταλγίας, που η Παρουσία της διατηρεί στις μνήμες μας τις αδικοχαμένες Πατρίδες. Είναι η Παναγία του Νόστου.

Κοτζαερίδης Γεώργιος

Παναγία Ελεούσα Ρείσντερε

Την εποχή της επανάστασης του 1821 μαζί με τους άλλους Έλληνες ξεσηκώθηκαν και οι Χιώτες, ενάντια των Τούρκων. Σαν επακόλουθο, ήρθε στην Χίο Τούρκικος στρατός για να καταστείλει την εξέγερση. Απέναντι από την Χίο στο Ρείσντερε οι σφαγές και οι διωγμοί των Ελλήνων δεν είχαν τελειωμό και οι κάτοικοι του χωριού έτρεχαν σαν αλλόφρονες για να σωθούν.

Δύο άτομα που κατάγονταν από το Ρείσντερε της Μικράς Ασίας κυνηγημένοι και αυτοί από τους Τούρκους, προσπαθώντας να διαφύγουν από την μανία τους για να σωθούν, κρύφθηκαν μέσα στο δάσος. Ένα βράδυ είδαν από μακριά να τους πλησιάζει ένας Τούρκος που κρατούσε μια εικόνα της Παναγίας 98 και τρέμοντας τους εξήγησε ότι ενώ προσπαθούσε με ένα τσεκούρι να την καταστρέψει, αυτή δεν πάθαινε τίποτε, αλλά συνεχώς του χαμογελούσε.

Τους παρέδωσε την εικόνα και τους παρακάλεσε να την αφήσουν σε μία χριστιανική εκκλησία. Απορημένοι και γεμάτοι χαρά για το Θείο αυτό δώρο οι Ρεισντερεσιώτες κράτησαν σφικτά στην αγκαλιά τους την εικόνα και κατευθύνθηκαν για το χωριό τους. Στον δρόμο έγιναν αντιληπτοί από τους Τούρκους που τους πυροβόλησαν αλλά οι σφαίρες τους εξοστρακίστηκαν στην εικόνα και δεν έπαθαν τίποτε. Μετά την παύση των εχθροπραξιών και όταν ηρέμησαν οι καταστάσεις, την τοποθέτησαν στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου του Ρείσντερε.

Όλο το χωριό σέβονταν και αγαπούσαν την Παναγία τους και γρήγορα έγινε η παρηγοριά των δυστυχισμένων, ο γιατρός των ασθενών και η σκέπη των κατατρεγμένων. Η υπάρχουσα εκκλησία απέκτησε και δεύτερο κλίτος, για να στεγασθεί η Εικόνα, κτίστηκαν κελιά και πολλές κοπέλες του Ρείσντερε αφιερώθηκαν στην Παναγία και έγιναν καλόγριες.

Λίγο πριν την Μικρασιατική Καταστροφή το μοναστήρι είχε 25 περίπου καλόγριες. Γρήγορα έγινε γνωστή σε όλη την Ερυθραία σαν η Παναγία η Ελεούσα ή Ρεϊσδεριανή και χιλιάδες πιστών συνέρρεαν κάθε χρόνο στις 11 Ιουνίου, ημέρα της γιορτής της, για να τιμήσουν την Υπεραγία Θεοτόκο, και να ζητήσουν βοήθεια και προστασία. Δυστυχώς όμως η κατάσταση στην Τουρκία άρχισε πάλι να γίνεται δύσκολη και στον πρώτο διωγμό του 1914 οι κάτοικοι του χωριού διέφυγαν στην Χίο παίρνοντας μαζί τους την εικόνα της Ελεούσας μαζί με άλλα κειμήλια.

Η εικόνα της Ελεούσας φιλοξενήθηκε σε μία εκκλησία, και όταν ηρέμησαν οι καταστάσεις ξαναγύρισαν πίσω στο Ρείσντερε, το οποίο είχε σχεδόν ερημωθεί και αναγκάσθηκαν να το ξαναφτιάξουν από την αρχή. Όταν όμως έφθασε η αποφράδα ημέρα του 1922 οι διωγμοί δεν είχαν τέλος. Δύο καλόγριες για να σώσουν την θαυματουργή τους εικόνα, την μετέφεραν στο σπίτι του Ρηγάκη και την έκρυψαν στον φούρνο του Μπαρούμα. Οι Τούρκοι ήρθαν στο χωριό και το έκαψαν, και οι κάτοικοι έντρομοι το εγκατέλειψαν για να σωθούν.

Ο Μπαρούμας, ο οποίος δεν ήξερε ότι στον φούρνο του ήταν κρυμμένη η Παναγία Ελεούσα, την είδε να παρουσιάζεται τρείς φορές στον ύπνο του να του λέει να πάει να την πάρει διαβεβαιώνοντας τον ότι θα τον προφυλάξει από κάθε κακό. Γεμάτος πίστη αψηφώντας τον κίνδυνο που διέτρεχε ο ευσεβής χριστιανός Μπαρούμας πήγε στο σπίτι του, πήρε από τον φούρνο την εικόνα και κατέφυγε στην παραλία για να σωθεί. Εκεί μαζί με πολλούς άλλους έκρυψαν την εικόνα σε μια σπηλιά για να μη πέσει στα χέρια των Τούρκων.

Ελάχιστοι από αυτούς σώθηκαν από τις σφαγές των Τούρκων. Ο Νίκος Γιομελάκης μαζί με άλλους κατέφυγε σε μία σπηλιά, όπου στο βάθος της διέκριναν την Παναγία Ελεούσα, που είχαν κρύψει οι άλλοι συμπατριώτες τους. Γεμάτοι πόνο για τον χαμό των συγγενών και των 99 συγχωριανών τους παρακάλεσαν την Παναγία να τους βοηθήσει να ξεφύγουν από την καταδίωξη των Τούρκων και να σωθούν. Η Παναγία άκουσε τις προσευχές τους και έκανε το θαύμα της.

Από μακριά φάνηκε να έρχεται ένα καΐκι, το οποίο αγκυροβόλησε στην παραλία και γεμάτοι χαρά πήραν μαζί τους την εικόνα και πέρασαν απέναντι στην Χίο. Από την Χίο οι πρόσφυγες του Ρείσντερε κατέφυγαν στην Ιεράπετρα Κρήτης, όπου εναπόθεσαν την Ιερή Εικόνα στον μεγαλοπρεπή ναό της Παναγίας Ελεούσας στην Ιεράπετρα, η οποία έκτοτε αποτελεί το στολίδι των κατοίκων της περιοχής.

Παναγία Κερά ή Καρδιώτισσα Ηρακλείου Κρήτης

Η θαυματουργή αυτή εικόνα βρίσκονταν στην Κωνσταντινούπολη την ταραγμένη περίοδο των εικονομαχιών, κατά την διάρκεια της οποίας οι πολέμιοι της ορθοδοξίας, κατέστρεφαν όλες τις Άγιες εικόνες. Σύμφωνα με την παράδοση, η πανέμορφη αυτή εικόνα της Παναγίας, για να αποφύγει την καταστροφή της από τους εικονομάχους, άνοιξε τα φτερά της και πέταξε μακριά, στην νήσο Κρήτη, όπου εγκαταστάθηκε στο μοναστήρι της Παναγίας Κεράς στο όρος Δίκτυ.

Ο εικονομάχος αυτοκράτορας Θεόφιλος άκουσε για τα θαύματά της, και διέταξε να την βρουν και να την φέρουν πίσω στην Κωνσταντινούπολη για να την καταστρέψει με τα ίδια του τα χέρια. Η θαυματουργή όμως αυτή εικόνα ξέφευγε από τους διώκτες της και επέστρεφε πάντα στον ναό της. Ο Θεόφιλος διέταξε να την αλυσοδέσουν σε μία μαρμάρινη κολόνα, αυτή όμως έσπαγε τα δεσμά της και εξαφανίζονταν. Ακόμη και σήμερα διασώζονται, η κολώνα και τα δεσμά της εικόνας. Το 1498 ένας Έλληνας έμπορος έκλεψε την εικόνα για να την μεταφέρει στην Ρώμη.

Στην μέση του πελάγους έπιασε μεγάλη φουρτούνα και κινδύνεψαν να πνιγούν. Ο έμπορος ζήτησε την βοήθεια της Παναγίας και αυτή απλόχερα τους βοήθησε, σταματώντας την θαλασσοταραχή. Όταν έφθασαν στην Ρώμη ο έμπορος αρρώστησε βαριά και πριν πεθάνει παρέδωσε την εικόνα στον Ιταλό συνεργάτη του με την παράκληση να την παραδώσει σε μια εκκλησία για να την προσκυνούν οι πιστοί χριστιανοί. Αυτός όμως αντί να κρατήσει την υπόσχεσή του προς τον ετοιμοθάνατο άνδρα, προτίμησε να την κρατήσει στο σπίτι του, γνωρίζοντας την ανεκτίμητη αξία της.

Όταν όμως παρουσιάστηκε η Παναγία στον ύπνο του και τον απείλησε ότι θα τον τιμωρήσει, τότε την παρέδωσε στον ναό του Αγίου Αλφόνσου all Esquillino στην Ρώμη, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα και ονομάζεται Παναγία της Παντοτινής Βοήθειας,Madonna delperietuo soccorco. Στην Μονή της Παναγίας Κεράς Καρδιώτισσας βρίσκεται ένα αντίγραφο του 1735 μαζί με τις αλυσίδες της παλιάς εικόνας. Είναι ένας από τους πιο σημαντικούς θρησκευτικούς τόπους 100 προσκυνήματος της Παναγίας και την ημέρα της γιορτής της έρχονται χιλιάδες πιστοί από όλη την Κρήτη για να την προσκυνήσουν. Παναγία Κερά

Ένα θαυμαστό αντίγραφο βρίσκεται στον Μητροπολιτικό ναό του Ρεθύμνου με το όνομα Παναγία του Πάθους ή Κυρία των Αγγέλων. Η εικόνα της Παναγίας της Παντοτινής Βοήθειας που είχε κλέψει ο έμπορος από την Κρήτη και την πήγε στην Ιταλία, εξακολουθεί να στολίζει και να ευλογεί την εκκλησία του Αγίου Αλφόνσου στην Ρώμη.

Παναγία Καμαριανή Αλικαρνασσού

Στην Αλικαρνασσό της Μικράς Ασίας μια γυναίκα είδε στο όνειρό της να παρουσιάζεται μια μαυροφόρα γυναίκα, η οποία της είπε να εγκαταλείψει το σπίτι που έμενε, διότι αυτό το σπίτι ανήκει σε αυτήν. Η σεβάσμια γυναίκα ανέφερε το παράξενο όνειρο στον σύζυγό της, αλλά αυτός δεν έδωσε καμία σημασία.

Όταν όμως το όνειρο επαναλήφθηκε τρείς φορές, τότε ο σύζυγος είπε στην γυναίκα του να ρωτήσει την παράξενη γυναίκα ποια είναι και γιατί θεωρεί το σπίτι σαν δικό της. Όταν λοιπόν η γυναίκα ρώτησε την μαυροφορεμένη ποια είναι, αυτή απάντησε ότι είναι η Παναγία και επιθυμία της είναι να πάτε στο τάδε μέρος να ψάξετε να βρείτε την Εικόνα μου και εκεί να χτίσετε μία εκκλησία που να φέρει το όνομά μου.

Πράγματι οι πιστοί έψαξαν στο μέρος που τους είπε η Παναγία, και την βρήκαν μέσα σε ένα καμαράκι από το οποίο πήρε και το όνομά της Καμαριανή. Έκτοτε η Εικόνα έκανε πολλά θαύματα και την σέβονταν όλοι οι πιστοί της περιοχής. Κατά την διάρκεια της Μικρασιατικής Καταστροφής οι Τούρκοι αιχμαλώτισαν όλους τους Έλληνες της πόλης και απειλούσαν να τους σκοτώσουν. Η Μαριγίτσα Τακόρη που κάθονταν κοντά στο εκκλησάκι που βρίσκονταν η εικόνα, την πήρε στην αγκαλιά της και προσευχήθηκε ζητώντας από την Παναγιά να σώσει τον κόσμο.

Σαν από θαύμα τότε ήρθε διαταγή να τους αφήσουν ελεύθερους να πάνε στα σπίτια τους. Αργότερα ήρθε η ειδοποίηση να εγκαταλείψουν την Τουρκία και να πάνε στην Ελλάδα. Η Μαριγίτσα πήρε την εικόνα μαζί της και έφυγαν για την Κάλυμνο, όπου εγκαταστάθηκε. Όταν τα παιδιά της έφυγαν στην Αθήνα για δουλειές, πήραν την εικόνα μαζί τους για να τους βοηθάει στις δύσκολες στιγμές. Όταν μαθεύτηκε ότι η θαυματουργή εικόνα βρίσκεται στην Αθήνα, πατριώτες από την Νέα Αλικαρνασσό Ηρακλείου, με τον ιερέα Τιμόθεο, πήγαν στην Αθήνα και ζήτησαν από τα παιδιά της Μαριγίτσας να τους δώσουν την εικόνα να την τοποθετήσουν στην εκκλησία της νέας τους πατρίδας, στον ναό του Αγίου Νικολάου. Πράγματι πήραν την εικόνα και την έφεραν στην Νέα Αλικαρνασσό, όπου στο οικόπεδο της χήρας Διονυσίας Βαρδαξή έκτισαν μια εκκλησία και την τοποθέτησαν μέσα, για να κάνει τα θαύματά της στην νέα τους πατρίδα.

Παναγία Θαλασσομαχούσα Ζακύνθου

Βρίσκεται στην Μονή Στροφάδων Ζακύνθου και σύμφωνα με την παράδοση στα χρόνια της εικονομαχίας, πιστοί χριστιανοί της Κωνσταντινούπολης την έριξαν στην θάλασσα για να την σώσουν από την μανία των εικονομάχων. Η θαυματουργή εικόνα, στάθηκε όρθια και ξεκίνησε το ταξίδι της καταλήγοντας στην θαλάσσια περιοχή της Μονής Στροφάδων Ζακύνθου. Την βρήκαν στην παραλία οι μοναχοί και την τοποθέτησαν στο καθολικό του μοναστηριού.

Ονομάστηκε θαλασσομαχούσα διότι πάλεψε με τα κύματα και έφθασε στο μοναστήρι χωρίς να καταστραφεί. Σε κάθε θαλασσοταραχή οι μοναχοί έπαιρναν το ακοίμητο καντήλι της Παναγίας και έριχναν το λάδι του στην αγριεμένη θάλασσα, η οποία υπάκουε στην θέληση της Παναγιάς και ηρεμούσε.

Παναγία Αντιφωνήτρια Ζακύνθου

Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, ένα καράβι που κατάφερε να ξεφύγει από την μανία των Οθωμανών Τούρκων ναυάγησε στις απόκρημνες δυτικές ακτές της Ζακύνθου. Ανάμεσα στα πολλά αντικείμενα του ναυαγίου οι βοσκοί της περιοχής βρήκαν σε μια σπηλιά μια τεράστια εικόνα της Παναγίας. Στην σπηλιά οι ταπεινοί βοσκοί οδηγήθηκαν από μια μεγάλη δέσμη φωτός που έβγαινε από αυτήν.

Με ευλάβεια προσκύνησαν την εικόνα και έφτιαξαν στην αρχή ένα μικρό εκκλησάκι και κατόπιν ένα μεγάλο ναό όπου την τοποθέτησαν. Αργότερα με την πάροδο των χρόνων κτίστηκε ένα μοναστήρι που βρίσκεται περίπου είκοσι χιλιόμετρα από την πόλη της Ζακύνθου, το οποίο πήρε το όνομα της Παναγίας Αναφωνήτριας. Η εικόνα της Παναγίας έκανε πολλά θαύματα και την επισκέπτονται καθημερινά πολλοί πιστοί, οι οποίοι αναζητούν την βοήθειά της.

Παναγία Χρυσοπηγή Μπόχαλη Ζακύνθου

Στην Μπόχαλη, ένα γραφικό προάστιο της Ζακύνθου, πάνω στον λόφο του κάστρου υπάρχει ο περικαλλής ναός της Ζωοδόχου Πηγής ή Χρυσοπηγής. Σε αυτόν τον ναό βρίσκεται η ιστορική εικόνα της Παναγίας που θεωρείται αριστούργημα της βυζαντινής τέχνης. Η εικόνα αυτή μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, το 1453, μεταφέρθηκε αρχικά στην Κρήτη και από εκεί στην πόλη της Ζακύνθου. Είναι ασημοσκέπαστη και παρουσιάζει την Παναγία με χρυσά μαλλιά.

Σύμφωνα με την παράδοση όταν ο κόντε Μπόχαλης έλαβε μέρος στην μάχη της Ναυπάκτου το 1571, η κόρη του παρακάλεσε την Παναγία να τον προστατεύσει, και αν γύριζε σώος θα αφιέρωνε στην Χάρη της ολόχρυσα μαλλιά, όπως και έγινε. Για τους κατοίκους της Ζακύνθου η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας λατρεύεται με εξαιρετική ευλάβεια και αυτό φαίνεται από τα πολλά αφιερώματα των πιστών.

Παναγία Φανερωμένη Λευκάδας

Η ξεχωριστή αυτή εικόνα της Παναγίας βρίσκεται στην Μονή της Παναγίας Φανερωμένης στην Λευκάδα. Στην θέση όπου είναι κτισμένο το μοναστήρι υπήρχε τα αρχαία χρόνια ναός της θεάς Αρτέμιδος. Ο ναός που έκτισαν οι χριστιανοί, στα χρόνια του Μεγάλου Κωνσταντίνου, κάηκε ολοσχερώς από μια μεγάλη πυρκαγιά και ξανακτίστηκε.

Οι κάτοικοι του νησιού παρήγγειλαν μία εικόνα της Παναγίας στην Κωνσταντινούπολη, έργο του περίφημου αγιογράφου της εποχής Κάλλιστου, ο οποίος ήταν και ιερέας στην Αγία Σοφία. Σύμφωνα με την παράδοση η Παναγία φανερώθηκε, στο Κάλλιστο, εξ ού και το όνομα Φανερωμένη, και του υπέδειξε να την ζωγραφίσει με έντονα και όμορφα χρώματα. Δυστυχώς όμως το μοναστήρι κάηκε ξανά το 1886 μαζί με την θαυματουργή εικόνα. Ξανακτίσθηκε αργότερα, και οι πιστοί παρήγγειλαν αντίγραφο της παλιάς εικόνας από το Άγιο Όρος, φιλοτεχνημένο από τον Ιερομόναχο Βενιαμίν Κοντράκη στο Άγιο Όρος το 1887 και το τοποθέτησαν στο καθολικό της μονής. Σήμερα η Παναγία Φανερωμένη αποτελεί σημαντικό τόπο προσκυνήματος της Επτανήσου.