Η Παναγία του Νόστου, η Μικρασιάτισσα Η Παναγία του Νόστου, ξεριζωμένη και αυτή από τις προγονικές εστίες του Μικρασιατικού Ελληνισμού, πεταμένη στην θάλασσα για να διασωθεί από τα βέβηλα χέρια των εικονομάχων, λεηλατηθείσα από τους αδίστακτους και αιμοδιψείς Σταυροφόρους της Δύσης και τέλος φορτωμένη στις πλάτες των δυστυχισμένων προσφύγων του 1922, που προσπάθησαν να διασώσουν ότι πιο πολύτιμο είχαν, την Παναγιά τους, έφθασε στην Ελλάδα και σήμερα στολίζει με την παρουσία της τους ναούς των προσφυγικών χωριών, πόλεων και μοναστηριών, χαρίζοντάς τους προστασία και ευημερία. Είναι η Παναγιά μας, Παναγιά της Ελπίδας, της Προσδοκίας και της Νοσταλγίας, που η Παρουσία της διατηρεί στις μνήμες μας τις αδικοχαμένες Πατρίδες. Είναι η Παναγία του Νόστου.
Κοτζαερίδης Γεώργιος
Παναγία Δεξιά Πύργου Ανατολικής Θράκης
Η εικόνα της Παναγίας Δεξιάς που κρατά τον Ιησού στο δεξιό της χέρι, βρίσκεται στον ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου του χωριού Νέου Πύργου Ιστιαίας της Εύβοιας και μεταφέρθηκε στην Ελλάδα μετά την Μικρασιατική Καταστροφή από πρόσφυγες του χωριού Πύργος της Ανατολικής Θράκης.
Παναγία Ιεσσαί Άνδρου
Η Αγία αυτή Εικόνα της Θεοτόκου ρίζας Ιεσσαί Άνδρου προσφέρθηκε σαν δώρο από τον Ιερό Ναό της Υπεραγίας Θεοτόκου των Βλαχερνών της Κωνσταντινούπολης στους πατέρες του Βλάχ-Σεράι Μετοχίου της Ιεράς Μονής Αγίου Νικολάου Άνδρου στην Κωνσταντινούπολη. Οι πατέρες του Μετοχίου Ουλάχ Σεράι κατά τον 16ο αιώνα μετέφεραν το σπουδαίο αυτό κειμήλιο στην κυρία Μονή του Αγίου Νικολάου της Άνδρου.
Η πολύτιμη αυτή εικόνα από την εποχή εκείνη έχει κάνει πολλά θαύματα προσφέροντας βοήθεια σε αυτούς που την είχαν ανάγκη και αναβλύζει συνεχώς μία ευωδία του Αγίου Μύρου. Η Εικόνα φέρει το χαρακτηριστικό γνώρισμα και την επωνυμία της ρίζας του Ιεσσαί, διότι δεξιά και αριστερά της κυρίως εικόνας ό αγιογράφος έχει αγιογραφήσει Προφήτες, οι όποιοι μίλησαν και έγραψαν για την καταγωγή της Παναγίας από τον Iεσσαί ως τον Δαυίδ. Η Παναγία ονομάζεται και Ανδριώτισσα επειδή βρίσκεται στην Άνδρο και γιορτάζει στις 2 Ιουλίου.
Παναγία Ρόδον το Αμάραντον Εκατονταπυλιανής Πάρου
Η εικόνα της Παναγίας Βρεφοκρατούσας παριστάνεται στον εικονογραφικό τύπο «Ρόδον το Αμάραντον», όπου γύρω από την Παναγία ζωγραφίζονται οι 24 οίκοι του Ακαθίστου Ύμνου. Σύμφωνα με την επιγραφή στο επάνω μέρος: [Αύ]τη η εικών της ακαθίστου, αφιερώθ[η] δια χειρός και [...] του ζωγράφου, υιός του παπά-ανδρέου και του υιού αυτού [...]..
Στην κόκκινη ταινία, πάνω από την κεντρική παράσταση της Παναγίας, υπάρχει δεύτερη επιγραφή: Ελέησον βασίλισσα Παρθένε τον Ισαάκιον Ζωγράφον ημαρτηκότα, ενώ στο κάτω μέρος της κεντρικής παράστασης, αριστερά και δεξιά από την Παναγία και ανάμεσα στα δύο δοχεία με άνθη που την πλαισιώνουν, η χρονολογία: ΕΝ Ε/ΤΗ/ΣΙΝ / 1833 - σεπ/τεμβ/ρίου / 20. Στο κάτω μέρος της εικόνας, πάνω στην κόκκινη ταινία, η τελευταία επιγραφή που είναι καραμανλίδικη.
Οι πολλαπλές επιγραφές πιθανότατα αντιστοιχούν σε επιζωγραφήσεις της εικόνας, ενώ η τελευταία καραμανλίδικη προσδιορίζει ως τόπο καταγωγής την Μικρά Ασία. Είναι δωρεά του Φιλ. Σκαραμαγκά εκ Μ. Ασίας. 1833.
Παναγία Βρεφοκρατούσα Νικομήδειας
Η Εικόνα αυτή της Παναγίας, βρίσκεται σήμερα στον Ιερό Ναό της Υπαπαντής Νάξου και θεωρείται ότι είναι από τις πιο παλαιότερες στον Ελλαδικό χώρο, που παρουσιάζει την Παναγία ολόσωμη, κρατώντας τον Χριστό. Οι αρχαιολόγοι την ανάγουν στον 11ο με 12ο αιώνα.
Η παράδοση αναφέρει ότι την περίοδο των εικονομαχιών, ευσεβείς χριστιανοί από την Νικομήδεια της Μικράς Ασίας την πέταξαν στην θάλασσα για να την διασώσουν από τα βέβηλα χέρια των εικονομάχων. Η εικόνα ακολούθησε τον θαλάσσιο δρόμο της και κατέληξε στην Νάξο. Είναι διπλής όψεως και στην πίσω πλευρά της υπάρχει η εικόνα του Ιωάννη του Προδρόμου.
Η εικόνα ήταν καλυμμένη από νεώτερη στρώση και από επάνω με ασήμι, μέχρι τα πόδια του Ιησού Χριστού. Κατόπιν ενεργειών του Εφημέριου π. Εμμανουήλ Ρεμούνδου και της Ομάδας Συντηρητών από το Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών με επικεφαλής τον κ. Σταύρο Μπαλτογιάννη, η παλαιά εικόνα αποκαλύφθηκε στα 1970 και τοποθετήθηκε σε απλή κορνίζα περιστρεφόμενη για να μπορεί κανείς να θαυμάζει και από πίσω.
Παναγία Γαλατιανή Καλύμνου
Σύμφωνα με την παράδοση, πριν διακόσια περίπου χρόνια ένας βοσκός κυνηγώντας τα πρόβατά του ψηλά στο βουνό, βρέθηκε μέσα σε μία σπηλιά, στο μέσον της οποίας υπήρχε μία μεγάλη εικόνα της Παναγίας. Προσκύνησε το εικόνισμα, στο πίσω μέρος του οποίου διέκρινε γραμμένο το όνομά της, Παναγία Γαλατιανή.
Έβαλε την εικόνα στον ντορβά του και κατέβηκε στην Χώρα για να την δείξει στον παπά και στους συγχωριανούς του. Κατά την διάρκεια της μεταφοράς της, όταν άνοιξε τον ντορβά του διαπίστωσε μετά λύπης ότι είχε 95 εξαφανιστεί. Γεμάτος περιέργεια την άλλη μέρα ξαναπήγε στην σπηλιά, βρήκε την εικόνα και την μετέφερε στο σπίτι του. Το βράδυ παρουσιάστηκε η Παναγιά στον ύπνο του και θυμωμένη τον ρώτησε.
Γιατί με πήρες από το σπίτι μου; Εγώ εκεί θέλω να χτίσεις τον ναό μου!! Και πως θα μεταφέρουμε εδώ πάνω στον γκρεμό τα υλικά? Ρώτησε ο βοσκός. Ξεκίνα εσύ και εγώ θα σε βοηθήσω απάντησε η Παναγιά και εξαφανίστηκε. Πράγματι την άλλη μέρα πήγε στην σπηλιά, όπου τον περίμεναν όλα τα υλικά που ήταν απαραίτητα για να κτίσουν έναν μικρό ναό για να τοποθετήσουν την θαυματουργή εικόνα.
Μετά από λίγα χρόνια φοβούμενοι μήπως κλέψουν την εικόνα, την κατέβασαν στο χωριό και την τοποθέτησαν στον ναό του Αγίου Νικολάου, όπου την γιορτάζουν τον Δεκαπενταύγουστο. Κάθε χρόνο όταν γιορτάζουν τα Εννιάμερα της Παναγίας υπάρχει η παράδοση από τους παλιούς να πηγαίνουν την εικόνα ψηλά στο εκκλησάκι της και να κάνουν λειτουργία, για να βλέπει η Παναγιά το σπίτι της.
Οι Καλύμνιοι σέβονται και αγαπούν την θαυματουργή αυτή εικόνα, η οποία προστάτεψε τους κατοίκους του νησιού, όταν είχε ξεσπάσει επιδημία πανούκλας. Μια άλλη παράδοση αναφέρει ότι η εικόνα ονομάζεται Γαλατιανή, διότι την έφεραν από τον Γαλατά της Κωνσταντινούπολης. Οι γυναίκες της Καλύμνου τραγουδούν πάντοτε στην Παναγιά την Γαλατιανή και την αναφέρουν σε νανουρίσματα και σε τραγούδια του γάμου.
Ω Παναγιά Γαλατζανή πού σαιγκρεμαράκι βλέπε το παιδάκι μου πού ναι πολύ μικράκι. Ω Παναγιά Γαλατζανή και συ Χαριτωμένη ελάτε δώστε την ευχή στ΄αντρόγυνο που γένη.
Παναγία Μυρτιώτισσα Καλύμνου
Στην περιοχή Μυρτιές της νήσου Καλύμνου είναι κτισμένη η εκκλησία της Παναγίας Μυρτιώτισσας, στην οποία βρίσκεται η θαυματουργή εικόνα της. Κατά την παράδοση η εικόνα επέπλεε πάνω στα κύματα της θάλασσας ερχόμενη από τα παράλια της Μικράς Ασίας, απ’ όπου την πέταξαν πιστοί χριστιανοί για να την διασώσουν από τα βέβηλα χέρια των εικονομάχων.
Την βρήκε στα δίχτυα του ένας σφουγγαράς, ο οποίος την παρέδωσε στον καπετάνιο του νησιού Καραντώνη. Ο ευσεβής καπετάνιος την πήρε στο καράβι του και όταν έπιασε ξηρά την τύλιξε με μυρτιές και την πήγε σπίτι του. Το βράδυ η Παναγία φανερώθηκε στον ύπνο του και του υπέδειξε το κτήμα του σαν τόπο όπου θα έκτιζαν τον ναό Της.
Η γυναίκα του τοποθέτησε την εικόνα στο εικονοστάσι και πέταξε τις ξεραμένες μυρτιές στο κτήμα. Την άλλη μέρα άρχιζαν να κτίζουν τον ναό και με μεγάλη τους έκπληξη είδαν τις ξεραμένες μυρτιές, που είχε πετάξει στο κτήμα η καπετάνισσα, να μεγαλώνουν και να γίνονται δέντρα. Έκτοτε η περιοχή ονομάστηκε Μυρτιές και 96 η εικόνα της Παναγίας Μυρτιώτισσα.
Μια άλλη παράδοση αναφέρει ότι όταν τα Δωδεκάνησα ήταν υπό την κατοχή των Τούρκων, πολλοί Καλύμνιοι πήγαιναν στην Τουρκία, όπου πολλοί από αυτούς είχαν σπίτια και πολλούς φίλους. Παναγία Μυρτιώτισσα Μια μέρα ένας Τούρκος έδωσε σε ένα Καλύμνιο φίλο του καπετάνιο ένα δέμα και του είπε να το ανοίξει όταν θα έφτανε στο σπίτι του. Πράγματι ο καπετάνιος όταν έφθασε στο σπίτι του, γεμάτος απορία άνοιξε το πακέτο και είδε πως είχε μέσα μια πανέμορφη εικόνα της Παναγίας τυλιγμένη μέσα σε κλαδιά από μυρτιές.
Φίλησε την εικόνα και την τοποθέτησε στο εικονοστάσι του, ενώ τα ξερά φύλλα της μυρτιάς τα πήρε και τα πέταξε στο κτήμα του. Μετά λίγο καιρό, με μεγάλη του έκπληξη διαπίστωσε ότι τα ξερά κλαδιά φύτρωσαν και γέμισαν όλο το κτήμα του. Τότε έχτισε ένα εκκλησάκι ανάμεσα στις μυρτιές, όπου τοποθέτησε την εικόνα της Παναγιάς, ονομάζοντάς την Μυρτιώτισσα. Έδωσε μάλιστα χρήματα και την έντυσε με ασήμι. Στο μέρος αυτό οι Καλύμνιοι γιορτάζουν κάθε χρόνο στις 8 Σεπτεμβρίου την θαυματουργή εικόνα, ημέρα που είναι τα Γενέθλια της Παναγίας.
Φέρνουν και την εικόνα της, η οποία όλο τον χρόνο φυλάσσεται στο μοναστηράκι της κυρίας Βουβάλη που είναι κοντά στο λιμάνι. Λέγεται ότι όταν μεταφέρουν την εικόνα στην γιορτή, είναι ανάλαφρη και όταν την πηγαίνουν πίσω είναι ασήκωτη διότι επιθυμεί να παραμείνει στο εκκλησάκι της.
